Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) Yemen'de El Kaide'ye yönelik insansız hava araçlarıyla (İHA) 16 yıldır sürdürdüğü operasyonların siviller açısından ağır sonuçları oldu.
Saldırılarda ölenlerin kimlikleri ve örgüt üyesi olup olmadıklarının belirlenmesi güç olduğu için sivil kayıplar konusunda genel bir veri yok. Ancak Associated Press (AP) haber ajansının ulaştığı verilere göre sadece bu yılki operasyonlarda hayatını kaybeden en az 30 kişinin El Kaide ile bir bağlantısı bulunmuyor.
Bu, 2018'de İHA'larla yapılan saldırılarda ölenlerin üçte birine karşılık geliyor. Verilerini görgü tanıkları, aileler, aşiret liderleri ve aktivistlerden aldığı bilgilere dayandıran AP bu 30 kişiden 24'ünün sivil, altısının ise o sırada görev başında değilken hedef olan hükümete bağlı askerler olduğunu belirtiyor.
ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) insansız hava aracı saldırılarında ölenlerle ilgili bir veri paylaşımında bulunmuyor. Ancak Washington'ın İHA'larla düzenlediği saldırılarla ilgili en güvenilir verileri topladığı düşünülen "Araştırmacı Gazetecilik Bürosu" (Bureau of Investigative Journalism) isimli bağımsız kuruluş, bu yıl Yemen'de militan ve sivil toplam 88 kişinin bu tür operasyonlarda öldüğünü tespit etti.
Trump 2 yılda Obama'yı geçti
Araştırmacı Gazetecilik Bürosu'nun elde ettiği veriler, operasyonların Donald Trump Beyaz Saray koltuğuna oturduğundan beri hızlı bir artış gösterdiğini ortaya koyuyor. Buna göre, Trump yönetimi iki yılda Yemen'e insansız hava araçlarıyla 176 saldırı gerçekleştirdi.
Önceki başkan Barack Obama görevde olduğu sekiz yılda 154 saldırı düzenlenmişti. Bu saldırılarda bin 20 kişinin öldüğü belirtiliyor. 2017 ve 2018 yıllarında ise toplam 205 kişinin hayatını kaybettiği tespit edildi. Bir başka bağımsız kuruluş ACLED'in verilerine göre ise son iki yıldaki ölü sayısı 331.
Ülkede 2015'ten beri devam eden iç savaşta yaşanan daha büyük çaplı kayıplar, insansız hava aracı saldırılarının dikkatlerden kaçmasına da neden oluyor. Tahminlere göre ABD ve Suudi Arabistan destekli koalisyonla İran destekli Husi milisleri arasında yaşanan iç savaşta şimdiye dek 57 binden fazla insan hayatını kaybetti. Binlerce kişinin de savaşın neden olduğu kıtlık ve salgın hastalıklardan öldüğü tahmin ediliyor.
Tek bir El Kaide üyesi için 66 sivil öldürüldü
2015'teki bir operasyonda El Kaide'nin Arap Yarımadası'ndaki lideri Nasır el Vuhayşi ve beraberindeki örgüt yöneticileri ABD güçleri tarafından öldürülmüştü.
El Vuhayşi'nin yerini alan Kasım el Rimi'yi öldürmek için düzenlenen operasyonların bedeli ise ağır oldu. Sadece tek bir kişiyi hedef alan ancak başarısızlığa uğrayan saldırılarda 31'i çocuk olmak üzere 66 sivil öldü.
Eski pilot başarısızlığın nedeni anlattı
İnsansız hava araçları Yemen'e çok uzak mesafelerdeki Amerikan üslerinden uzaktan kumandayla yönetiliyor. Araçları yöneten pilotlar elektronik teçhizatla donatılmış konteyner benzeri odalarda 11 ile 14 saatlik vardiyalarda çalışıyor.
Pilotlar öncelikli olarak kendilerine iletilen istihbarat doğrultusunda bir saldırı operasyonunda bulunuyor. Ancak şüpheli bir durum halinde de operasyon yetkileri var. AP'ye konuşan eski bir insansız hava aracı pilotu, hangi şüpheli durum ve davranışların operasyon düzenlemeyi gerektirebileceğine dair ellerinde bir liste olduğunu ifade etti.
Pilota göre, sivil kayıplara yol açan hatalar çoğunlukla yanlış istihbarat veya şüpheli davranışların yanlış değerlendirilmesinden kaynaklanıyor.