Koronavirüs aşısı mutasyon üzerinde etkili olacak mı?

İngiltere'de koronavirüsün mutasyona uğradığının ortaya çıkmasının ardından geliştirilen aşıların yeni türe karşı etkili olup olmayacağı tartışılıyor.

DW Türkçe'nin aktardığı habere göre, Basel Üniversitesi Moleküler Hayat Bilimleri Merkezi'nden (Biozentrum) Richard Neher yaptığı açıklamada, "Şu anda bir tehlike işareti göremiyorum" dedi. Viyana'daki Avusturya Bilimler Akamademisi'nden Andreas Bergthaler de ortada "çılgın derecede alarm verici" bir durum olmadığını söyledi. Virüsün mutasyona uğramasının alışılmadık olmadığını söyleyen Neher, virüste gözlenen değişimin özelliklerini belirleyici bir biçimde etkileyip etkilemediğinin henüz bilinmediğini ifade etti.

İngiltere'nin güneydoğusunda birkaç haftadır koronavirüsün yeni bir türü yayılıyor. İlk verilere göre mutasyona uğramış olan tür, virüsün ilk formuna göre daha bulaşıcı. Yeni çeşidin daha hızlı yayılma özelliği taşımasının mümkün olduğunu ifade eden Neher,  bunun kanıtlanması halinde daha sert tedbirler alınması gerektiğini söyledi. Neher, ancak yeni türün hızlı bulaşmasının bir tesadüf de olabileceğini söyledi.

Virüs nasıl mutasyona uğruyor?

İngiliz bilim insanlarının yaptığı ilk analizlere göre yeni çeşit başta Spike Proteini olmak üzere bir dizi genetik değişime neden oluyor. Virüsün dış yüzeyinde bulunan Spike Proteini virüsün hücrelere girmesini sağlıyor. Bergthaler, "Bu mutasyonlardan herhangi birinin virüste bir değişikliğe yol açıp açmadığı şu anda bilinmiyor" diyor. Değişikliklerden virüsün bulaşıcılığı ya da hastalığın klinik seyri kast ediliyor.

Teorik olarak mutasyonlar aşıların etkisini de etkileyebiliyor, zira aşıların hedefinde de Spike Proteini bulunuyor. Bu proteinin yapısının değişmesi halinde bağışıklık sistemi aşılama sonrasında da karşılaşacağı yeni türlere karşı kör hale gelebiliyor. Ancak dünyada yavaş yavaş uygulamaya geçilen aşılar, Spike Proteini'nin tümüne karşı bağışıklık reaksiyonları yaratıyor. Neher, "Bir mutasyon gerçekleşse bile bu, bağışıklık sistemi tarafından tanınmamayı beraberinde getirmiyor" diyor. Bir başka deyişle mutasyona uğramış münferit türler tüm bağışıklık savunmasını alt etmek için yeterli olmuyor.

Grip gibi diğer viral hastalıklarda aşıların sürekli dolaşımda olan virüs çeşitlerine uygun olmak bakımından güncellenmesi gerekiyor. Yeni tür mRNA aşılarda bunu yapmak nispeten daha kolay. Bu aşılarda tam virüsler değil, bir virüs proteini için inşa kılavuzunu ifade eden genetik enformasyonlar bulunuyor. Bu enformasyon da vücudun yeni tür bir virüse hızla uyum sağlamasını mümkün hale getiriyor.