Deprem anında neler yapmamız gerekiyor?

Deprem anında evde, yolda, işyerinde veya toplu ulaşımda yapılması gerekenleri akılda bulundurmak depremin olumsuzluklarını minimize edebilir.

Peki deprem anında ne yapmak gerekiyor?

1-2 katlı ev içerisinde

• Günlük hayatta kullandığımız birçok eşya (tv, buzdolabı, gardırop, raf vb.) insanların üzerlerine devrilip düşebilirler. En tehlikelisi de tavanın çökmesi ya da evin tamamen yıkılmasıdır.
• Uykuda deprem olursa ve yataktan kalkmak güç olursa şiltenin altına girin.
• Varsa masanın altına girin ve çök-kapan-tutun hareketi ile üzerinize düşen eşyadan korunun.
• Kapılara yakın devrilebilecek eşya koymayın; depremde devrilebilir ve dışarı çıkmak güçleşebilir.
• Merdiven, asansör veya balkonlara gitmeyin. Çünkü en çok hasar oralarda olur.
• Gazla ve elektrikle çalışan ev aletlerini (soba ve ocak gibi) mümkünse hemen kapatın. Kapatamıyorsanız bunlara yakın olanlara kapatmaya çalışmalarını söyleyin.
• Evinizi terk ederken eşyalardan çok canınızı düşünün. Her şeyi bırakın çıkın.
• Tuvalet ya da banyoda iseniz kendinizi aynadan ya da raflardan düşebilecek eşyalardan koruyun. Genellikle tuvalet ve banyo küçük hacimli olduğu için daha dayanıklı olabilir.
• Banyoda iken başınızı yumuşak bir şeyle korumaya çalışın. Banyo ve tuvalet küçük olduğu için güvenlidir ve orada kalınması daha doğru olur.
• Bulunduğunuz mahalleden uzaklaşmak şehir dışına çıkmak için arabanızı kullanmayınız. Çünkü bu tür çok sayıda araba olduğu için trafik sıkışıklığı olur. Kurtarma ve yangın söndürme araçları gereken yerlere ulaşamazlar.
• Televizyon ve radyo dinleyerek deprem ile ilgili bilgileri sürekli izleyin. Söylentilere itibar etmeyin. Onları kesin bilgi olarak görmeyin. Deprem sırasında radyo telefon ve televizyona göre daha kullanışlıdır.
• Telefon sadece acil durumlarda kullanılmalıdır.
• Fişleri prizden çekin, ocakları söndürün, eğer olanak varsa ana musluğu kapatın ve ana sigortayı gevşetin.
• Bebek ve yaşlıların güvenliklerini sağlamaya çalışın.

Apartmanlarda

• Çok katlı apartmanlarda üst katlar alt katlara göre daha çok sallanır. Bu binalar 1975 ve sonraki tarihli deprem yönetmeliği ve Fen kurallarına göre yapılmışsa çökme tehlikesi yoktur. Yapılacak davranışlar 1-2 katlı evlerdekilerden farklı değildir. Ancak çok katlı yapılara deprem açısından gerekli özel davranışlar da vardır.
• Yangın merdivenleri vb. tahliye yolunu açık tutun.
• Ortak tehlike çıkışının  (koridordaki) kapısını açık tutun.
• Binayı boşaltırken asansörü kullanmayın.
• Asansörde iseniz bütün düğmelere basın durduğu ilk katta asansörden inin.
• Birinci kattaysanız kapıyı açamıyorsanız ve zemin katta yangın çıkmışsa zemin kata yatak vb. attıktan sonra üstüne atlayın. Bu davranış çok katlı yapıların üst katları için geçerli değildir.

İş merkezleri ve sokaklarda

• En tehlikeli şeyler dökülen, kırılmış cam parçaları, ilan levhalarıdır. Açıkta duran kahve, hafif içki satan (parayla çalışan) makineler, ilan levhaları ve direkleri devrilebilir. Buralardan uzaklaşın. Kendinizi çök-kapan-tutun hareketi ile koruyun. Geniş açık alanlara gidin ya da güvenliğinden kuşku duymadığınız yapı varsa içeri girin.
• Geniş bir yol varsa ve trafik yoğun değilse yolun ortasındaki refüje kaçın orada durun.
• Meşrubat makinelerinden, reklam levhalarından ve bahçe duvarlarından uzak durun.
• Elleriniz boşsa başınıza koyun ve koruyun. Eğer çanta, paket ve torba varsa başınıza koyun. Hiçbir şey yoksa ellerinizi kullanın.
• Yolun kenarındaki ağaçlardan direklerden, duvarlardan vb. mümkünse uzak durun.

Yüksek yapılarda

• Üst katlar alt katlara göre çok daha fazla sallanır. Daha çok dikkatli olmak gerekir.
• Masaya yakınsanız altına girin.
• Başınızı çanta, minder, kitap, klasör gibi şeylerle koruyun. Dolap, kahve makinesi ve sebil gibi şeylerden uzak, kolonlara yakın durun.
• Asansörde iseniz bütün düğmelere basın durduğu ilk katta asansörden inin.

