Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü nedir?

Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ) 7 Ekim 2002 tarihinde Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Belarus ve Ermenistan ortaklığında kuruldu.

Söz konusu askeri ittifakın temelleri, 15 Mayıs 1992 tarihinde Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te imzalanan antlaşma ile atıldı. Esasen bu örgüt, daha önce Rusya'nın silahlı kuvvetlerinin kuruluşu sırasında yayınladığı bildiride fikri zeminini oluşturmuştu.

Antlaşmanın taraf ülkelerinden Belarus, Ermenistan, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya ve Tacikistan'ın devlet başkanları 7 Ekim 2002 tarihinde, bu antlaşmayı bir askeri örgüte dönüştürdü.

NATO benzeri bir teorik anlayışla inşa edilen örgütün üyeleri, üye ülkelere gerçekleştirilecek bir saldırının tüm ülkelere gerçekleştirilmiş sayılacağını, üyelerin başka askeri ittifaklara dahil olamayacağını taahhüt etti. Örgütün tamamı eski Sovyet ülkelerinden oluşurken, son yıllarda İran'ın da örgüte üye olabileceği değerlendirilmektedir. Sırbistan da örgütte gözlemci olarak yer almaktadır.

Tarihçe

Sovyetler Birliği sonrası oluşan Bağımsız Devletler Topluluğu çerçevesinde kurulan örgüt için önemli tarihi adımlar şunlardır:

- 15 Mayıs 1992 tarihinde Taşkent’te Kolektif Güvenlik Antlaşması imzalandı

- 24 Eylül 1993 tarihinde Azerbaycan antlaşmayı imzaladı

- 9 Aralık 1993 tarihinde Gürcistan antlaşmayı imzaladı

- 31 Aralık 1993 tarihinde Belarus antlaşmayı imzaladı

- Antlaşma, 20 Nisan 1994 tarihinde yürürlüğe girdi, 1 Kasım 1995 tarihinde BM sekreterliğince kaydedildi.

- Uzatılmadığı sürece 5 yıllık olan antlaşmayı Azerbaycan, Gürcistan ve Özbekistan antlaşmayı yenilememiş ve ittifaktan çekilmiştir.

Örgütün işleyişi

Örgüte bağlı organlar arasında Sekreterlik, Kolektif Güvenlik Konseyi, Dışişleri Bakanları Konseyi, Savunma Bakanları Konseyi ve Güvenlik Konseyi Sekreterleri Komitesi bulunmaktadır.

Örgütün amaç ve görevleri arasında "uluslararası terörizmle ve diğer geleneksel olmayan tehditlerle mücadele" bulunmaktadır.

Genel olarak örgüte dair yapılan değerlendirmelerde, KGAÖ'nün temel gayesinin, Rusya'nın eski Sovyet dünyasındaki askeri etkisini sürdürmek, aynı zamanda Orta Asya ülkelerini yerel ve Afganistan üzerinden gelen "cihat yanlısı tehditlere" karşı korumak olduğu belirtilmektedir.

Son olarak Rusya'nın KGAÖ kapsamında Afganistan sınırındaki Tacikistan ile ortak askeri faaliyetleri ve Kazakistan'a asker konuşlandırılması, örgütü tekrar gündeme getirmişti.