Salı gecesi Gazze'deki El-Ehli Arap (El Mamedani) Hastanesi'nde meydana gelen ve sağlık yetkililerine göre en az 500 kişinin ölümüne yol açan bombalı saldırı tüm dünyada infial yarattı ve karşılıklı suçlamaların bir kez daha gündeme gelmesine neden oldu.
Filistin tarafı patlamaya İsrail Hava Kuvvetleri'ne ait bir uçaktan atılan akıllı bombanın neden olduğuna inanırken, İsrail suçu Filistinli savaşçılara atmakta gecikmedi ve patlamaya Gazze'den atılan ve "hedefinden şaşmış" bir roketin neden olduğunu iddia etti.
Olaydan hemen sonra elde edilen yetersiz kanıtlar kesin sonuçlara varmak için yetersizdir. Patlayan patlayan materyale ait parçaların ortaya çıkarılması için hastanede kalan enkazın dikkatli bir şekilde incelenmesi gerekiyor.
Ancak bu son saldırıdan önce dahi İsrail'in Gazze'deki Filistinlilere yönelik hava saldırılarının büyük ölçüde gelişigüzel olduğunu gösteren kanıtlar giderek artıyordu. En dikkatli şekilde yapılan nokta analizler dahi bu amansız hava saldırılarında net bir askeri strateji ortaya koyamamakta ve bir soruyu gündeme getirmektedir: İsrail'in geçen hafta Filistinlilere Gazze'nin kuzeyini boşaltmaları için yaptığı çağrı hangi mantığa dayanıyordu?
Askeri strateji açısından bakıldığında iki olası cevap var ve bu cevapların her ikisi de İsrail için hata niteliği taşıyor.
İlk ihtimal, Gazze Şeridi sokaklarında öyle bir kaos yaratma arzusu olabilir ki Hamas savaşçılarının hareketi zorlaşsın ya da neredeyse imkansız hale gelsin. Bu mantık, farklı savaşlarda birçok kez kanıtlanmış klasik askeri düşünceye dayanıyor. Ancak bu ne iki eşit tarafı olan klasik bir savaş ne de Hamas savaşçıları klasik bir askeri oluşum. Bunu kabul etmeyen herhangi bir İsrail yaklaşımı sınırlı bir başarıyı dahi garanti edemez.
İsrail'in abluka altında tuttuğu yıllar boyunca Hamas savaşçıları Gazze Şeridi'nin altına kazdıkları tünellerle bir "örümcek ağı" oluşturdular. Bariz askeri nedenlerden ötürü bu tünellerin varlığı Filistinli silahlı gruplar tarafından çok sıkı korunan bir sırdı ve varlıkları artık inkar edilemediğinde bile sadece en belirsiz bilgilerin dışarı sızmasına izin verildi, bu nedenle hala gizemlerini koruyorlar.
Toprak altında tünel kazma uygulamasının ilk olarak 2005 yılına kadar süren İsrail işgalinin üstesinden gelme ihtiyacıyla başladığı anlaşılıyor. Gazze'deki Filistinlilerin her türden eşya, askeri malzeme ve klasik kaçakçılık yapıyor olabileceğine dair ilk spekülasyonlar 1990'larda, şeridin hala El Fetih'in kontrolü altında olduğu dönemde ortaya çıktı.
Başlangıçta bu tünellerin çok ilkel olduğu, Mısır'la olan sınır çitlerinin altından geçecek kadar uzun olduğu ve her iki taraftaki girişlerinin evler tarafından gizlendiği varsayılıyordu. Tüneller birkaç yüz metre boyunca uzanıyordu ve o kadar küçüktü ki insanlar tünelleri kullanmak için çömelmek zorunda kalıyordu. Bosna Hersek ordusu tarafından 1993 yılının ortalarında şehrin kuşatmasını hafifletmek için aceleyle kazılan Saraybosna Tüneli'ni ziyaret edenler, ilk Mısır-Gazze tünellerinin muhtemelen neye benzediğini hayal edebilirler: Kirişler ve direklerle tutturulmuş alçak tavanlı, dar, sıkışık, elle kazılmış bir boşluk.
Zamanla sınır ötesi tüneller Gazze'ye malzeme sokmak için oldukça etkili araçlar haline geldi. Ağ, Filistin toprakları içinde de genişledi ve düşman muhbirleri olabilecek meraklı sivillerden ve uydulardan, uçaklardan ve helikopterlerden pilotsuz insansız hava araçlarına kadar uzanan İsrail gözetleme ekipmanlarından uzakta serbest dolaşıma izin verdi. Bu süreçte kazıcılar son derece yetenekli hale geldi ve yeraltı tesislerinin kalitesini arttırdı.
