Martin Luther kimdir?

Alman papaz, ilahiyatçı ve din reformcusu Martin Luther, 10 Kasım 1483 tarihinde, Kutal Roma Cermen İmparatorluğu'nun Almanya'daki topraklarında, Türingiya eyaletinde bulunan yakınında Eisleben’de doğdu.

Yoksul bir maden işçisinin oğluydu.

İlk gençlik yıllarını geçirdiği Mansfeld’te, inançlarına çok bağlı olan annesinden etkilenerek din konularına eğilim gösterdi. 1497’de Magdeburg Latin Okulu’na, 1498’de Eisenach’a gönderildi.

Daha sonra Erfurt Üniversitesi’nde ilahiyat, hukuk ve felsefe öğrenimi gördü. Bir süre liselerde felsefe öğretmeni olarak çalıştı. 1505’te Erfurt’ta Augustinusçuluk’u yaymaya çalışan bir topluluğa katıldı.

1507’de papaz oldu, 1510’da önce Roma’ya, sonra Wittenberg’e göreve gönderildi.

1511’de ilahiyat doktoru ünvanını kazanınca felsefe ve ilahiyat okutmakla görevlendirildi. 1513’te Wittenberg Üniversitesi’nde ilahiyat kürsüsüne atandı. 1515’te Augustinusçular’ın piskopos yardımcılığı görevini üstlendi.

Luther, bir din adamı ve ilahiyatçı olarak, önce Hıristiyanlığın temel sorunlarıyla ilgilendi, dua, çile gibi kuramların kaynağını araştırdı, bunları ilahiyat yöntemiyle açıklamaya çalıştı. Bu konulardaki araştırmaları sonunda gerek Papalık’ın, gerek öteki Hıristiyan kuramlarının, İncil'de anlatılanlara uymadığını düşündü.

Ona göre Papalık ve öteki din kuramları, dini bir yarar ve çıkar kurumu durumuna getirmiş, insanlar arasında, dinin öngördüğü eşitliği, kardeşlik duyguları ve barış içinde yaşamayı savaşa, inanç çekişmelerine dönüştürmüştü.

Luther’in anlayışına göre, gerçek bir Hıristiyan kendini her zaman suçlu gören, her zaman doğruya bağlanmış bilen, her zaman yaptıklarından dolayı üzüntü duyan kimsedir. Bu üç kavram Luther’in görüşlerini odaklaştıran birer ilke durumundadır.

Luther, görüşlerini belli bir bütünlüğe kavuşturduktan sonra, Avrupa’nın, özellikle Almanya’nın farklı bölgelerinde gezilere çıktı, düşüncelerini açıklayan konuşmalar düzenledi.

Bütün Hıristiyanların eşit olduğunu, Papa egemenliğinin gereksizliğini ileri sürüyor, kilisede köklü bir yenileşme gereğini savunuyordu.

1517’de Wittenberg şatosu kilisesinin kapısına, kendi düşüncelerini içeren 95 bölümlük yazısını astı. Bu yazı, onun giriştiği dinde yenileşme (reform) olayının başlangıcıdır.

Bir süre sonra, Reform’un gerekçelerini açıklayan konuşmalarını sürdürmeye, kiliselerin tutumuna karşı halkı uyarmaya başladı. 1518’de Papa’ya başvurarak dinle ilgili düşüncelerini, özellikle dinde bir yenileşmenin kaçınılmazlığını bildirdi.

Augsburg Diyeti sırasında Caietanus ile, 1519’da Leipzig’te Johann Eck ile tartışmalara girişti. Papa, yazdığı karşılık yazısında Luther’den düşüncelerini bırakmasını istedi. Luther, Papa’nın yazısını (Exsurge domine/ papalık fermanı), 1520’de, Wittenberg alanında yaktı, Papa’mn önerilerinin geçersizliğini, İncil’in özüyle bağdaşmadığını ileri sürdü.

Papa da Luther’i aforoz etti. Bu olay üzerine Luther, konuşmalarım sıklaştırdı, düşüncelerini halkın konuştuğu Almanca ile açıklamayı sürdürdü. 1521’de İmparatorluk Diyeti önüne çıkarılan Luther, daha önce açıkladığı düşüncelerini değiştirmeyeceğini, doğru yolda olduğunu ve Hıristiyanlığın özüne uygun davrandığını ortaya attı.

Papa’nın etkisi altında kalan yetkili kurumlar, Luther için soruşturma açınca, o da Saksonyalı Friedrich’in önerisi üzerine kaçtı, Wartburg şatosunda saklandı. On yıl süren bu gizlenme döneminde İncil’i Alman halk diline çevirdi; 1534’te biten çeviri toplumda büyük ilgi uyandırdı.

Devam eden yıllarda eserleri ve konuşmalarıyla Papalık'ın zayıflamasına, Avrupa'da dini ve fikri yönden yeni bir çağın doğmasına ön ayak oldu.

Luther’in öne sürdüğü düşünceler, sonradan, Hıristiyan toplumunda yeni bir mezhebin kurulmasına olanak sağladı, İncil’in ulusal dillerde okunmasına yol açtı.

Martin Luther, 18 Şubat 1546 Eisleben’de öldü.

Kaynakça

L.Boehmer, Der junge Luther, 1925; O.Dittrich, Luther’s Etik, 1930; F.Lötzsch, Vernunft und Religion, luthersches Erbe bei Kant, 1976; G.Ritter, Luther, Geştalt und Symbol, 1925.