Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Mısırlı mevkidaşı Abdülfettah Sisi ile yapacağı görüşmede Gazze'deki savaşın gündemin ilk sırasında yer alacağını söyledi.
Erdoğan, Çarşamba günü Mısır'da yapılacak görüşme öncesinde televizyonda yaptığı konuşmada "Sayın Sisi ile ekonomi, ticaret, turizm, enerji ve savunma dahil çeşitli konuları ele alacağız" dedi.
Yıllarca süren diplomatik düşmanlığın ardından iki ülke arasındaki ilişkiler son dönemde ısınmaya başladı. Ancak her ne kadar yumuşama genel olarak olumlu karşılansa da analistler bunun Gazze'de devam eden savaşta ne kadar fark yaratabileceği konusunda temkinli.
Her iki ülkenin dışişleri bakanlıkları arasındaki görüşmelerin ardından, cumhurbaşkanları geçen yıl Temmuz ayında büyükelçileri atamadan önce Katar'daki 2022 Dünya Kupası'nı el sıkışırken görüntülenmek için bir fırsat olarak kullandılar.
Eski anlaşmazlıklar
Eski General Sisi'nin 2013 yılında Erdoğan'ın müttefiki Müslüman Kardeşler Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'yi kanlı bir darbe ile devirmesinden bu yana ilişkiler oldukça kırılgandı.
O zamandan bu yana iki ülke, Libya'daki iç savaşta rakip yönetimleri desteklemekten, Katar'a uygulanan ablukada karşıt taraflarda yer almaya kadar çeşitli bölgesel çatışmalarda rekabet etti. 2017'den 2021'e kadar süren krizde Türkiye, Mısır ve diğer ülkeler ilişkileri keserken Katar'a diplomatik ve fiili destek sağladı.
Gazze uzun zamandır her iki ülkenin de dış politikasında ön planda yer alıyor. Mısır'ın 1979'dan bu yana İsrail ile Camp David Anlaşmaları sırasında kurulan tam diplomatik ilişkisi mevcut. Ancak Kahire, İsrail'in Gazze ve Filistin'e yönelik eylemleri nedeniyle bu ilişkilerin sık sık sınandığını gördü.
Türkiye'nin İsrail ile ilişkileri daha az dostane olmuştur. Erdoğan sürekli olarak Filistin halkı adına konuşmuş ve son olarak İsrail'e 1967 sınırlarına dayalı bağımsız bir Filistin devletini tanıması çağrısında bulunmuştur.
“Mısır ve Türkiye’nin birlikte çalışması İsrail’in operasyonu üzerinde etkili olmaz"
Londra merkezli risk analistleri S-RM'de çalışan Seyf İslam, "Türkiye ve Mısır'ın birlikte çalışmasının İsrail'in Gazze'deki askeri operasyonu üzerinde büyük bir etkisi olması pek olası değil" diyor.
İslam, "Öncelikle İsrail'i kalıcı bir ateşkesi kabul etmeye ya da en azından Gazze'deki sivil kayıpları sınırlamaya çağıracaklar ve Gazze'ye daha fazla insani yardım girmesini talep edecekler" dedi.
Seyf İslam, iki tarafın da gerilimi daha fazla tırmandırmak istemediğini ve Sisi'nin Gazze'deki savaşın insani etkilerini hafifletmek için Türkiye, Suudi Arabistan ve diğerlerinin desteğini almayı umduğunu söyledi.
Bağlayıcı ilişkiler
Mevcut koşullar ve geçmişte yaşanan zorlukların ötesinde, ekonomik bağlar halen devam etmektedir. Mısır ve Türkiye uzun zamandır seyahat, turizm ve enerjinin ön planda olduğu güçlü bir ticari ilişkiye sahip.
Stockholm Barış Araştırmaları Enstitüsü'nde (SIPRI) kıdemli araştırmacı olan Ahmed Mursi, "Finansal ilişkiler hiçbir kontrol olmaksızın devam etti" dedi ve ekledi: "Türkiye, Mısır için bir uçuş merkezi olarak hareket etmeye devam ederken, iki ülke arasındaki ortak girişimler ve turizm de devam etti."
İleriye giden bir yol
Analistler iki ülke arasındaki ilişkilerin kurulmasının ortak pratik çıkar alanlarının belirlenmesine bağlı olduğunu belirtiyor.
Mursi, "Bence gördüğümüz şey, yeni bir bölgesel dinamiğin ortaya çıkmasından ziyade Libya ve Suriye gibi çeşitli bölgelerdeki rekabetin duraksamasıdır" dedi.
"Her devlet üzerine inşa edebileceği ve faydalanabileceği alanlar arıyor."
Hükümet istatistiklerine göre Mısır'ın Türkiye'ye ihracatı bir önceki yıl 3 milyar dolar iken 2022 yılında 4 milyar dolara yükseldi.
Geçen yılın Eylül ayında Mısır Ticaret Bakanı, iki ülke arasındaki ikili ticareti önümüzdeki beş yıl içinde 10 milyar dolardan 15 milyar dolara çıkarmayı umduğunu açıkladı.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından artan enerji rekabetinin fiyatları yukarı çekmesi, iki lider arasında geçen yıl Hindistan'da düzenlenen G20 Zirvesi sırasında ele alındığı bildirilen işbirliği ihtiyacını daha da hızlandırdı.
Uzun vadeli sözleşmelerinin birçoğunun süresi dolan Türkiye, sıvı doğal gaz (LNG) tedariki için giderek daha fazla Mısır'a yöneliyor.
Aynı şekilde, Mısır lirasının değer kaybetmesi nedeniyle işgücü maliyetleri nispeten düşük olduğundan, Türk şirketleri uluslararası pazarlara daha kolay erişebilmek için Mısır'a taşınmaya istekli hale geldi.
Bununla birlikte, ne Türkiye ne de Mısır henüz ekonomik olarak birbirlerine bağımlı hale gelmemişken, içeride yaşanan karmaşık ekonomik zorlukların her iki ülkede de diyaloğu siyasi ayak oyunlarından daha öncelikli hale getirdiğini sözlerine ekledi İslam.
"Katar ablukasının kaldırılması, aralarında önemli farklılıklar bulunan ülkelerin bu farklılıkları gidermesi için de fırsatlar yarattı.
Mısır ve Türkiye aslında ilişkileri onarma konusunda diğer ülkelere göre daha yavaş davrandılar, ancak Gazze'deki kriz ve Kızıldeniz'deki güvenlik durumu gibi son dönemdeki sorunlar iki ülkeyi birbirleriyle daha acil bir şekilde ilişki kurmaya itiyor."
Mısır ve Türkiye arasındaki yakınlaşma kademeli olarak gerçekleşmiş olsa da Gazze'deki savaşın bu yakınlaşmaya ivme kazandırdığından şüphe duyan çok az kişi vardır.
Kaynak: Mepa News, Al Jazeera