Süleyman Yaşar / TARAF
Türkiye’nin kamu bütçesinde pek fazla açık yok. Bütçe açığının milli gelire oranı yüzde 1,3 düzeyinde. Fakat Türkiye ekonomisinin en büyük sorunu büyüme hızının düşmesi oluyor. İşte bu nedenle işsizlik çoğalıyor. Kişi başına gelir geriliyor. Yani fakirleşiyoruz.
Bildiğiniz gibi son dört yılın büyüme ortalaması Türk Lirası bazında yüzde 3,1 oldu. Dolar bazında ise Türkiye ekonomisi küçüldü. 2013 yılında 822 dolar olan milli gelir 2015’te 722 milyar dolara geriledi. İhracat 157 milyar dolardan 140 milyar dolara düştü. Dış borçlar son üç yılda hızla çoğaldı. 2012 yılında 339 milyar dolar olan toplam dış borç tutarı, 2015’te 406 milyar dolara yükseldi. Yani büyüme hızı düşerken, dolar bazında milli gelir azalırken tuhaf biçimde dış borçlar çoğaldı. Tabii alınan dış borçlar dış ticarete konu olan imalat sanayii ve tarım ürünleri yerine lüks AVM, lüks konut ve lüks otomobillere yatırılınca dış borçlar arttı ama büyüme hızı geriledi.
Bu arada Merkez Bankası’nın döviz rezervleri 93 milyar dolara düştü. Kısa vadeli dış borçlar ise 120 milyar dolara ulaştı. Yani kısa vadeli dış borçlar döviz rezervlerinin üzerine çıktı. Bu önemli bir risk oluşturuyor. Halbuki 2012’de döviz rezervleri 119 milyar dolar, kısa vadeli dış borçlar 92,9 milyar dolar düzeyindeydi.
Gelelim bütün bunları niye anlattığımıza…
Anlattık, çünkü Dışişleri Bakanı’nın yaptığı son açıklamalar Suriye’ye bir kara harekâtı yapılacağı izlenimi veriyor. Böyle bir durumda karşımıza Rusya ve ABD çıkabilir. Basında yer alan haberlerde ABD’nin şimdiden karşı çıktığını gösteriyor zaten. Çünkü Küba’da Papa Françesko ve Patrik Kiril’in buluşmasının, Batı’nın Rusya’ya uyguladığı ekonomik ambargoları kaldırması için Putin tarafından planlandığı ileri sürülüyor. Dolayısıyla Batı ile Rusya’nın birlikte hareket etme düşüncesi uygulamaya geçebilir. Bu arada NATO Türkiye’yi yalnız bırakabilir. Dolayısıyla savaşın maliyeti Türkiye için çok yüksek olabilir.
Hatırlayacaksınız savaşla yaşadığı iddia edilen ABD ekonomisi bile 4 trilyon dolar harcadığı Irak savaşının ardından hâlâ bütçesini toparlayamadı. Ve bu nedenle Irak’tan hemen ayrılmak zorunda kaldı.
İşte bu nedenle, Türkiye’nin, Suriye topraklarında bir savaşa girmesi sadece silah satıcılarının işine yarar. Türkiye ekonomisi mevcut makro ekonomik verileriyle bu savaşı sürdüremez. Yine Türkiye’nin haklı olarak yaptığı Kıbrıs harekâtının ardından bu ülkenin ekonomisine konulan ambargoları hatırlayalım. Hattâ o ambargolar olmasaydı şimdi 2 trilyon dolarlık bir Türkiye milli geliri olabilirdi. Anlayacağınız Türkiye savaştan uzak durmalı. Aksi takdirde kişi başına 9 bin 286 dolara düşen gelir daha aşağılara gider.