Avustralya, daha önce denizaltı teknolojisi satın almak ve ortak üretim için imzaladığı anlaşmadan döndüğü Fransa'nın Naval Group isimli şirketiyle, 555 milyon euroluk bir tazminat anlaşması imzaladı.
Geçen yıl Eylül ayında Avustralya, ortak denizaltı inşa etmek üzere Fransa'yla imzaladığı 35 milyar euroluk anlaşmadan çekilmişti.
Onun yerine İngiltere ve ABD ile AUKUS adı verilen bir anlaşma imzalayarak bu iki ülkeden nükleer denizaltı teknolojisi satın alma üretme anlaşması imzalamıştı.
Fransız yetkililer, üç ülke arasındaki AUKUS görüşmelerinin kendilerinden habersiz yürütüldüğünü ve Avustralya'nın anlaşmadan son anda çekildiğini söylemiş; sert tepki göstermişti. Paris, bu ülkelerden büyükelçilerini de geçici olarak çekmişti.
Krizin ardından yaklaşık 9 ay sonra imzalanan 555 milyon euro değerindeki tazminat anlaşması, AB ile Avustralya arasındaki ticaret anlaşması görüşmelerinin de önünü tıkayan bu krizin üzerine bir çizgi çekmiş oldu. AB, Fransa'ya destek vermek amacıyla Avustralya'yla ticaret anlaşmalarını askıya almıştı.
Geçen ay Avustralya Başbakanı olarak göreve başlayan Anthony Albanese, anlaşmanın "adil ve eşitleyici bir anlaşma olduğunu" söyledi. Kısa süre içinde Fransa'ya gideceğini ve son dönemdeki gerilimle duraksayan ilişkileri yeniden başlatacağını söyledi: "Cumhurbaşkanı Macron'un Paris'e yapacağı daveti ilk fırsatta değerlendirmeyi sabırsızlıkla bekliyorum."
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, olayın ardından Avustralya'nın o dönemki Başbakanı Scott Morrison'ı 'yalancılıkla' suçlamış; yapılan görüşmelerin ardından büyükelçiler geri gönderilip ilişkiler yeniden tesis edilse de gerilim sürmüştü. Avustralya'da geçen ay yapılan seçimlerde hükümet değişince, hem Avustralya'nın hem de Fransa'nın tutumu değişti ve tazminat anlaşmasında uzlaşıldı.
Fransa Savunma Bakanı Sebastien Lecornu da "Anlaşmanın Avustralya ile ilişkilerinde bir sayfa çevirmelerine yardımcı olacağını ve artık ileriye bakacaklarını" söyledi.
AUKUS'la ilgili temel bilgiler
AUKUS nedir? Avustralya, İngiltere ve ABD arasındaki bir güvenlik paktı olan AUKUS, bu üç ülke arasında daha fazla istihbarat paylaşımına izin verirken Avustralya'nın İngiltere ve ABD'den de nükleer başlıklı denizaltı teknolojisi almasına olanak sağlıyor. Ancak bu denizaltılar nükleer silah taşımayacak.
Hedef neydi? AUKUS bölgede artan 'Çin tehdidine' ve ülkenin artan askeri gücüne karşılık vermek amacıyla; Güney Çin Denizi'ndeki Çin etkisine karşı işbirliği yapmak amacıyla imzalandı.
Fransa neden tepki gösterdi? Avustralya bu anlaşmayı imzaladığı ve artık gerek kalmadığı gerekçesiyle Fransa'yla imzaladığı 37 milyon dolarlık denizaltı anlaşmasından çekildi. Üstelik İngiltere ve ABD ile NATO'da müttefik olan Fransa, anlaşmadan kamuoyuna duyurulmadan sadece birkaç saat önce haberdar oldu.
AUKUS Paktı'yla birlikte Avustralya, en az sekiz adet nükleer başlıklı denizaltı üretebilecek. Bu da Güney Çin Denizi'ndeki Çin etkisine karşı koymanın etkili bir yolu olarak görülüyor.
Farklı birçok alanda istihbarat paylaşımı da öngören anlaşma, Avustralya'nın son dönemde yaptığı en geniş kapsamlı güvenlik anlaşması olarak tarihe geçti.
Böylece Avustralya, dünyada nükleer başlıklı denizaltı sahibi olan yedinci ülke olacak.
Başbakan Albanese, bir önceki hükümeti de eleştirerek iptal edilen anlaşmanın vergi ödeyen Avustralyalılara 3,4 milyar dolarlık yükü olacağını da söyledi.
Çin'le de olumlu gündem oluşturulmaya çalışıyor
Avustralya'daki yeni hükümet, Çin'le de aralarındaki gerilimin düşürülmesi için karşılıklı bakan düzeyinde görüşmelerin başlaması yönünde adımlar attı.
Singapur'da konuşan Avustralya Savunma Bakanı Richard Marles, "Bölgedeki tüm ülkelerle saygı çerçevesinde ilişkiler istiyoruz, buna Çin de dahil" açıklaması yaptı: "Avustralya, Çin'le yapıcı bir ilişkiye sahip olmayı önemsiyor. Çin hiçbir yere gitmiyor. Ve hepimiz burada bir arada yaşamalı ve gelişmeliyiz."
Kaynak: BBC Türkçe