ABD ve Iraklı müzakereciler, ABD askerlerinin Irak'tan çekilmesini öngören bir plan üzerinde anlaşmaya vardı.
Reuters'a göre, anlaşmanın Bağdat ve Washington'daki liderlerin “son bir onayına” ihtiyacı var. Ancak bir ABD'li yetkilinin haber ajansına “kalan tek şey anlaşmanın ne zaman kamuoyuna ilan edileceği” demesiyle anlaşma tamamlanmış olarak görülüyor.
Anlaşmaya göre yüzlerce ABD askeri Eylül 2025'te Irak'tan çekilecek ve ülkede kalan son ABD birlikleri de 2026 sonunda ülkeyi terk edecek.
ABD'nin “sonsuza dek sürecek savaşlarını” eleştirenler anlaşmayı memnuniyetle karşılayacaktır ancak bu durum İran'ın etkisine odaklanan ABD'li politika yapıcılar ve bölgedeki müttefikleri arasında endişelere yol açabilir.
Irak'taki yaklaşık 2.500 ABD askerinin statüsüne ilişkin resmi görüşmeler Ocak ayında başlamış ancak İsrail'in Gazze'ye yönelik saldırılarının neden olduğu gerginlikler nedeniyle ertelenmişti.
İran destekli Şii milisler 7 Ekim'den bu yana Irak'taki ABD güçlerine en az 70 saldırı düzenledi. Ancak bu saldırılarda hiçbir ABD askeri ölmedi. Ocak ayı başında ABD'nin Bağdat'ta insansız hava aracıyla düzenlediği saldırıda Irak'ta devlet tarafından finanse edilen ve İran'a bağlı Şii milislerin çatı örgütü olan Haşdi Şabi'nin üst düzey komutanlarından Muştak Talib el Saidi öldürüldü.
ABD'nin Irak'taki saldırıları, son aylarda ABD askerlerinin çekilmesi yönündeki çağrılarını arttıran Irak Başbakanı Muhammed Şiya el Sudani tarafından kınandı.
Irak-Suriye bağlantısı
Irak'ın nüfusu Şii çoğunluk ile Sünni Müslüman ve Kürt azınlıklar arasında bölünmüş durumda. Kürt azınlık Kuzey Irak'ta yarı özerk bir bölgede yaşıyor.
Irak ve ABD'nin üzerinde anlaştığı plana göre ABD öncülüğündeki tüm koalisyon güçleri Eylül 2025'e kadar Anbar vilayetinin batısındaki Ayn el Esed hava üssünden ayrılacak ve Bağdat'taki varlıklarını önemli ölçüde azaltacak.
ABD ve koalisyon askerleri Kürt Bölgesel Yönetimi'nin bir bölgesi olan Erbil'de sadece bir yıl daha kalacaklar. Amerikan askerlerinin bu bölgeden çekilmesi, ABD'nin kuzeydoğu Suriye'deki askeri varlığını sürdürülemez hale getirebilir.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi'nin eski Orta Doğu direktörlerinden Andrew Tabler daha önce verdiği bir demeçte “Erbil Suriye'ye destek için hayati önem taşıyor” demişti.
“ABD'nin Irak sınırı ile Suriye arasındaki kara yolu üzerinde asker ve malzeme taşıma kabiliyetine sahip olması gerekiyor.”
ABD'nin yaklaşık 900 askerinin bulunduğu Suriye'de bulunmasının yasal gerekçesi de Washington'un Bağdat'la yaptığı anlaşmaya dayanıyor.
ABD askerleri resmi olarak Irak ve Suriye'de IŞİD'in kalıcı yenilgisini sağlamak için bulunuyor ancak varlıkları aynı zamanda İran ve İran'a bağlı Şii milislere karşı stratejik bir güç olarak görülüyor.
İşgal ve yeniden konuşlanma
ABD askerleri Irak'tan çekilirse, bunu diğer bölgesel güçlerin Irak'ın zayıf merkezi hükümeti üzerinde askeri güç uyguladığı bir dönemde yapmış olacaklar.
Türkiye Pazartesi günü Kuzey Irak'taki silahlı gruplara karşı hava saldırıları düzenlemişti. Ağustos ayında Ankara ve Bağdat, Kuzey Irak'taki bir Türk üssünün Irak Silahlı Kuvvetleri'ne devredilmesi ve burada bir Türkiye-Irak ortak eğitim ve işbirliği merkezinin faaliyet göstermesi konusunda anlaştı.
İran'a bağlı Haşdi Şabi'nin yaklaşık 150.000 mensubuna, Irak'ın 2023'te açıklanacak üç yıllık bütçesinde 700 milyon dolar ek ödenek tahsis edildi.
ABD askerlerinin çekilmesi için bildirilen son tarih, 2024 ABD başkanlık seçimlerinin sonrasına denk geliyor. Daha önceki bir gelişmede Biden yönetimi, eski Başkan Donald Trump'ın Afganistan'dan asker çekme anlaşmasını yerine getirmişti.
ABD birlikleri Irak'a Saddam Hüseyin'i deviren 2003 işgali ile girmişti.
Takviye ve intikal olarak adlandırılan dönemde asker sayısı 168.000'e ulaştı, ancak 2011'de Amerikan askerleri Başkan Barack Obama tarafından tamamen geri çekildi. Üç yıl içinde Suriye ve Irak'ta IŞİD ortaya çıktı ve 2014 yılında Obama askerleri yeniden konuşlandırdı.
Kaynak: Mepa News, Middle East Eye