Büyük market ve mağazalarda

• Büyük kolonların yanında durmaya çalışın. Raflardan ve dolaplardan uzak durun.
• Yangın çıkışlarına merdivenlere ve yürüyen merdivenlere koşmayın.
• Anonsları dinleyin. Mağaza güvenlik personelinin uyarı ve önerilerini yerine getirin. Onlara uyun ve dediklerini yapınız.
• Satın aldığınız şeyleri bırakın ve dışarı çıkarken elleriniz boş olsun.

Tiyatro, sinema, stadyum gibi yerlerde

• Gösteri sırasında salon karanlık olabilir. Panik yapmayın. Güvenlik görevlilerine ve yetkililere dikkat edin ve onları dinleyin.
• Yönetici ve yetkililerin sözlerine uyun.
• Başınızı bir çanta ile koruyun veya sıralar arasında çömelip ellerinizle başınızı koruyun.
• En tehlikeli durum tribünlerde panik olmasıdır. Sakin olun doğru karar vermek çok önemlidir.
• Tavanda büyük bir aydınlatma armatürü veya avize varsa bunların altından uzaklaşın.
• Stadyumda iseniz en güvenli yer sahanın ortasıdır. Sahanın ortasına gitmeye çalışın.
• Yangın çıkışına doğru hemen koşmayın.
• Anonsları dinleyin ve onlara uyun.

Toplu taşıma araçlarında 

• Raflara konulmuş eşyalar düşebilir. Başınızı kollayın ve koruyun. Ellerinizle direklere ve tutunacak yerlere sıkıca tutunun.
• Araç durunca herhangi bir anons yapılmadan dışarı çıkmayın. Yakınlarda yüksek voltaj hatları olabilir. Ters yönden gelebilecek araçlara dikkat edin. Ters yönden araç gelmediğinden emin olun.
• Elektrikler kesilmiş ise bir anda çok karanlık olabilir. Kısa bir süre sonra acil durum ışıkları yanar. Paniklemeyin.
• Görevlilerin sözlerine uyun.
• İstasyonda platformda tren beklerken deprem olursa, düşen cisimlere dikkat edin ve kolonların yanında bekleyin.
• Tren veya otobüs durunca sürücünün sözlerini dinleyin. Hemen dışarı çıkmaya çalışmayın.
• Dışarı çıkınca ters yönden gelebilecek otobüs veya trenlere dikkat edin.

Yeraltı çarşı ve geçitlerinde

• Yeraltı çarşısı ya da yaya geçidinde eğer yangın, gaz sızıntısı ve su basması yoksa yeryüzünden daha güvenlidir. Elektrik kesilirse panik yaşanabilir.
• Vitrinlerden uzak durun.
• Düşen cisimlere dikkat edin kendinizi koruyun.
• Elektrik kesilse bile yangın çıkışı işaretleri yanık kalabilir. Paniğe kapılmadan hareket edin.
• Hemen çıkış merdivenlerine koşup yukarı çıkmaya çalışmayın.
• Deprem yolcuların çok olduğu saatlerde olursa panik yaşanabilir. Panik yapmayın. Eğer yangın olursa ağzınıza bir mendil ya da bez tutun. Duvarların kenarlarında çömelmiş ya da yere eğilmiş konumda bulunduğunuz yeri boşaltmaya çalışın. Yeraltı çarşısı ya da geçidinde çıkışları vardır ve duvar diplerinden giderek çıkışa kesinlikle varırsınız.

İstasyonlar, üst geçitler ve köprülerde

• İstasyon yöneticilerini dinleyip onlara uyun.
• Köprünün yıkılma ve devrilme olasılığı olsa da parmaklıklara tutunmak daha güvenlidir.
• Kendi kendinize bir şey yapmaya kalkışmayın, yetkililerin sözlerine uyun.
• Parmaklıklara ve trabzanlara tutunun.
• İstasyondaki hoparlörlerde yapılan yayınları dinleyin, deprem haberlerini alın.
• Sarsıntının dinmesini bekleyin.
• Çocuk ve yaşlılara dikkat edin onları kollayın.
• Parmaklıklara tutunun sonra merdivenlerden inip uzaklaşın.

Araç kullanırken

• Depremden sonra pek çok kişi aracı ile yola çıkacaktır. Yoğun bir trafik sıkışıklığı kaçınılmazdır. Kaza ve çarpmalara dikkat edin ve önlemeye çalışın. İlk anda yavaş yavaş sağa yanaşıp durun.
• Yavaşlayın sağa yanaşıp durun. Motoru durdurun. Kontak anahtarı yerinde kalsın, pencereleri kapatın ve kapıları kapatın ve kapıları kilitlemeden çıkın.
• Eğer otoyolda iseniz yolun kenarındaki aydınlatma direklerine ve eğer varsa ses yalıtım duvarlarına dikkat edin devrilebilir.
• Tünel giriş ve çıkış yakınlarında durmayın buralarda yamaç kaymaları ve kaya düşmeleri olabilir.
• Radyodan yoldaki hasar ve diğer durumlar hakkında bilgi almaya çalışın.
• Büyük kamyon ve tankerlerden uzak durun.
• Otoyol da araç sürerken yoldaki anormal durumları ve yangınları cep telefonu ya da yol kenarındaki acil telefon ile ilgililere haber verin.

Kaynak: İBB