Muhammed bin Selman'dan 'gece darbesi': Suudi Arabistan ordusunda deprem

Ömer Bilge, Hürriyet

Suudi Arabistan’da Veliaht Prens Muhammed Selman (33), devlet hiyerarşisinde kendisine ‘koşulsuz biat’ edecek kadrolaşma operasyonlarına bir yenisini daha ekledi ve üç yıldır devam eden Yemen savaşında başarısızlıkla suçlanan silahlı kuvvetlere gece yarısı darbesi gerçekleştirdi. Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanları Kral Selman’ın imzaladığı kararnameyle emekli edildi, ekonomiyle ilgili çok sayıda bakan yardımcısı yenilendi ve ilk kez bir kadın kabineye atandı.

ABD ZİYARETİ ÖNCESİ

Prens Muhammed Selman silahlı kuvvetlere operasyonunu, önümüzdeki hafta çıkacağı İngiltere, Fransa ve ABD ziyaretleri öncesinde gerçekleştirdi. Kral Selman bin Abdülaziz’in önceki gece imzaladığı kararnameyle, Genelkurmay Naşkanı Orgeneral Abdurrahman bin Salih el-Bunyan ile Hava Kuvvetleri Komutanı Muhammed bin Avad Suhaym emekliye sevk edildi, Kara Kuvvetleri Komutanı Fehd bin Turki bin Abdülaziz de görevinden alındı. Genelkurmay Başkanlığı’na Orgeneral Feyyaz er-Ruveyli, Kara Kuvvetlerine Fehd el-Matir, hava kuvvetlerine ise Turki bin Bender bin Abdülaziz atandı.

KİLİT NOKTALARA GENÇ İSİMLER

Görevden alma ve atamalar silahlı kuvvetlerle sınırlı kalmadı. Dışişleri, içişleri ve çalışma bakan yardımcıları değişti, başsavcılık ve Kral’a danışmanlık yapan Şura Meclisi’ne Prens Selman’a yakın kişiler atandı, ayrıca üç vali yardımcısı yenilendi. Kabine’deki en dikkat çeken değişim Çalışma ve Sosyal Kalkınma Bakanlığı’nda oldu. Ülke tarihinde ilk kez bir kadın Dr. Temadır bin Yusuf er-Remah bakan yardımcısı yapıldı. Yeni göreve gelenler daha genç isimlerden oluşuyor.

HANEDANDA TEK ADAM MÜCADELESİ

Uluslararası düşünce kuruluşları Ortadoğu uzmanları, Suudi Arabistan’daki üst düzey değişiklikleri birkaç önemli nedene bağlıyor. Kurulduğu 1932’den bu yana Suud hanedanı tarafından yönetilen Suudi Arabistan Krallığı’nda ekonomiden kamuya tüm devlet mekanizması prenslerin hakimiyetinde. 2015’te iktidara gelen Kral Selman bin Abdülaziz’in oğlu Prens Muhammed bin Selman, önceki yıl bir saray darbesiyle veliaht prens oldu ve tek adam yolunda ilerlemeye başladı. Önce iktidarına muhalif olabilecek ekonomide güçlü diğer prensleri yolsuzluk operasyonu çerçevesinde tutukladı ve Riyad’da Ritz Carlton Oteli’ne hapsetti, servetlerinden vazgeçerek kendisine biat edenleri peyderpey serbest bıraktı.

YEMEN SAVAŞININ FATURASI ORDUYA

Suudi Arabistan’da özellikle genç nüfus üzerinde reform vaatleriyle popüler olan Veliaht Prens, bir yandan sosyal hayatta kadınlara yönelik yasakları kaldıran açılımlar gerçekleştirirken, diğer yandan 3 yıldır devam eden ve uluslararası örgütler tarafından sivil kayıplar nedeniyle sürekli eleştirilen Yemen savaşı nedeniyle zor günler yaşamaya başladı. Savunma Bakanlığı’nı da yürüten Prens Muhammed, Birleşik Arap Emirlikleri’yle beraber yürüttüğü Yemen operasyonunda silahlı güç üstünlüğüne rağmen İran destekli Husi’lere karşı istediği sonucu alamadı. Komutanlar, Prens’in daha küçük ve hareket kabiliyeti yüksek modern ordu kurmak için başlattığı Ulusal Savunma Stratejisi’ne de pasif direniş gösteriyordu. Bu nedenle, bir gece yarısı operasyonuyla ordu komutanlarını daha genç ve kendisine bağlı isimlerle değiştirdi.

İNGİLTERE EĞİTİMLİ BAKAN YARDIMCISI

Kabineye giren ilk kadın, Çalışma ve Sosyal Kalkınma Bakan Yardımcısı Dr. Temadır bin Yusuf er-Remah, ordudaki reformlarla da doğrudan bağlantılı. İngiltere’de Manchester Üniversitesi Radyoloji ve Tıp mühendisliği alanında yüksek lisans eğitimi alan Dr. Er-Remah, aynı zamanda 2016’dan bu yana Suudi Arabistan’ın İnsan Hakları Komisyonu temsilcisi. Er Remah, ülkenin uluslararası imajına katkının yanısıra, silahlı kuvvetlerde kadın istihdamına izin verilmesi operasyonunu da yürütücek. Silahlı kuvvetler bünyesinde kadınlar için açılan 107 istihdama 107 bin gibi rekor sayıda başvuru yapılmıştı.

ANALİSTLER: KARTLAR YENİDEN DAĞITILIYOR

ORTADOĞU üzerine araştırmalar yapan ABD merkezli düşünce kuruluşlarından Rand Corp analisti Becca Wasser ile Rice Üniversitesi James Baker Enstitüsü uzmanlarından Kristian Coates Ulrichsen, Suudi Arabistan’daki son değişikliklerin kraliyet ailesi içindeki güç dengeleri de gözetilerek yapıldığına dikkat çekiyor. Becca Wasser, kadınlara araç kullanmak ve futbol maçlarına gitme gibi özgürlükler verilmesinden sonra bir kadının kabineye alınmasının sosyal değişim açısından çok önemli olduğuna dikkat çekiyor.

Kristian Coates Ulrichsen ise“Gözden kaçan ya da ön plana çıkmayan 3 vali yardımcısı ataması var. Yemen sınırında bulunan Asir eyaleti vali yardımcılığına Prens Turki bin Talal el Suud atandı. Bu isim, Veliaht Prens’in yolsuzluktan tutukladığı ve daha sonra serbest bıraktığı milyarder Prens el Velid Bin Talal’ın kardeşi. Prens Muhammed bin Selman bir yandan tek adamlık yolunda ilerlerken, babası Kral Selman’ın ardından kral seçilme sürecinde de destek topluyor” diyor.