Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD Başkanı Donald Trump'la yaptığı telefon görüşmesinde, Rusya'dan satın alınan S-400 füze savunma sistemiyle ilgili çalışma grubu oluşturma önerisinde bulundu. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada ise "İki lider, Türkiye'nin planladığı S-400 füze savunma sistemi satın alınması dahil ikili ilişkiler hakkındaki birçok konuyu ele aldı" denildi.
Görüşmenin duyurulmasının ardından Beyaz Saray'dan Reuters'a konuşan üst düzey bir kaynak, "Biz ısrarla ve açıkça, S-400 satın alınmasıyla ilgili büyük kaygılarımızı, çeşitli vesilelerle Türk hükümetinin temsilcilerine ve en üst düzeyde yapılan görüşmelerde vurguluyoruz" dedi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 19 Nisan'da yaptığı bir açıklamada ortak çalışma grubu önerisini ilk kez dile getirmiş; S-400 savunma sistemlerinin F35'lerin sistemine girebileceği iddiaları sonrası Washington'a ortak bir komisyon kurmayı teklif ettiklerini ancak ABD'den henüz bir cevap gelmediğini söylemişti.
Yaptırımlar gündemde
Nisan ayı başında bir NATO etkinliğinde konuşan ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence de, ABD'nin S-400 satışıyla ilgili duruşunda bir değişiklik olmadığını söyledi:
"Türkiye seçimini yapmalı. Tarihin en başarılı askeri ittifakının kritik bir ortağı olarak mı kalmak istiyor, yoksa bu ortaklığın güvenliğini tehlikeye mi atmak istiyor?"
Nisan ayı ortasında ise Türkiye'den bazı bakanlar ABD'ye giderek üst düzey görüşmeler yaptı, S-400'ler de gündemdeydi. Bu görüşmelerden sonra Reuters'a konuşan üst düzey bir Türk yetkili "Trump'ın Kongre'den daha olumlu bir tavır takındığına dair sinyaller alıyoruz. Kesinlikle atılması gereken bazı adımlar var ancak ortak zemin bulunması için çabalar sürdürülüyor" demişti.
Rusya'dan satın alınan S-400 füze savunma sisteminin Temmuz ayında Türkiye'ye getirilmesi planlanıyor. Ancak ABD, Türkiye'nin Rusya'dan S-400 sistemini almasını Türkiye'ye satacağı F-35 savaş uçaklarının güvenliği için bir tehdit olarak görüyor. ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), Türkiye'nin Rusya'dan S-400 savunma sistemlerini satın alma kararını gerekçe göstererek F-35 savaş uçaklarına ait parçaların teslimatını askıya aldığını açıklamıştı.
Türkiye'nin S-400 tedariği, ABD Kongresi'nin 2017 Ağustos ayında çıkardığı ABD'nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Etme Yasası (CAATSA) kapsamına giriyor. Bu yüzden Kongre'nin Türkiye'ye yaptırım uygulaması ihtimal dahilinde. Bu yaptırımı engellemek için Trump'ın, S-400 alımının "önemli bir alışveriş olmadığını", NATO'nun ya da ABD'nin askeri operasyonlarını etkilemeyeceğini deklare etmesi gerekiyor. Aynı zamanda Trump'ın Kongre'nin çeşitli komitelerine bu anlaşmanın ABD-Türkiye ilişkilerine zarar vermeyeceğini anlatan bir mektup göndermesi gerek.
İdlib ve Suriye'nin kuzeydoğusu da gündemdeydi
Erdoğan ve Trump'ın telefon görüşmesinde kuzey Suriye'deki son durum da görüşüldü, ancak iki taraf da detaylı bilgi paylaşmadı.
ABD'nin Suriye'nin kuzeydoğusundan kısmen çekilme kararının ardından Ankara, sınır bölgesinde YPG'nin olmayacağı bir güvenli bölge oluşturulmasını talep ediyor.
Savunma Bakanlığı'nda Ortadoğu'dan sorumlu müsteşar yardımcısı Michael Mulroy da, Pazartesi günü Yeni bir Amerikan Güvenliği Merkezi (CNAS) isimli düşünce kuruluşunda yaptığı konuşmada, "İdlib şu an dünyadaki tüm El Kaide uzantılarının en büyük toplanma yeri, içeride ne olduğuna dair çok kısıtlı bilgimiz var ve bu bizi çok kaygılandıran bir durum" dedi.
Rusya ve Türkiye, Eylül 2018'de İdlib'de göçmen dalgasına yol açmayacak şekilde, büyük bir askeri operasyon düzenlemeden bölgeyi HTŞ'den temizlemek üzere anlaşmış, silahtan arındırılmış bir bölge oluşturulmuş ve buraya gözlem noktaları kurmuştu. Ancak HTŞ'nin Ocak ayında hakimiyetini artırması sonrası Rusya ve Esed rejiminin, sivil ölümlere de yol açan bölgeye yönelik bombardımanı arttı.
Trump'ın Türkiye ziyareti
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, daha önce Trump'ın 2019 yılı içinde Türkiye'ye bir ziyarette bulunmak istediğini söylemiş; cumhurbaşkanlığı kaynakları ziyaretin mayıs ayı içinde yapılmasının planlandığı bilgisini vermişti. Ancak ziyaretin tarihi henüz netleşmedi.
Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Hami Aksoy, Cuma günü düzenlediği basın toplantısında "ABD Başkanı Trump'la Sayın Cumhurbaşkanımız sık görüşüyorlar, telefon görüşmeleri yapıyorlar, bu görüşmelerde de bu ziyaretler dile getiriliyor. Sanıyorum sıra Amerikan tarafında. Dediğim gibi üst seviyelerde bu toplantılar dile getiriliyor, önümüzdeki süreçte de sizlere bu konuda bilgi vermeye devam edeceğiz." dedi.
Son olarak Cumhurbaşkanı Erdoğan, Mayıs 2017'de ABD'ye resmi bir ziyarette bulunmuş ve Trump'la ikili görüşme gerçekleştirmişti.