Juramentado: Moro Müslümanların fedai savaşçı kültürü

Filipinler'in güneyindeki Moro Müslümanlar, yüzyıllardır süregelen savaşçı bir kültüre sahip.

Tarihten bu yana, yerel güçlerin yanı sıra İspanya, Amerika, Japonya gibi çeşitli işgal ordularıyla da savaşan Morolar, topraklarını yabancıların kontrolüne geçmekten büyük ölçüde korudu.

Bu süreçte Morolar birçok defa "cihat" ilan ederken, Moro Müslümanların fedai savaşçıları olan "juramentado" kültürü de, yabancı işgallere karşı verilen savaşlarda büyük rol oynadı.

Bir fedai kültürü

Juramentado, sık sık "Amok" kelimesiyle birlikte anılır. Batı dillerinde ve Türkçede "Amok koşucusu" tabiriyle tanınan bu kelime, esasen patlak veren bir cinnet hali gibi tanımlanmıştır.

Amok koşucusu tabiriyle ifade edilen cinnet hali, sadece bireysel olmakla kalan bir psikolojik hal değil değil, sosyal ve kültürel bir dışa vurumdur. Amok halindeki kişi gözü kara, hesapsız, saldırgan bir şekilde ileri atılır ve önüne çıkan kişileri öldürür. Psikiyatride bu durum kültüre özgü bir sendrom kabul edilmiştir.

Juramentado ise amok halinden farklı olarak şuurlu ve seçilmiş bir durum olarak görülmüştür. Juramentado ismi verilen savaşçılar, yaptıklarının bilincinde olarak, Türkçede "serdengeçti" olarak tabir edilebilecek bir şekilde, özellikle üst düzey hedefleri yok etmek için yola çıkarlar. Saldırıların sonunda ise ölüm vardır, saldırıyı düzenleyen juramentado kendisi de öldürülür ve geri dönmez. Benzer eylem şekli Arapçada ise "ingımasi" şeklinde geçmektedir.

Öldürülen bir juramentado

Juramentado kelimesi, İspanyollarca türetilmiştir. İspanyollar 16'ncı yüzyıl ortasında Filipinler'i işgal etmeden önce de Moro Müslümanlar aynı kültüre sahipti. Ancak bu kültürün bariz hale gelmesi ve literatüre girmesi İspanyol işgaliyle olacaktı. Juramentado, İspanyolca 'juremantar' kelimesinden türetilmiştir. Anlamı ise "yemin eden kimse, yeminli"dir.

Tabir, 1800'lü yıllarda bölgede İspanyol güçlerini komuta eden José Malcampo tarafından literatüre geçirilmiştir. 1900'lü yıllarda Filipinler ABD tarafından işgal edilince, Amerikan medyası da bu savaşçıları gündeme getirmiştir. İkinci Dünya Savaşı yıllarında Japonya Filipinler'i işgal ettiği zaman Moro Müslümanların juramentado savaşçıları Japon güçlerini de hedef almıştır. 3 asırdan uzun süre boyunca juramentado savaşçıları İspanyol, Amerikalı ve Japon işgalcilere karşı fedai saldırıları düzenlemiş ve binlerce asker ile komutanı öldürmüştür.

Moro savaşçıları

Denizle iç içe yaşayan bir halk olan Moro Müslümanlar deniz baskıncıları haline gelmiş, deniz savaşı konusunda uzmanlaşmış, aynı zamanda bire bir savaşta da korkusuz savaşçılar olmuşlardır.

Çeşitli işgallere karşı savaştıkça becerileri artan Moro Müslümanlar, juramentado kültürünü de bu doğrultuda geliştirmiştir.

"Mag-sebil" olarak anılan savaşçı adayları gönüllüler arasından seçilir. Ailelerinin de izin vermesiyle juramentado adayı olan savaşçılar, imamların ve din adamları tarafından hazırlanır. Bu yol Morolarca "parang-sebil" (cennet yolu) olarak isimlendirilir.

Kuran üzere yemin

Kendilerine özgü kültürel kıyafetleri giyen juramentado'lar, eklem yerlerini ve kan damarlarının toplandığı bilek gibi bölgeleri kumaşlarca sıkıca sararlar. Bunda amaç, juramentado'nun yara aldığında kan kaybının en az miktara indirilmesi ve hedefine ulaşmasının sağlanmasıdır. Kuran üzerine yemin eden savaşçılar, isimlerini de buradan almaktadır.

Hedefine ulaştığında juramentado "la ilahe illallah" diye bağırır, Moro halkına özgü kris veya barong kılıcını çeker ve saldırıya geçer.

Saldırılarının ardından kendileri de öldürülen bu savaşçıların, görevlerinden ölmeden dönmeleri halinde 40 yıl içerisinde cennete gideceklerine inanılır.

Moro Müslümanlarca kullanılan silahlar. Bölgeye özgü kris (dalgalı kılıç) ve barong (yassı ve enli kılıç) da görülebiliyor

Moro Müslümanların kullandığı mızraklar ve tüfek

Bölgeyi işgal eden güçler için oldukça korkutucu saldırılar olan juramentado saldırıları, aynı zamanda ciddi bir istihbarat ağıyla düzenlenir. Moro Müslümanlar, hedeflerini belirlemek için bölgede olağanüstü bir haber alma ağı inşa etmiştir. Tüm bu savaş ve haberleşme kültürü ilerleyen yıllarda, 20'nci yüzyıl ve sonrasında Moro Müslümanların direnişi için ciddi bir altyapı teşkil etmiştir.

Amerikalı yazar Peter G. Gowing, juramentado kültürü hakkında şunları söylemiştir:

"Muhtemelen İkinci Dünya Savaşı'nın son yıllarındaki Japon kamikaze pilotları haricinde, savaş tarihi juramentado'lar kadar korkutucu olan bir fenomene nadiren rast gelmiştir."

Kaynak: Mepa News