ABD ordusunun dünya üzerinde en aktif olduğu yerlerden biri de Afrika kıtası.
ABD'nin bu bölgede faaliyet gösteren bağımsız bir komutanlığı da bulunuyor. Afrika Komutanlığı (AFRICOM) isimli komutanlık, Mısır hariç tüm kıtada faal. Mısır ise Merkez Komutanlığı (CENTCOM) görev alanında yer alıyor.
AFRICOM, bölgede ABD'nin varlığının arttığı bir dönemde, 2006-2008 sürecinde teşkil edildi. Komutanlığın merkezi Almanya'nın Stuttgart bölgesinde yer alıyor. AFRICOM'un diğer önemli üsleri ise İngiltere, Cibuti ve Florida'da.
Peki ABD ordusu Afrika'da ne yapıyor? Mepa News, AFRICOM'un resmi internet sitesinde verilen bilgilerle ABD ordusunun kıta çapındaki faaliyetlerini derledi. Çalışma, Doğu Afrika, Kuzey Afrika, Batı Afrika, Orta Afrika ve Güney Afrika olmak üzere beş ayrı bölüm halinde hazırlandı.
Çalışmanın Kuzey Afrika'yı ele alan ikinci bölümü:
Libya
ABD'nin askeri olan Kuzey Afrika'da en aktif olduğu ülke Libya. Kaddafi'nin 2011 yılında devrildiği iç savaşın ardından ABD ordusunun ülkedeki rolü günden güne aktif ve daha şiddetli bir hal aldı.
Libya'yı bağımsız olduğu 1951 yılında tanıyan ABD'nin, Kaddafi'nin 1969'da yönetime gelmesiyle Libya ile ilişkileri zayıflama eğilimi gösterdi.
Sirte Körfezi olayı, Berlin diskotek saldırısı ve Lockerbie saldırısı, 1986 yılında ABD'nin Libya'yı bombalaması gibi olaylar ilişkileri daha da geren etkenler oldu.
21. yüzyıla gelindiğinde ilişkiler normalleşmeye başladı.
ABD, 2011'de başlayan ve Kaddafi'nin devrilmesiyle sonuçlanan olaylarda Kaddafi muhaliflerine de destek olmakla suçlandı. ABD, Libya'ya yönelik NATO müdahalesinde de önemli bir askeri katılım gösterdi.
Kaddafi'nin devrilmesinin ardından devam eden savaşta ülkede güç kazanan El Kaide ve IŞİD bağlantılı güçler, ABD'nin Libya'daki birincil hedefleri oldu. Bu doğrultuda ABD, ülkenin kuzey ve güney şeridinde çok sayıda hava saldırısı düzenledi.
Libya'nın güneyindeki çöl bölgesinde El Kaide'nin lojistik hatları da ABD'nin Libya'daki askeri varlığının temel sebeplerinden. Bu bölgede ABD sıklıkla hava saldırıları ve gözlem uçuşları gerçekleştiriyor.
AFRICOM ülkedeki varlık sebebini "terör tehditlerine karşı durma ve ülkede terör ağlarının güvenli bölgeler edinmesinin önüne geçme" olarak tanımlıyor.
ABD, Hafter'in Trablus'a saldırı başlatmasıyla bölgedeki askerlerini geri çekme kararı almış, ancak ülkede askeri faaliyetlere devam edeceğini vurgulamıştı.
Tunus
ABD Tunus'u bölgede "güçlü bir ortak" olarak niteliyor. Bu kapsamda AFRICOM, ABD'nin Tunus'ta demokrasinin gelişmesi ve ekonomik kalkınma için güvenli bir çevre sağlama hususunda Tunus'a yardım ettiğini vurguluyor.
AFRICOM'a göre ABD sivil toplumu ve gençliği güçlendirme, iş olanakları yaratma gibi hususlarda Tunus'a destek sağlıyor. ABD'nin bununla ülkede artan cihat yanlısı eğilime genç nüfusun yakınlık göstermesinin önüne geçmeyi amaçladığı tahmin ediliyor.
Kuzey Afrika'da El Kaide ve IŞİD yapılanmalarının olduğu ülkelerden biri de Tunus. ABD özellikle Tunus'ta El Kaide'ye karşı operasyonlarda Tunus ordusuyla birlikte hareket ediyor. Tunus ordusuna eğitim verilmesi ve operasyonel kapasitesinin artırılması da ABD'nin bu amaç doğrultusunda gerçekleştirdiği faaliyetlerden.
