NATO nedir ve Ukrayna'ya nasıl yardım ediyor?

Lorne Cook | AP News | Tercüme: Mepa News

ABD Başkanı Joe Biden ve NATO'daki mevkidaşları dünyanın en büyük güvenlik örgütünün 75. yıl dönümünü kutlamak üzere bu hafta Washington'da bir araya geliyor.

Salı günü başlayacak olan üç günlük zirve, Ukrayna'ya NATO'nun desteğinin süreceğine dair güvence vermenin ve savaş yorgunu vatandaşlarına ülkelerinin Avrupa'da on yıllardır yaşanan en büyük kara çatışmasından sağ çıkabileceğine dair umut vermenin yollarına odaklanacak.

NATO'nun Ukrayna için ve aslında küresel güvenlik için yapabileceklerinin çoğu yanlış anlaşılıyor. İttifak genellikle, Rusya'ya yönelik yaptırımların ve diğer bedellerin empoze edilmesinden silah ve mühimmat gönderilmesine kadar, ABD'nin Avrupalı ortaklarıyla olan tüm ilişkilerinin toplamı olarak düşünülüyor.

Ancak bir örgüt olarak ittifakın özeti, 32 üye ülkesinin askeri yollarla savunulması -Üç Silahşörler'in kutsal yemini gibi hepimiz birimiz, birimiz hepimiz için- ve Avrupa ve Kuzey Amerika'da barışın korunmasına yardımcı olma taahhüdüyle sınırlı.

Bu aynı zamanda nükleer silahlara sahip Rusya ile daha büyük bir savaşa sürüklenmemek anlamına da geliyor.

İşte NATO'ya ve Ukrayna'ya nasıl yardım ettiğine bir bakış:

NATO nedir?

1949 yılında kurulan Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü, Soğuk Savaş sırasında Sovyetler Birliği'nin Avrupa güvenliğine yönelik oluşturduğu tehdide karşı koymak amacıyla 12 ülke tarafından kuruldu. Moskova ile mücadele etmek örgütün DNA'sında var.

Washington Antlaşması'nın 75 yıl önce imzalanmasından bu yana NATO'nun üye sayısı, giderek saldırganlaşan Rusya'dan endişe duyan İsveç'in de bu yıl katılmasıyla 32 ülkeye ulaştı.

NATO'nun kolektif güvenlik garantisi -antlaşmanın 5. Maddesi- güvenilirliğinin temelini oluşturmaktadır.

Bu, egemenliği ya da toprakları saldırı altında olan herhangi bir üyenin yardımına koşmak üzere tüm üye ülkelerin verdiği siyasi bir taahhüttür. Ukrayna bu kriterleri yerine getirebilir, ancak sadece bir ortaktır, üye değil.

NATO'nun kapıları, katılmak isteyen ve gerekli şartları ve yükümlülükleri yerine getirebilecek her Avrupa ülkesine açıktır. Daha da önemlisi, NATO kararlarını oy birliği ile alır, yani her üyenin veto hakkı vardır.

Yetki kimde?

Amerika Birleşik Devletleri en güçlü üyedir. Savunmaya diğer tüm müttefiklerinden çok daha fazla harcama yapar ve askeri güç açısından ortaklarından çok daha ağır basar.

Dolayısıyla gündemi Washington belirliyor.

NATO'nun günlük çalışmaları genel sekreter tarafından yönetiliyor. Eski Norveç Başbakanı Jens Stoltenberg, 1 Ekim'de yerini Hollanda Başbakanı Mark Rutte'ye bırakana kadar.

NATO'nun en üst düzey sivil yetkilisi, Brüksel'deki karargahında Kuzey Atlantik Konseyi'ndeki büyükelçilerin neredeyse haftalık toplantılarına başkanlık ediyor. Bakanlar düzeyindeki diğer "Ulusal Güvenlik Konseylerine" ve devlet ve hükümet başkanları zirvelerine de başkanlık ediyor.

