"Putin Rusya'da iktidarını 'korku imparatorluğuyla' muhafaza ediyor"

Son yıllarda Rusya gerek Ortadoğu ve Afrika'da gerekse dünya siyasetinde ağırlığını artırıyor.

Ekonomik, siyasi ve askeri olarak birçok uluslararası konuda baş aktörler arasında olan Rusya, Devlet Başkanı Vladimir Putin döneminde etkinliğine ivme kattı.

Ancak Putin, ülke içinde de ciddi bir muhalefetle karşı karşıya.

Bu muhalefete karşı ise Putin, Rusya'da bir "korku imparatorluğu" kurmuş durumda.

New York Times yayın kurulu, Putin'e yönelik iç muhalefete ilişkin bir değerlendirme yayınladı.

Değerlendirme Mepa News okurları için tercüme edildi.

*

Görünüşe göre Ukrayna ve Suriye meseleleri Rus lideri, hükümetine karşı artan hoşnutsuzluğu göz ardı ettirebilecek kadar meşgul etmemektedir.

Vladimir Putin’in Ruslar arasındaki popülerliği belki eskisi kadar muazzam değil ancak Rusya’nın ekonomisinin yavaşladığı şu dönemde dahi başkan açık ara en çok destek bulan Rus siyasi aktörü olmaya devam etmektedir. Vaziyet böyle olmasına rağmen Putin’in güvenlik güçleri niçin “muhalefet” olarak algıladıkları en ufak vakada dahi en sert şekilde mukabele etmenin gerekli olduğuna inanmaktadır?

Henüz ergenlik çağındaki bir gencin intiharını konu alan bir makale kaleme alan, daha önce adı neredeyse bilinmeyen ufak çaplı bir gazeteci niçin “terörizm propagandası yapmak” ile suçlandı? Kendisini bir şaman olarak tanımlayan adam Bay Putin’in “içine kaçan şeytanları çıkarmak için” Rusya’nın bir ucundan bir ucuna yürümek istediğinde niçin tutuklanıp Sibirya’ya gönderildi?

Bu ve benzeri birçok hadise, Adrew Higgins’inThe Times dergisinde geçen hafta yayımlanan makalesinde yer aldı. Makalede, yasalara göre Putin’in son başkanlık döneminin bitmesine dört buçuk yıl kala Rus hükümetine muhalif olanlara karşı yoğunlaştırılan baskılar işlendi.

2024 yılında görevi bitiyor

2000’in Mayıs ayından bu yana, Kremlin’indeki bir koltuktan diğerine atlayarak Rusya’nın bilfiil idaresini elinden tutan 67 yaşındaki Putin’in 2024’te görevi sona erecek. Bu tarihin yaklaşması, Putin’in gücünün kaynağı olan bürokrasi ve güvenlik güçlerinin sinirlerinin neden gerildiğine dair bir sebep olabilir. Eğer Putin, iktidarını uzatacak bir formül üretemez ve 2024’te görevi bırakırsa, bunun hemen ardından çok acımasız bir güç edinme mücadelesinin başlaması kaçınılmazdır.

Şimdilik bunları konuşmak için henüz erken sayılır. Kremlin’in ilgilenmesi gereken çok daha acil sorunları mevcuttur. Batılı yaptırımlar, aşırı askeri harcamalar ve düşen petrol fiyatları nedeniyle dümdüz olan ekonomi bu sorunlardan en büyüğü olarak göze çarpmaktadır. Kremlin’in gölgesi altında zenginleşen güçlü şahıslar, liderin havadaki etkisinin kırılmaya başladığı an ellerinde tuttukları gücün tehdit altına gireceğinin farkındalar.

Rusya bu vaziyeti çarlık ve Sovyet zamanlarında da tecrübe etmiştir. Rus reformist Yegor Gaidar’ın da özetlediği gibi Rusların tarihi döngüleri vardır. Bir lider ortaya çıkıp, özellikle askeri teknoloji alanında “muasır seviyelere ulaşıp dünyayı kontrol etme yolunda ilerler” ama bunu kendi halkını ötekileştirip bitap ederek yapar. İşkence misali bir çöküşün ardından ülke tekrar bir araya gelir ve aynı kuyruğun peşinden tekrar koşulur.

