Rusya Bosna'da aşırı sağcı Sırp grupları destekliyor

Mehmet Berk Yaltırık | Kırım Haber Ajansı

Rusya’nın Bosna-Hersek’teki aşırı sağcı, etno-milliyetçi grupları himaye ettiği ve ülkedeki kutuplaşmayı derinleştirdiğine dikkat çekildi. Balkan Insight’ta Sead Turcalo, kaleme aldığı analizde, Rusya’nın bölgedeki aşırı sağ grupları destekleme politikasını ele aldı.

Balkan Insight’ta ( BIRN, Balkan Investigative Reporting Network–Balkan Araştırma Raporlama Ağı) Sead Turcalo’in yazdığı “Bosnia Must Counter Russia’s Cultivation of Far-Right Extremists” (Bosna, Rusya’nın Aşırı Sağ Aşırılıkçı Yetiştirmesine Karşı Çıkmalı) başlıklı analizde, Rusya’nın Bosna-Hersek’te Sırp Cumhuriyeti üzerinden aşırı sağcı Sırp grupları desteğini mercek altına aldı. Saraybosna Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı olan Doçent Turcalo, Rusya’nın resmi diplomatlardan dost oligarklara ve gayri resmi radikal gruplardan önde gelen medya kuruluşlarına kadar Batı Balkanlar’da bir dizi aktör ve araçla çalıştığını ifade etti.

Rusya aşırı sağcıları destekliyor

Rusya’nın Bosna-Hersek’teki aşırı sağ gruplar için bölgesel destek oluşturduğunu belirten Turcalo, “Bu tür gruplar, Bosna’nın Sırp çoğunluklu tarafı olan Sırp Cumhuriyeti’nin ayrılmasını savunanlara sadakat göstererek Balkanlardaki görünürlüklerini arttırdı.” diye kaydetti. Bosna’da insani yardım örgütü kılığında hüküm giymiş savaş suçlularını yücelten, üniformalı Rus yanlısı “St. George of Loncari” grubunun faaliyetleri örneğine değinen Turcalo, “Bu grup, Sırbistan’daki radikal sağ meslektaşı Srbska Cast, [“Sırp onuru”] ile bağlantılı ve aynı zamanda insani yardım kisvesi altında faaliyet gösteriyor. Hem örgütler hem de diğer benzer gruplar Rus desteğinden yararlanıyor.” diye yazdı.

Geçit töreni

Merkezi Sırbistan’ın güneyindeki Niş şehrinde bulunan ancak Sırp Cumhuriyeti’nde de bir şubesi bulunan Srbska Cast adlı oluşumun, “Sırp Cumhuriyeti Günü” geçit törenine katıldığını söyleyen Turcalo, “Geçit töreni, 1992 yılında Bosnalı Sırp liderlerin kendi devletlerini ilan ettikleri ve 2015 yılında Bosna-Hersek Anayasa Mahkemesi tarafından anma töreninin anayasaya aykırı olduğu ilan edilen bir soykırım savaşının fitilini ateşledikleri tarihe işaret ediyor.” diye kaydetti.

Askeri eğitim

Rusya’nın Srbska Cast gibi gruplara desteğinin çok yönlü olduğunu ve sosyal medyada aşırı sağcı anlatıları güçlendirme çabalarından askeri eğitime kadar uzandığını ifade eden akadeisyen, “Araştırmacılara göre, Niş’teki Rus İnsani Yardım Merkezi, genç katılımcıları radikalleştirmek için açıkça tasarlanmış Rusya ve Sırbistan’daki sözde ‘gençlik yurtsever kamplarında’ da gerçekleşen bu eğitimin bir kısmının verildiği yerdir” diyerek, söz konusu kampların silahlı ve askeri eğitim sağladığını, ayrıca etno-milliyetçi bakış açılarını kutlayan, hükümlü savaş suçlularını ve azınlık gruplarına karşı hoşgörüsüzlüğü yücelten hikayeler aracılığıyla katılımcılara ideolojik telkinlerde bulunulduğunu belirtti.

