Rusya'nın 'süzülen bombaları' Ukrayna'da dengeleri değiştirebilir

Joe Inwood ve Tania Kharchenko | BBC Newsnight | Tercüme: Mepa News

Rusya, Ukrayna'daki saldırılarını ilerletmek için ucuz ama tahrip gücü yüksek mühimmat olan “kanatlı bombalarını" giderek daha fazla kullanıyor.

Rusya'nın Harkiv yakınlarındaki sınır ötesi ilerleyişi sırasında Ukrayna'nın kuzey kasabası Vovchansk'ı vurmak için sadece bir hafta içinde 200'den fazla bomba kullanıldığı düşünülüyor.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy sadece Mart ayında ülkeye bu türden 3.000 bomba atıldığını söyledi.

Vovchansk polis şefi Oleksii Kharkivsky kanatlı bombalarının etkisini yakından gözlemlemiş.

Kharkivsky, "Süzülerek yapılan bir bombalı saldırıdan sonrasını tarif edecek kelime yok” diyor ve ekliyor: "Orada yatan, paramparça olmuş insanları görmeye gidiyorsunuz."

Rusya'nın kanatlı bombaları kitlesel olarak kullanması nispeten yeni bir gelişme ve son aylarda Ukrayna güçleri için tahrip edici olduğu kanıtlandı.

Rusya Ukrayna'da son 17 ayın en büyük toprak kazanımını elde etti

Kanatlı bombalar, eski Sovyet bombalarına katlanabilir kanatlar ve uydu navigasyonu eklenerek üretiliyor. Söz konusu bombalar oldukça ucuz ama tahrip edicidirler.

Avrupa Politika Analiz Merkezi'nin (CEPA) kısa süre önce yayınladığı bir rapora göre bu bombalar, Şubat ayında bir zamanlar ağır tahkimata sahip olan doğudaki kilit kent Avdiivka'nın ele geçirilmesinde belirleyici oldu.

Rus güçleri şimdi de kuzeydeki Harkiv kentine saldırmak için kanatlı bombalar kullanıyor. Ukrayna şimdiye kadar bunlara karşı koymakta başarılı olamadı.

Vovchansk polis şefi, Rus güçlerinin son zamanlarda ilerlediği Harkiv bölgesindeki cephe hattı sınır köylerinin boşaltılmasına yardımcı oluyor.

Polis arabasında park halindeyken bize saldırıların boyutunun dramatik bir şekilde arttığını söylüyor.

"Geçtiğimiz altı ay boyunca sık sık uçaksavar bombaları ile vuruluyorduk, belki haftada beş ila 10 bomba... ama bu ay her zamankinden çok daha fazla bombaya maruz kaldık" diyor.

Rusya kanatlı bombalarını yüksek miktarlarda stoklayabiliyor çünkü oldukça kolay üretiliyorlar.

"Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü'nde (RUSI) hava gücü ve askeri teknoloji uzmanı olan Prof Justin Bronk, "Patlayıcı kısım esasen geleneksel bir serbest düşüş tipi bombadır ve Rusya'nın Sovyet döneminden kalma depolarında yüz binlercesi bulunmaktadır" diyor.

"Bu bombalar, bomba atıldıktan sonra dışarı fırlayarak çok daha uzun mesafelere süzülmesini sağlayan açılır kanatlarla donatılmıştır."

Bunlara bağlı uydu yönlendirme sistemi, sabit bir konumun nispeten yüksek bir doğrulukla hedeflenmesini sağlıyor.

Harita | Rusya'nın Ukrayna işgalinde son durum

Prof Bronk'a göre, bombaların mekanizması Ruslara milyonlarca dolarlık bir füzenin işlevselliğinin çoğunu veriyor, ancak bu maliyetin çok altında.

Rusların bol miktarda tedarik ettiği Sovyet bombalarına seri üretilen ve mekanik olarak oldukça basit olan süzülme kitlerinin eklendiğini, bunun da silah başına maliyetin "20.000 ila 30.000 dolar civarında bir yerlerde" olabileceği anlamına geldiğini söylüyor.

Bu konsept yeni değil. Almanlar İkinci Dünya Savaşı sırasında Fritz-X'i kullanmışlardı. 1990'larda ABD ordusu, geleneksel serbest düşüş bombalarına yönlendirilebilir kuyruk kanatları ve GPS rehberliği ekleyen Müşterek Saldırı Doğrudan Mühimmatı veya diğer adıyla JDAM'ı geliştirdi. Bu bombalar o zamandan beri Irak ve Afganistan da dahil olmak üzere yaygın olarak kullanılmıştır.

Kanatlı bombaların yarattığı tahribat olağanüstüdür. Süzülme bombaları için en yaygın olarak kullanıldığı düşünülen mühimmat 1,5 ton ağırlığındaki FAB-1500'dür.