Hamas'ın geçtiğimiz hafta yayınladığı videolarda inanılmaz büyüklükte ve karmaşıklıkta, uygun prefabrik beton elemanlardan inşa edilmiş, sadece ayakta durmaya yetecek yükseklikte ve savaşçıların hızlı bir şekilde hareket etmesine yetecek genişlikte değil, aynı zamanda roketler de dahil olmak üzere silah ve mühimmat için iyi korunmuş bir depo görevi görecek kadar yeterli alana sahip tüneller görülüyor.
Tünellerin kapsamı ve tam yeri bilinmiyor ancak ağın oldukça geniş olduğuna ve yeraltında birliklerin ve mühimmatın etkin bir şekilde hareket etmesine olanak sağladığına şüphe yok. Pratikte Hamas'ın görece küçük savaş gücü hem savunma hem de saldırı operasyonlarında tüneller aracılığıyla bir çatışmadan diğerine geçebilir. Dolayısıyla İsrail'in Gazze'nin kuzeyindeki insanlara bölgeyi terk etmelerini emretmesinin amacı Hamas'ın asker sevkiyatını yavaşlatmaksa, bu yeraltı gerçekliğinin yanlış okunması anlamına gelir.
İsrailli askeri komuta kademesinin bu emirle ilgili ikinci olası düşüncesi, bölgeyi savaşçı olmayanlardan boşaltma ve saldırıyı daha basit ve kolay bir şekilde yürütme arzusu olabilir.
Teoride bunun mantıklı bir yanı var: Eğer sivillerin çoğu bölgeyi terk ederse, saldırıyı gerçekleştirecek olan İsrail tarafı hala bölgede bulunanların savaşçı ve dolayısıyla meşru bir askeri hedef olduğunu varsayabilir. Dahası, böyle bir gelişme sivil kayıpları azaltacak ve İsrail ordusunun ayrım gözetmeksizin sivilleri öldürdüğü suçlamalarını azaltacaktır.
Gerçekte İsrail, Birleşmiş Milletler ve çok sayıda insani yardım kuruluşunun da vurguladığı gibi, zaten yoğun nüfuslu bir bölgede 1,1 milyon insanın bir gecede hareket etmesinin, özellikle de gıda, su, ilaç ve yakıtın yetersiz olduğu kuşatma koşulları altında imkansız olduğunu biliyor olmalıydı.
Ancak tüm siviller talimata uyup mucizevi bir şekilde kuzey bölgelerini terk etmeyi başarsalar bile, eğitimli, silahlı ve donanımlı piyadelerindeki orantısız üstünlüklerine, havadaki rakipsiz kontrollerine ve sofistike en son yüksek teknoloji ekipmanlarındaki hakimiyetlerine rağmen bir İsrail kara saldırısı hiçbir şekilde kolay olmayacaktır.
Eski bir askeri özdeyiş, bir komutanın bir bölgeyi ancak o bölgenin her köşesinde ve merkezinde kendi askerlerinin postalları yere basarken alınmış sayabileceğini söyler. Binaların hava bombardımanı ve topçu ateşiyle büyük ölçüde yıkıldığı ya da hasar gördüğü moloz dolu yoğun bir kentsel arazi, askeri ilerleme için tartışmasız en zorlu ve zorlu zemin türüdür.
Buna bir örnek arandığında akla Stalingrad gelir. Alman orduları, daha iyi eğitim ve askeri deneyimlerine ve muazzam teknik üstünlüklerine rağmen, kenti savunan Sovyet güçlerinin kararlılığı ve fedakarlığı karşısında harabeye dönmüş şehri almak için sekiz ay boyunca mücadele etmiştir.
Yarı yıkılmış şehirlerde, saldırganlar diğer arazilerden çok daha zor durumdadır ve saldıran ordunun başarı şansı için ihtiyaç duyduğu klasik 3:1 oranı yeterli değildir, 5:1 veya daha yüksek bir oran daha gerçekçidir.
Paradoksal olarak, Gazze'deki siviller İsrail'in taleplerine kulak verir ve kuzeyi boşaltırlarsa, eylemlerinin kendi kardeşleri üzerindeki etkileri konusunda endişelenmek zorunda kalmayacakları için Hamas savaşçılarının savaşmasını kolaylaştıracaklardır.
Arkadaşlarının yeraltı tünellerini kullanarak bir yerden kaybolup başka bir yerde beklenmedik bir şekilde yeniden ortaya çıkacaklarını bildiklerinden hiç düşünmeden yeryüzünde hareket eden herkesi vurabilirler.
İsrail kesinlikle bir sonraki aşamaya hazırlanıyor. Önümüzdeki günlerde askeri seçeneklerini, kabiliyetlerini ve olası taktiklerini inceleyeceğiz.
Zoran Kusovac tarafından kaleme alınan ve Al Jazeera'da yayınlanan bu değerlendirme Mepa News okurları için tercüme edilmiştir. Değerlendirmede yer alan ifadeler yazarın kendi görüşleridir ve Mepa News'in editöryel politikasını yansıtmayabilir.