Çin devleti, Uygur ailelerin son mahremiyet alanı olan evleri de gözetim altına almak için, ayda bir hafta boyunca Müslümanların evlerinde zorla misafir olan 'kuzenler' adlı memurlarını görevlendiriyor.
Çin'de bir milyondan fazla Uygur ve diğer etnik Türk Müslümanlar, Pekin'in "eğitim kamplarında" gözaltında tutuluyor.
Dışarıda olanlar ise, okullarda, iş yerlerinde, camilerde hükümetin yakın takibi altında yaşıyor. Fakat Çin Komünist Partisi, Müslüman azınlıkların sadece dışarıdaki hayatını kontrol etmekle yetinmiyor. Uygur ailelerini, yönetime bağlı Çinli memurları evlerinde misafir etmeye zorluyor.
Le Monde'un haberine göre, Pekin hükümeti, 2016'da başlattığı "tek ailede etnik grupların birleşmesi" adlı programıyla, 100 binden fazla memur ve yöneticiyi Uygurların evinde kalarak yönetimi bilgilendirme görevini verdi. "Kuzenler" olarak adlandırılan Han Çinlileri her ay en az bir hafta boyunca Uygur ailelerin evlerinde misafir oluyor.
2018'de bu program genişletilerek yaklaşık 1 milyon kadın ve erkek memur görevlendirildi. Yönetime raporlar ileten memurların başka seçenekleri yok. Çin devleti, "Uygurların radikalleşme tehdidine" karşı büyük "halk savaşı" kampanyaları kapsamında memurlardan bu misyonu talep ediyor.
ABD'li araştırmacı: Uygurlar kendi evlerinde rehin alınıyor
Indiana'daki Rose-Hulman Teknoloji Enstitüsü'nde Çin Araştırmaları yardımcı doçenti olan Timothy Grose bu program hakkında yaptığı değerlendirmede, "Memurlar başlangıçta misafir gibi davranıyorlar, ancak ilişki hemen tersine dönüyor. Ev sahibi aslında kendi evinde rehin pozisyonuna düşüyor. Bu aslında, devletten hiçbir şeyin kaçamayacağını gösteren zorunlu bir ilişki" dedi.
'Çocuklarıma, evde Allah hakkında konuşup konuşmadığımızı soruyorlar'
Ailesiyle birlikte ABD'de sığınan Zumret Davut, evinde "zorla" misafir olan memurların evde Kuran bulunmadığını, ve İslam dinine ait hiçbir ibadetin yapılmadığını kontrol ettiklerini ifade etti.
Hatta Davut, memurların sıkça çocuklara "camiye gidip gitmediklerini, evde Allah hakkında konuşup konuşulmadığını" sorduklarını söyledi.
Çinli memur ayrıca geceyi Davut ve eşini odasında geçiriyor. Zumret'e göre, "kuzenler" evlerinde kaldıkları bütün süre boyunca ailelere hiçbir özel yaşam alanı bırakmıyor.
'Zorla evimize misafir olan memurlar bize karşı saygısızdı'
Hollanda'ya sığınan 51 yaşındaki Kelbinur Sıddık ise, Urumçi'de bir öğretmen idi.
Bu kuralların ortaya çıkmasıyla şok olduğunu belirten Kelbinur, "İlk başta bize Han 'kuzenlerimizle' üç ayda bir hafta yaşamamız gerektiğini söylediler. Sonra ayda bir hafta oldu. Onlarla birlikte çalışmak, eğitim almak, yemek, bunların hepsini anlarım ama neden onlarla birlikte, üstelik kendi evimizde yaşamak zorundayız?" diye konuştu.
Sıddık, gelen memurların çoğu zaman kendisi ve ailesine karşı kaba ve saygısız olduklarını da ileri sürdü.
Kelbinur Sıddık, ayrıca merkezi yönetiminin talebi üzerine, "kuzenlerle" evde mutlu olduklarını gösteren fotoğraflar çekip yetkilere göndermeleri gerektiğini ifade etti.
'Dini kitapları, Türk filmleri ve şarkıları yok etmek zorunda kaldık'
Evinde kendi kültürüne ait hiçbir kitap bulundurmadığını ifade eden Sıddık, "2016'da, sahip olduğumuz tüm dini kitapları, Türk film dvd ve müzik cd'lerini yaktık. Yerine Çin Komünist Partisi ile bağlantılı kitaplar aldık" dedi.
Cinsel taciz ve tecavüz iddiaları
Hollanda'da Uygur İnsan Hakları Vakfı'ndan Enver Memet ise, bu programın getirdiği başka bir tehlikenin altını çiziyor: "Bize ulaşan haberlere göre, eşleri, erkek çocukları gözaltına alınan kadınların evlerine erkek memurlar gönderiliyor. Bu durumda evinde tek başına kalan kadınlar cinsel taciz veya tecavüze maruz kalıyor".
Memurlar ailelere not veriyor, düşük not alanlar kamplara gönderiliyor
Çinli "kuzenler", olası radikalleşmeye karşı hükümetin oluşturmuş olduğu kriterlere dayalı değerlendirme tabloları dolduruyor. Bu tablolarda, "bir erkeğin kadınlarla tokalaşması, komşularına 'Selamün Aleyküm' demesi gibi en ince ayrıntılar bile yer alıyor.
Memurlar kırmızı bir defterde aile bireylerine not veriyor, kabul edilebilir minimum not 90. Bunun altına düşenler de "eğitim kamplarına" gönderiliyor.
Zumret Davut, eşinin yabancı kökenli olması nedeniyle 2018 baharında bu kamplarından birinde iki ay geçirdi. Daha sonra çift kayın babasının sağlık durumunu bahane ederek Pakistan'a gitti, oradan da kalıcı olarak ABD'ye gitti.
Birçok ülke ve uluslararası kuruluş, Pekin yönetimini, Uygur Türklerini ülkenin kuzeybatısındaki kamplarda zorla tutarak etnik ayırımcılık ve insan hakkı ihlallerine maruz bırakmakla suçluyor.
Çin ise söz konusu iddiaları reddederek bu kamplara alınanların aşırı eğilimlerin cazibesine kapılmalarını önlemek için iş bulmalarına yardımcı olma amacıyla mesleki eğitime tabi tutulduklarını ileri sürüyor.