Karşılaştırma yapmak gerekirse, 152 mm'lik bir Rus mermisi yaklaşık 6,5 kg patlayıcı madde içerir. En küçük süzülme bombası olan FAB-500 bile 200 kg'dan fazla patlayıcı içeriyor.

İyi tahkim edilmiş Ukrayna mevzilerini dahi savunmasız hedeflere dönüştürürler.

Prof Bronk, kanatlı bombalar çok daha büyük patlayıcı gücü yarattığından, oldukça iyi tahkim edilmiş mevzilerde bile çökmelere veya ölümlere neden olma olasılıklarının daha yüksek olduğunu açıklıyor. Güçlü patlamaların insan vücudu üzerinde de ciddi etkileri var.

Prof Bronk, “kanatlı süzülen bombalar Ukrayna'nın savunma stratejisini daha da zorlaştırıyor çünkü Ruslar sabit mevzileri yok olana kadar sürekli bombalayabiliyor" diyor.

Ukraynalı güvenlik analisti Mariya Zolkina BBC'ye yaptığı açıklamada süzülen bombaların kullanılmasının endişe verici bir gelişme olduğunu ve bombaların sahadaki askeri durum için "yeni bir dönem" yarattığını söyledi.

Putin Çin'in Ukrayna barış planına destek verdi

Zolkina, "Rusya'nın piyadelerini kullanmadan Ukrayna savunma hatlarını yok etmesine olanak sağlıyorlar" diyor. "Topçu ateşi ve hatta füze saldırılarından tamamen farklı bir etkiye sahipler."

ABD merkezli Savaş Çalışmaları Enstitüsü'nden (ISW) George Barros, Ukrayna'nın durumu zor olsa da endişe verici bir başka gelişmenin eli kulağında olabileceğini söylüyor.

Moskova'nın yaklaşık 400 kilometre doğusunda bir fabrikanın üç tondan daha ağır kanatlı bombalar üretebilecek bir üretim hattı kurduğuna dair kanıtlar olduğunu belirtiyor.

Eğer bu büyüklükteki bombalar rutin olarak Ukrayna mevzilerine atılmaya başlanırsa, hem tahkimatlar hem de onları tutmaya çalışan halkın morali üzerinde büyük bir etki yaratacaktır.

Peki süzülen kanatlı bombalara karşı ne yapılabilir?

Prof Bronk, Rusların elindeki bombaların sayısı çok fazla olduğu için bombaları uçuş sırasında durdurmanın uygun bir çözüm olmadığını söylüyor. "Mevcut tüm hava savunma mühimmatını çok hızlı bir şekilde tüketirsiniz" diyor.

Karadan saldırı dışında tek çözüm, onları bırakan uçakları uçuş sırasında ya da yerde hedef almak.

Ancak bu da önemli riskleri beraberinde getiriyor.

ABD'nin Patriot karadan havaya füze fırlatma sistemi avcı-bombardıman uçaklarını vurabilir ancak sadece ön hatlara yakın konumlandırılırsa.

Prof Bronk, bunun Rus insansız hava araçları tarafından tespit edilme ve balistik füzelerle vurulma riski taşıdığını söylüyor.

Görüş | Ukrayna'nın askeri seçenekleri tükeniyor

Bu durumda geriye Rus hava üslerini hedef almak için uzun menzilli füzeler ya da insansız hava araçları kullanma seçeneği kalıyor.

Bu da Ukrayna'nın bir süredir kullandığı bir yöntem. Nisan ayında Kiev, Rusya'nın güneyindeki Rostov bölgesindeki bir havaalanında en az altı askeri uçağı imha etmek ve diğer sekizine ağır hasar vermek için insansız hava aracı kullandığını iddia etti.

Ancak bu çözümün de sorunları yok değil. Ukrayna'ya askeri yardım sağlayan en büyük ülke olan ABD, Kiev'in uluslararası alanda tanınan Rus topraklarında herhangi bir silah sistemini kullanmasını yasaklıyor. Bu yasak Kırım'ı ya da işgal altındaki Ukrayna'yı kapsamasa da Rusya içindeki havaalanlarının yasak olduğu anlamına geliyor.

Dolayısıyla şimdilik Ukrayna için kolay bir cevap yok gibi görünüyor.

Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy defalarca kendilerine daha fazla hava savunma füzesi ve modern savaş uçakları tedarik edilmesi çağrısında bulunmuştu.

Mariya Zolkina süzülen bombaların kullanımının artmasının moralleri bozduğunu söylüyor ve ekliyor:

"Askerler kendilerini güvende hissetmiyor çünkü tahkimatları onları koruyamıyor, Harkiv'de yaşayan ve bombardıman altında yaşamaya alışmış siviller ise yedi katlı bir binayı yerle bir edebilecek bir bombadan kaçamıyor."

Kaynak: Mepa News