İyad ag Gali kimdir?

Batı Afrika'daki Tuareg grupların ve daha sonraki dönemlerde ise cihat yanlısı oluşumların lider isimlerinden olan İyad ag Gali (1954-).

Doğumu ve hayatının ilk yılları

Ebu'l Fadl künyesini de kullanan İyad ag Gali 1954 (bir diğer bilgiye göre 1958) yılında, bugünkü Mali toprakları içerisinde yer alan Kidal bölgesinin Cezayir sınırına yakın Abeïbara köyünde dünyaya geldi. Ag Gali, Kel Adağ olarak da bilinen İfoğas isimli meşhur bir Tuareg kabilesine mensuptu. Söz konusu kabile bölgenin etkin kabilelerinden biri olarak gösterilmekte.

Ag Gali'nin doğduğu dönemde bölge Fransa'nın sömürge toprağıydı ve "Fransız Sudanı" olarak biliniyordu. Bölge 1960 yılında Mali olarak bağımsızlığını kazanacak ancak Fransız etkisi devam edecekti. Bölgedeki Tuaregler de 1910'lu yıllardan itibaren birçok kere bölgedeki yönetimlere isyanlar tertip etmişti. Bunlardan biri de Ag Gali çocukken, 1962-1964 yılları arasında patlak vermişti.

Ag Gali'nin babası bu isyan sırasında yaşamını yitirdi. Ag Gali, yine bölgedeki Tin-Essako yerleşiminde eğitim hayatına başladı. Dini ve fenni eğitimini bu bölgede aldı.

Askeri kariyeri

İlerleyen dönemde savaşların ve artan kuraklığın etkisiyle Ag Gali, doğduğu toprakları terk etmek durumunda kalacaktı. Bölgedeki birçok diğer Tuareg gibi Ag Gali de 1973 yılında Mali'den Libya'ya gitti. Yine çevresindeki diğer Tuareg kabile üyelerinin yaptığı gibi, bu dönemde İslami ve Pan-Afrikanist fikirler çerçevesinde askeri örgütlenmeler içerisine giren Muammer Kaddafi yönetimi ile yakınlık kurdu. 1975 yılında bu amaçla kurulan paramiliter yapı "Feylaku'l İslami"ye katıldı. Burada iyi bir askeri eğitim aldı, özellikle Lübnan İç Savaşı'nda Hıristiyan milislere ve İsrail güçlerine karşı Filistin Kurtuluş Örgütü yanında savaşan Kaddafi güçleri içerisinde yer aldı. 1982'de Beyrut Savaşı'na katıldı. 1980'lerin ortalarında Libya'nın güneyine geri döndü, burada Çad Savaşı'na katıldı.

Doğduğu topraklara geri döndükten sonra hedefi, Batı destekli Mali yönetimine karşı Tuareglerle beraber isyana katılmaktı. Bu doğrultuda 1985'ten itibaren Tuareg gerillaları örgütledi, bunun için kabilesi içerisindeki konumunu da kullandı. 1988 yılında Azavad Halk Kurtuluş Cephesi'ni tesis etti.

İslami hayatı

Ag Gali'nin hayatının ilk döneminde İslami bir yaşantıya sahip olmadığı, daha çok bir asker olarak hareket ettiği ve askeri stratejiyi öğrendiği ifade edilmektedir. Bu neden Ag Gali "stratejist" olarak anılmaktadır.

Tuareg liderin yaşantısındaki değişim ise 1990'lı yıllarda gerçekleşecekti.

1990'lardaki son Tuareg isyanını komuta eden isimlerden olan Ag Gali, 1995-1996 yıllarında geçmiş yaşantısını terk ederek İslam'a yönelmeye başladı. Camilere giden, Kur'an ve hadis alanında ilim tahsilinde bulunan Ag Gali, ilk eşinden de ayrılarak daha İslami bir hayat yaşamaya başladı. Ag Gali'nin değişiminde kendi ruh dünyasının yanı sıra Tebliğ Cemaati'nden tanıştığı kişilerin de rol oynadığı ifade edilmektedir.

Ag Gali'nin cihat yanlısı gruplarla tanıştığı dönem ise 2000'li yılların başları olmuştur. Bu dönemde bölgede aktif olan cihat yanlısı gruplar ile Mali hükümeti arasındaki müzakerelerde aracılık rolü üstlenen Ag Gali zaman içerisinde bu yapılarla temaslarını sıklaştıracaktı. Bu dönemde Tuaregler adına Mali yönetimi üzerinden dış temaslarda da bulundu.

