Dünyanın en kalabalık iki ülkesi, Çin ve Hindistan, dünyanın en yüksek dağları olan Himalaya sınır dağlarının yamacındaki yüksek bir platoda, yarım yüzyılı aşkın süredir devam eden sınır ve toprak uyuşmazlıklarında yeni bir gerilimde karşı karşıya.
Çin’in sınırdaki Himalayalar üzerinde inşa etmeye başladığı otoyol nedeniyle iki ülkenin sınırlarının doğu yakasında Haziran ayında yaşamaya başladığı gerilim, bir diğer önemli uzlaşmazlık noktası olan Keşmir’e de sıçradı. Çin resmi medyası, Hindistan’ın Çin’in otoyol inşası nedeniyle iki ülke askerinin karşı karşıya geldiği Sikkim bölgesindeki Doklam platosundan askerlerini çekmemesi halinde, Çin askerinin, Pakistan’ın talebi ile Pakistan üzerinden Hindistan’ın kontrolündeki Jammu Keşmir’e girebileceğini yazması gerilime yeni bir boyut getirdi.
Peki ne oluyor? Anlaşmazlık konuları ne? İşte yeni başlayanlar için kısa bir kılavuz:
2017 sınır gerilimi, geçtiğimiz ay, Çin’in Tibet, Butan ve Hindistan’ın Sikkim eyaletinin kesiştiği üçgende bulunan Doklam platosunda yol inşaatına girişmesi ile başladı. Butan, Çin’in Butan toprağında yol inşa ederek egemenliğini ihlal ile suçladı. 800 bin nüfuslu Butan’ın tarihsel olarak garantörü olan Hindistan’ın, askerlerini bölgeye sokarak, Çin’in, sınırları belirsiz tartışmalı alanda yol inşaatını engellemesi ile gerilim tırmandı. Çin, Butan’daki resmi adıyla Doklam’ın (Çin’in adlandırmasıyla Donglang veya Hindistan’ın adlandırmasıyla Doka La) Tibet’in doğal ve tarihsel uzantısı görüyor ve antik çağlardan beri Çin’e bağlı olduğunu savunuyor. Hindistan ise buna itiraz ediyor ve Doka La dediği platoyu, Sikkim eyaletinin doğal ve tarihsel uzantısı olarak görüyor.
Çin, Hindistan’a Doklam’daki askerlerini geri çekmesini aksi takdirde savaş dahil bütün seçeneklerin masada olacağı uyarısı yaptı. Hindistan ise buna karşılık bölgeye 10 bin yeni asker gönderdi ve bölgede uzun süre kalacağının sinyalini verdi.
Çin, bir yandan Hindistan’a ‘tarihten dersler alması’ çağrısı yaparak 1962’de Himalaya bölgesine sürpriz girişini hatırlatırken, bir yandan da tank tatbikatı gibi psikolojik hamlelerle ciddi olduğu mesajları vermeye çabalıyor.
İki ülkenin yumuşak karnı: Keşmir ve Tibet
Birçok uluslararası gözlemciye göre Sikkim bölgesinde bir çatışma mevcut şartlarda Hindistan’dan çok Çin’in aleyhine olacak. Bu da Çin’in Hindistan’ın canını acıtabileceği bir başka sınır noktasını, Keşmir’i gündeme getirmesinin nedeni belki de…
Keşmir bölgesi, Hindistan, Çin ve Pakistan arasında üçe bölünmüş durumda. Doğal ve tarihi olarak Keşmir’in parçası olan İsviçre büyüklüğündeki ‘Aksai Chin’ platosu, 1950’li yıllardan beri Çin’in fiili denetimi altında. Çin buraya, iki sorunlu bölgesi Tibet ve Xinjiang (Şincan) arasında bir yol inşa etmişti. Pakistan ‘Azat Keşmir’i ve Hindistan ise Jammu Keşmir’i kontrol ediyor.
Çin’in son yıllarda, Pakistan’ın kontrolündeki Azad Keşmir bölgesine, Çin-Pakistan Ekonomi Koridoru adı altında otoyollar ve altyapı inşa etmesi, ‘Keşmir’i en hassas kırmızı çizgisi olarak gören Hindistan’da büyük rahatsızlık yaratıyordu. Öte yandan Hindistan ise Tibet’in sürgündeki hükümetinin, Dalai Lama’nın 82’nci yaş günü nedeniyle Ladak’ın iki ülke tartışmalı sınır alanlarından birini oluşturan Pangong Gölü sahilinde ayin yapmasına izin vererek, Çin’in en hassas kırmızı çizgisi olan Tibet kartını masaya sürerek yanıt verdi.
Jammu Keşmir’den başlayan ve doğudaki Arunachal Pradesh eyaletine kadar uzanan 3488 kilometrelik Çin – Hindistan sınırının 220 kilometrelik kısmını Sikkim bögesi oluşturuyor. Butan, Çin ve Hindistan arasındaki Sikkim bölgesi ise 1642’den 1975’e kadar kendi halinde küçük bir prenslik olarak kaldı. 1975 yılında yapılan referandumda halkın yüzde 97’sinin oyu ile Hindistan’a katılma kararı aldı. Bir diğer uzlaşmazlık konusu olan Hindistan’ın Arunachal Pradesh eyaletini ise Çin kendi toprağı olarak görüyor ve Güney Tibet olarak adlandırıyor. Çin, 1914 yılında İngiliz Hindistan’ı ile Tibet arasında imzalanan anlaşmaya dayanan ve McMahon Line olarak tanımlanan sınırı tanımıyor.
Kaynak: Amerika Bülteni