"Putin'in oyununda çatlaklar"

Bay Putin’in bu kadar popüler olması ne kazaradır ne de kalıcıdır. Sovyetler birliğinin çöküşüyle birlikte zuhur eden kaos ortamında milyonlarca Rus işlerini ve hayat birikimlerini kaybetti. Putin bu kötü durumda mali istikrarı ve Rusların kendilerine değer verme algılarını geri getiren kişi oldu. Muazzam olimpiyatlarla şov yapabilen büyük bir imparatorluğun ve uluslararası güç statüsünün kaybedilmesinden duyulan milli utancı tersine çevirdi. Bunu kilise ve aile kurumu üzerine odaklanarak, Kırım’ı ilhak ederek, Ukrayna’nın doğu bölgelerinde anadili Rusça olan insanlar üzerinden bir vekalet savaşına girerek ve Rusya’nın Suriye’deki diktatör müttefikinin yardımına koşarak başardı. Devlet kontrolündeki televizyon yayınlarıyla uyguladığı toplumsal manipülasyon ile insanlara içlerini ısıtan bir ehliyet ve güven duygusu aşıladı.

Ancak bu “Rusya’yı tekrar büyük yap” oyunu ancak acımasız ve kederlerle dolu bir tarihi süreçten sonra gelen istikrar ve güvenliğin ayakta kalmaya devam ettiği sürece işe yarayacaktır. Bay Higgins’in makalesinde değindiği üzere küçük ölçekli ancak sayıca fazla muhalif protestoların yayılmaya devam etmesi, Putin’in oyununda çatlakların olduğunu belli etmeye başladı. Bay Putin ve çoğu kendisi gibi eski gizli istihbarat ajanı olan yardımcıları bizzat şehadet ettikleri tecrübelerle bilmektedir ki, mücbir bir merkezi güce dayanan devletin bu güç olmadan hayatta kalması imkansızdır.

Rusya’nın güneyindeki Arkhangelsk’teki Federal Güvenlik Servisi gizli polis karargahında kendini patlatan bir genç hakkında geçtiğimiz yıl radyoda söyledikleri yüzünden “terörizme destek vermek” suçundan yedi yıl süreyle çalışma kampına gönderilme cezası verilen Svetlana Prokopyeva bahsi geçen radyo konuşmasında Putin ve etrafındakilerinin duyduğu bu korkulara değinmişti. Bayan Prokopyeva, eylemi gerçekleştiren gencin, 19. Yüzyılda barışçıl protesto kanallarının elinden alındığı Rus devrimcilerin yöntemlerini uyguladığını söylemişti. Aynı korkular Eylül ayında tutuklanan ve akıl hastanesine gönderilen şamanın Bay Putin’in içine şeytan girdiğini iddia ettiği vakada da dile getirildi.

"Korku imparatorluğu"

Bunlar ülkede zuhur eden birçok muhalif eylemden sadece ikisidir. Bu hadiselerin geniş kitleler tarafından bilinmesinin tek sebebi devlet otoritesinin müdahale etmeyi tercih etmesidir. Sadece izleyip bir şey yapmasalar bunlar aradan çok uzun zaman geçmeden unutulur giderdi. Ancak hadiselerin medyada geniş yankı uyandırması ve içerdiği uyarılar aslında meselenin asıl dikkat edilmesi gereken noktalarıdır. Bayan Prokopyeva’nın yaşadığı şehirdeki sadece birkaç muhalif siyasetçilerden birisi olan Pskov bu hususta şunları söylemişti: “Mantıkları teröristlerinkileriyle aynı, istedikleri korku yaratmak.”

Bu söylem belki bir süre işe yarayabilir ancak internetin geniş kitlelere ulaştığı günümüz Rusya Federasyonu ne Sovyetler Birliğidir ne de Çarlık Rusya’sı. Bilmek isteyenlerin, gerçeklere ulaşmasının bu kadar kolay olduğu bir ortamda korkunun idame ettirilmesi çok daha zordur.

Bay Putin’in 2024 yılı geldiğinde koltuğundan olay çıkartmadan ineceğini kesin olarak bilmek imkansızdır. Eğer kendisi arkasında bırakacağı mirası biraz olsun önemsiyorsa, insanlara onların feryatlarını dinlediğini ve önem verdiğini göstermek adına bir şeyler yapması gerektiğini bilecek kadar akıllı davranması gereklidir. Bu da Ukrayna’nın doğusu ve Suriye’deki son derece masraflı maceralardan Rusya’nın vazgeçmesi anlamına gelebilir. Putin ilaveten, yabancı devletlerin seçimlerine müdahale etmekten ve emrindeki adamların kimseye zararı olmayan zavallı şamanları ve fikir sahibi gazetecileri avlamalarına izin vermekten vazgeçip dahili mali vaziyeti düzeltmeye odaklanmak isteyebilir.