Stoltenberg NATO karargahını yönetiyor. Müttefiklere emir vermez. Onun görevi uzlaşmayı teşvik etmek ve 32 üyenin tümü adına konuşmaktır.

NATO'nun askeri karargahı Belçika'nın Mons kenti yakınlarındadır. Her zaman üst düzey bir ABD subayı tarafından yönetilir. Şu anki Avrupa Müttefik Yüksek Komutanı Orgeneral Christopher Cavoli.

NATO Ukrayna'ya yardım etmek için ne yapıyor?

Müttefiklerin çoğu Rusya'nın Avrupa için varoluşsal bir tehdit oluşturabileceğine inansa da NATO Ukrayna'yı silahlandırmıyor.

NATO bir örgüt olarak hiçbir tür silaha sahip değildir. İttifak toplu olarak sadece öldürücü olmayan destek sağladığını ifade ediyor. Yakıt, savaş erzağı, tıbbi malzeme ve vücut zırhının yanı sıra insansız hava araçları veya mayınlara karşı ekipman gibi.

Ancak üyeler kendi başlarına ya da gruplar halinde silah gönderiyorlar.

NATO Ukrayna silahlı kuvvetlerinin Sovyet dönemi askeri doktrininden modern düşünceye geçmesine yardımcı oluyor. Ayrıca Ukrayna'nın savunma ve güvenlik kurumlarının güçlendirilmesine de yardımcı oluyor.

NATO liderleri Washington'da Ukrayna'ya teçhizat sevkiyatını ve silahlı kuvvetlerinin eğitimini koordine edecek yeni bir planı onaylayacaklar. Liderler Ukrayna'nın bir gün ittifaka katılacağına dair yeminlerini yenileyecekler, ancak savaş halindeyken değil.

NATO neden Avrupa sınırlarına daha fazla asker konuşlandırıyor?

Bazı müttefikler Ukrayna'ya askeri personel gönderme olasılığını açık bırakmış olsalar da NATO'nun böyle bir planı yok.

Ancak müttefiklerin birbirlerini savunma taahhüdünün önemli bir parçası, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i ya da başka bir düşmanı ilk etapta bir saldırı başlatmaktan caydırmaktır. Finlandiya ve İsveç bu konudaki endişeleri nedeniyle kısa bir süre önce NATO'ya katıldılar.

Savaşın üçüncü yılında NATO'nun şu anda karadan, denizden, havadan ya da siber uzaydan gelebilecek her türlü saldırıya karşı koyabilecek 500.000 askeri personeli hazır beklemektedir.

İttifak, Rusya ve Ukrayna ile sınırı olan doğu kanadındaki savaş birliklerinin sayısını iki katına çıkardı. Müttefikler neredeyse sürekli olarak askeri tatbikatlar düzenliyor. Bu yılki tatbikatlardan biri olan Steadfast Defender'a Avrupa genelinde faaliyet gösteren yaklaşık 90.000 asker katıldı.

Ağır işi ABD mi yapıyor?

ABD'nin uzun yıllar boyunca yaptığı yüksek savunma harcamaları nedeniyle, Amerikan silahlı kuvvetleri yalnızca daha fazla sayıda asker ve üstün silahlardan değil, aynı zamanda önemli nakliye ve lojistik varlıklardan da faydalanıyor.

Diğer müttefikler de daha fazla harcama yapmaya başladılar. Yıllarca süren kesintilerin ardından NATO üyeleri, Rusya'nın Ukrayna'nın Kırım Yarımadası'nı ilhak ettiği 2014 yılında ulusal savunma bütçelerini artırma taahhüdünde bulundular.

Amaç her müttefikin on yıl içinde gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 2'sini savunmaya harcamasıydı.

Bir yıl önce, görünürde savaşın sonu yokken, yüzde 2'yi bir tavan yerine bir harcama tabanı haline getirmeyi kabul ettiler.

On yıl önce sadece üç olan harcama hedefine bu yıl 23 ülkenin yaklaşması bekleniyor.

Kaynak: Mepa News