Putin propagandası

Bunun yanı sıra Rusya’nın Sputnik ve Russia Beyond Serbia gibi popüler medya platformları aracılığıyla aşırı sağ grupların ideolojik temalarını desteklediğini söyleyen Turcalo, “Batı Balkanlar’da var olan derin kutuplaşmadan yararlanan bu medya kuruluşları, Batı’ya muhalefet üretmek ve Rusya ile cumhurbaşkanı Vladimir Putin’i ideal bir model olarak konumlandırmak için iç gerilimleri besliyor. Rusya tarafından finanse edilen yerel medyadaki haberler, Putin’i ‘Batılı küreselciler ve elitler’e ve geleneksel değerlere ve ahlaka aykırı görülen değerlerine karşı çıkan güçlü ve saygın bir lider olarak gösteriyor.” diye kaydetti.

Rusya merkezli örgütlerin ve onların Bosna’daki ve bölgedeki bağlantılı gruplarının ihracatının ve Kremlin’e yakın oligarkların sayesinde Rusya’nın Bosna-Hersek’te yıllardır aşırı sağ grupları beslediğini ifade eden Turcalo, “Kötü şöhretli Rus aşırı sağ Gece Kurtları (Night Wolves) ve Kozaklar (Cossacks) motosiklet kulüpleri, Tsargrad medya grubunu ve yatırım fonu Mareşal Capital Partners’ı yöneten sözde “Ortodoks kralı” Konstantin Malofeev ve Gece Kurtları lideri Alexander Zaldostanov tarafından Sırp Cumhuriyeti’ne sevk edildi” dedi.

Panslavizm hamlesi

Sırp Cumhuriyeti’ndeki üst düzey yetkililer ile Rusya’dan gelen aşırı sağ gruplar ve figürler arasındaki bu bağlantıların Batı Balkanlar’daki Sırp etno-milliyetçi anlatılarının Ruslaştırılmasına yol açtığını söyleyen Turcalo, “Giderek, bu anlatılar ve bölgesel aşırı sağın folkloru, Sırp-Rus bağlarını mitolojikleştiriyor ve Rusya’yı Sırpların nihai koruyucusu olarak çerçeveliyor. Bu söylemde tekrar eden bir tema, Rusya’nın Bosnalı Sırp güçleri tarafından gerçekleştirilen 1995 Srebrenitsa soykırımına ilişkin BM (Birleşmiş Milletler) Güvenlik Konseyi Kararının kabul edilmesini engellemedeki rolü ve Rusya’nın Kosova’nın Sırbistan’ın iç sorunu statüsünde ısrar ederek Kosova’yı “koruması”ndaki rolüdür.” değerlendirmesinde bulundu.

Etnik kutuplaşma

Rusya’nın Bosna-Hersek’teki Sırp aşırı sağ gruplar ile egemen etno-milliyetçiler arasında bağlantılar kurarak ülkenin tehlikeli iç kutuplaşmasını teşvik etttiğini belirten Turcalo, Rusya’dan resmi veya gayri resmi destek alan grupların sayısının sınırlı görünse de bu desteğin artabileceğinin çok açık olduğunu söyledi.

Turcalo son olarak şu değerlendirmeleri yaptı: “Rusya’nın, Bosna-Hersek’teki 1992-5 savaşının mirasına değinen doğrudan dezenformasyonu ve duygu yüklü haberleri ustaca konuşlandırması göz önüne alındığında, bu endişe verici. Rusya, Sırp Cumhuriyeti’ndeki bağımsızlık referandumu gibi ülkeyi parçalama çabalarını teşvik ederek, aşırı sağ grupları şiddet uygulamaya teşvik edebilecek gerilimleri de artırıyor. Ancak, Bosna-Hersek’te aşırı sağa karşı koymak veya Rusya’nın aşırı sağ gruplara verdiği desteği sona erdirmek veya yavaşlatmak için herhangi bir strateji henüz açıklanmadı. Bazı Sırp Cumhuriyeti yetkililerinin Rusya’daki aşırı sağ örgütler ve oligarklarla isteyerek iç içe olması gerçeği gibi, Bosna makamları arasında bu meseleleri ele almak için uygun yasal çerçeve konusunda anlaşma olmaması bir engeldir. Bu, söz konusu gruplara ve onların dış destekçilerine karşı koymak için daha da büyük bir engeldir. Bu Gordion düğümünü başarılı bir şekilde çözmek, Rusya’nın Batı Balkanlar’daki Sırpların etno-milliyetçi ve aşırı sağ anlatısını kurnazca yeniden yazamadığı ve kendisini bölgenin hami devleti olarak konumlandırdığı birçok yolla mücadele edebilecek kapsamlı bir yaklaşım gerektiriyor.”