1956 yılında Fransa'dan bağımsız olan Tunus'u tanıyan ABD ile Tunus ilişkileri 2011 yılındaki Arap Baharı'nın ardından hızla iyileşti. Halihazırda ABD, özellikle siyasi istikrar ve askeri kapasite bakımından Tunus'ta önemli bir aktör.
Cezayir
1962 yılında Fransa'dan bağımsızlığını ilan etmesiyle ABD tarafından tanınan Cezayir, Arap-İsrail savaşıyla beraber 1967'de ilişkilerini kesti. İlişkiler 1974 yılında tekrar tesis edildi.
Fransa'nın bölgedeki eski sömürgesi olan, bağımsızlığının ardından da Fransa ile siyasi, kültürel ve askeri olarak yakın ilişkileri devam eden Cezayir, askeri yönden ABD ile oldukça yakın bir ülke. İki ülke arasında birçok askeri tatbikat, "anti-terör" konularında işbirliği gerçekleşiyor. AFRICOM'a göre Cezayir, üst düzey ABD'li komutanlara ve ABD savaş gemilerine ev sahipliği yapıyor.
1992 yılının ardından başlayan iç savaşı takiben, ülkede El Kaide bağlantılı gruplar varlık gösteriyor. ABD, daha sonradan İslami Mağrip El Kaidesi'ni oluşturan bu gruplara karşı da Cezayir ile işbirliği içerisinde. Mali ve Libya'yı birbirine bağlayan bir kavşak noktası ve Batı Afrika'ya açılan bir kapı olan Güney Cezayir, bu kapsamda ABD ordusu açısından büyük bir öneme sahip.
Fas
Fas ile ABD ilişkileri, Fas'ın ABD'yi tanıdığı 1786 senesine dek uzanıyor. İki ülke arasındaki ilişkiler 1905 yılında kalıcı diplomatik varlığın başlamasıyla gelişim gösterdi. Bölgedeki Fransız yönetiminin sona ermesinin ardından 1956 yılında ilişkiler devam etti.
AFRICOM Fas'ı "teröre karşı çabalarda güçlü bir partner olarak tanımlıyor ve iki ülke arasında yakın bir işbirliğinin olduğunu belirtiyor.
ABD aynı zamanda Fas'ın istikrarına, güvenliğine ve terör faaliyetlerinin önlenmesine de katkıda bulunduğunu ifade ediyor. Fas'ta gençlere ve sivil topluma yönelik çalışmalarla, "terörün ve sosyal marjinalleşmenin önüne geçildiği" öne sürülüyor.
Çatışmaların uzağında kalan Fas'ta ABD'nin askeri faaliyetleri daha çok pasif ve ideolojik alanlara yoğunlaşıyor. Bunun başında da kitlelerin cihat yanlısı düşünceleri benimsemesinin önünün alınması geliyor.
Fas aynı zamanda NATO'nun ittifak dışı en önemli ortaklarından biri niteliğinde.
Moritanya
ABD, 1960 yılında Moritanya'nın Fransa'dam bağımsızlığını tanıyan ilk ülke oldu. 1989 yılında Senegal vatandaşlarını sınırdışı etme krizi, 1991 yılındaki Körfez Savaşı, 2005 ve 2008 yılındaki darbeler gibi sebeplerle zaman zaman gerilen ilişkiler genel olarak oldukça olumlu bir atmosfer içerisinde seyretti.
1967 yılındaki Arap-İsrail savaşı nedeniyle ABD ile kesilen ilişkiler 2 sene sonrasında tekrar tesis edildi.
AFRICOM, ABD'nin Moritanya ile gıda güvenliği, anti-terör, ticaret, insan hakları ve hukuk gibi birçok konuda işbirliği yaptığını ifade ediyor.
ABD, diğer bölge ülkeleriyle olduğu gibi Moritanya ile de cihat yanlısı fikirlerin ve "dini aşırıcılığın" engellenmesi için ortaklık yürütüyor. Sınır güvenliğini artırma, eğitimi güçlendirme, reforme edilen güvenlik içerisinde kadının rolünü destekleme gibi faaliyetler gerçekleştiren ABD, Moritanya ile "teröre karşı savaş" kapsamında işbirliği içinde.
Halen savaşın sürdüğü Mali ile uzun bir sınıra sahip olan Moritanya toprakları cihat yanlısı gruplarca kullanılıyor. Moritanya, bu gruplara karşı teşkil edilen G5 Sahel gücünün bir parçası. ABD G5 Sahel'e 2017 yılında 60 milyon dolar yardım sözü vermişti.
Kaynak: Mepa News