Doğu Afrika'nın en büyük ülkelerinden biri olan Etiyopya, denize erişimi olmayan bir kara ülkesi. 1991 yılında Eritre'nin bağımsızlığını elde etmesiyle Etiyopya, Kızıldeniz'e olan erişimini tamamen kaybetti.
Ekonomik ve siyasi kalkınma arayışında olan Etiyopya yönetimi, ülkenin bu problemini aşmak için Kızıldeniz, Yemen Denizi veya Hint Okyanusu kıyısındaki limanlara erişim sağlama arayışı içerisinde.
Ancak söz konusu arayışı kapsamlı bir siyasi pazarlık veya askeri işgal olmadan gerçekleştirmek mümkün görünmüyor.
Etiyopya merkezli "Addis Insight" internet sitesinde yer verilen analizde, Etiyopya yönetiminin söz konusu pozisyonu değerlendirildi. Analiz Mepa News okurları için çeşitli eklemeler yapılarak Türkçeleştirildi.
Başbakan Abiy Ahmed, Etiyopya hükümetinin müzakere, "al-ver" ve güç kullanımı dahil olmak üzere, ülke için bir liman sağlama amacıyla tüm seçenekleri araştırdığını açıkladı.
Perşembe günü yatırımcılar ve iş adamlarıyla bir araya gelen Abiy, Etiyopya'nın mevcut liman harcamalarının sürdürülemez olduğunu ve ülkenin komşu ülkelere olan bağımlılığını azaltmak için kendi limanına sahip olması gerektiğini söyledi.
Başbakan, hükümetin liman erişimini güvence altına almak için Eritre, Cibuti ve Somaliland ile müzakerelere çoktan başladığını ifade etti. Eritre örneğinde hükümet, liman erişimi karşılığında Etiyopya Havayolları'nın yüzde 30'unu Eritre hükümetine vermeyi teklif etti.
Abiy, hükümetin bir limanı güvence altına almak için güç kullanmayı da düşündüğünü, ancak bunun son çare olacağını söyledi.
Abiy, "Barışçıl yollarla bir liman elde etmek istiyoruz, ancak bu başarısız olursa güç kullanacağız" dedi.
Başbakan'ın açıklaması, Etiyopya'nın Eritre ile olan sınır anlaşmazlığını çözmesi için uluslararası toplumdan artan bir baskıyla karşı karşıya olduğu sırada geldi. İki ülke arasında 1998'den 2000'e kadar savaş yaşandı ve taraflar arasındaki sınır o zamandan beri kapalı.
Abiy'nin açıklaması, Etiyopya hükümetinin bir limanı güvence altına alma konusunda ciddi olduğunun ve çatışmaya yol açabilecek adımlar atmaya istekli olduğunun bir işareti olarak görülüyor.
Bir kara ülkesi olan Etiyopya'nın doğusunda kalan denizlerdeki limanlar ile arasında Eritre, Cibuti ve Somali bulunuyor. Somali'nin kuzeyindeki Somaliland bölgesi önemli bir alternatif olarak öne çıkıyor.
Arkaplan
Etiyopya, Doğu Afrika'da denize kıyısı olmayan bir ülke.
Ülke 120 milyondan fazla nüfusa sahip ve ekonomisi hızla büyüyor. Ancak Etiyopya'nın bir limana sahip olmaması ekonomik kalkınmasının önünde büyük bir engel teşkil ediyor.
Etiyopya şu anda ithalatı ve ihracatı için Cibuti ve Somaliland limanlarına bel bağlıyor. Ancak bu limanların kullanımı pahalı ve limanlar genellikle fazlasıyla dolu.
Etiyopya hükümeti uzun yıllardır ülke için bir liman sağlamaya çalışıyor. Ancak Eritre ile yaşanan sınır anlaşmazlığı bir anlaşmaya varılmasını zorlaştırıyor.
Gelecek
Etiyopya'nın liman erişimi için geleceğin ne getireceği belli değil. Hükümetin Eritre ile müzakereleri başarılı olabilir ve iki ülke Eritre limanlarının kullanımı konusunda bir anlaşmaya varabilir.
Bununla birlikte, müzakerelerin başarısız olması ve Etiyopya'nın bir limanı güvence altına almak için güç kullanmak zorunda kalması da mümkün.
Etiyopya'nın Eritre ile liman konusunda bir savaşa girmesinin bölgedeki Tigray savaşı sebebiyle halihazırda gergin olan atmosferi daha da hararetlendireceği düşünülüyor.
Bunun yanı sıra Etiyopya'nın savaş ve müzakere seçeneğini Somaliland için kullanması da mümkün. Somaliland'ın da ikna edilememesi halinde savaş tercihine başvurulması, Eritre'den daha kolay bir seçenek olabilir. Bu amaçla Etiyopya'nın, Somaliland batısındaki ihtilaflı Adal (Awdal) bölgesini hedef alması ihtimal dahilinde.
Müzakerelerin sonucu Etiyopya'nın ekonomisi ve komşularıyla ilişkileri üzerinde büyük bir etkiye sahip olacak.