Cihat yanlısı gruplar içerisinde

Tuareg hareketi içerisinde askeri ve siyasi faaliyetlerini sürdüren Ag Gali'nin yakın akrabaları içerisinden cihat yanlısı gruplara katılan isimler oldu. Özellikle Ag Gali'nin kuzeni Hamada Ag Hama da İslami Mağrip El Kaidesi'ne (İMEK) katıldı.

İyad ag Gali, 2012

Zaman içerisinde Ag Gali'nin İslami düşünceleri sebebiyle Tuareg hareketleri içerisindeki liderlik konumundan uzaklaştırılmak istendi. Bu süreçte Ag Gali, cihat yanlısı gruplarla kurduğu temasların da etkisiyle geçmişte izlediği siyasetten tamamen koparak yeni bir yol benimsedi.

İslami ve cihat yanlısı düşünceleri günden güne daha çok benimseyen Ag Gali, bölgede 2012 yılındaki Tuareg isyanı sürerken Ensaruddin isimli cihat yanlısı grubu tesis etti. Grup Mali'nin bölünmesine karşı çıkarken ülkede bir İslami rejim tesis edilmesi gerektiği fikri çevresinde faaliyet gösteriyordu.

Kısa bir süre içerisinde Ensaruddin, El Kaide ve diğer cihat yanlısı gruplar Mali'nin büyük bir kesimini ele geçirirken bu hareketin en önemli askeri liderlerinden biri Ag Gali oldu.

El Kaide liderliği

2013 yılında Fransa Mali'yi işgal ederken Ag Gali Fransa işgaline karşı cihat yanlısı grupların yürüttüğü gerilla savaşının da kurgulayıcılarından biri oldu. Grubu içerisindeki Tuareglerin bir bölümü işgal sonrası cihat yanlısı safları bırakıp yerel Tuareg gruplarına dahil olsa da Ag Gali cihat yanlısı grupları terk etmedi.

Bu süreçte Ag Gali birçok kez Fransız savaş uçaklarınca hedef alınsa da saldırılardan kurtulmayı başardı. Fransa 27 Ocak 2013 tarihinde Ag Gali'nin Kidal'deki evini de bombalayarak yerle bir etti. Ancak 1970'lerden bu yana gerilla savaşında tecrübe kazanmış olan isim tüm saldırılardan kurtulmayı başardı. Ag Gali 2013 yılında ABD tarafından terör listesine dahil edildi.

2014 yılından itibaren medya alanında da aktif olarak görünmeye başlayan Ag Gali, Fransa'ya yönelik saldırıları komuta etmeyi sürdürdü. Fransa'yı bir "Haçlı seferi" düzenlemekle ve "Mali'nin altın, bakır ve uranyum rezervlerini yağmalamaya çalışmakla" suçladı. Ag Gali, diğer Tuareg gruplar Mali hükümeti ve Fransa ile anlaşmasına rağmen böyle bir anlaşma yapmayı da reddetti.

Savaşın devam ettiği bir dönemde, Mart 2017 tarihinde, Mali ve çevresindeki çok sayıda cihat yanlısı grup El Kaide çatısı altında birleşme kararı aldı. Bu gruplar arasında Ag Gali'nin Ensaruddin grubu da vardı. İMEK'in Sahel bölgesi yapılanması, Katiba Macina, El Murabitun ve Ensaruddin'in birleşmesiyle oluşan gruba Cemaat Nusret el İslam vel Muslimin (CNİM) ismi verildi. Grup İMEK'in lideri Abdulmalik Drukdel, El Kaide'nin genel lideri Eymen ez Zevahiri ve Taliban lideri Hibetullah Ahundzade'ye biatlarını açıkladı. Grubun başına Ag Gali getirildi.

İyad ag Gali, CNİM'in kuruluş ilanında diğer El Kaide liderleriyle beraber

Söz konusu birleşme bölgede cihat yanlısı yapıların gücünü ileri bir seviyeye taşıyacaktı.

İyad ag Gali halen CNİM'in liderliğini yürütmeye ve başta Mali olmak üzere Burkina Faso, Benin, Togo, Senegal, Fildişi Sahili ve Nijer gibi ülkelere yayılan savaşın askeri ve siyasi yönlerini komuta etmeye devam ediyor.

Kaynak: Mepa News