Gazze'de on aydır devam eden savaşın sona erdirilmesi için yürütülen müzakereler son dönemde İsrail ordusu tarafından kontrol edilen iki ara bölge etrafında yoğunlaştı.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, bir ateşkes anlaşması kapsamında İsrail'in Philadelphi ve Netzarim koridorlarından çekilmeyeceğini açıkladı.
Mısır ile Gazze arasında bir tampon bölge olan Philadelphi Koridoru kırk yılı aşkın bir süredir varlığını sürdürüyor ve Kahire ile İsrail arasındaki iki ikili anlaşma temelinde korunuyor.
Netzarim Koridoru ise Gazze'nin ortasından geçiyor ve geçtiğimiz aylarda İsrail güçleri tarafından Filistinlileri denetlemek için oluşturuldu.
Filistinli gruplar İsrail'in iki koridorda da askeri varlık bulundurma taleplerini kesin bir dille reddediyor ve Netanyahu'nun bu talepleri müzakereleri rayından çıkarmak için eklediğine inanıyor.
Philadelphi Koridoru nedir?
Philadelphi Koridoru, Mısır ve Gazze arasındaki sınırın tamamı boyunca uzanan 14 kilometre uzunluğunda, 100 metre genişliğinde askerden arındırılmış bir tampon bölgedir.
Akdeniz'den Gazze, Mısır ve İsrail'in buluşma noktası olan Kerem Ebu Salim sınır kapısına kadar uzanır.
İlk olarak 1979'da Mısır ve İsrail arasında imzalanan barış anlaşması çerçevesinde oluşturulmuş ve İsrail ordusunun askerden arındırılmış bölge için kullandığı kod adından esinlenilerek adlandırılmıştır.
O dönemde İsrail, Mısır'ın Sina yarımadasındaki 12 yıllık işgalini sona erdirmeyi kabul etmiş ancak Filistin'deki Gazze Şeridi'ni işgale devam etmişti.
Mısırlılar bu bölgeyi, adını 1187'de Kudüs'te Haçlıları yenilgiye uğratan Eyyubi hanedanının kurucusundan esinlenerek Selahaddin koridoru olarak adlandırıyor.
Bu koridor Mısır ile Gazze arasındaki tek geçiş noktası olan Refah sınır kapısını da kapsıyor.
1979 anlaşması uyarınca İsrail'in koridorda dört piyade taburu, bunların askeri tesisleri ve saha tahkimatı ile BM gözlemcilerinden oluşan sınırlı silahlı kuvvetler konuşlandırmasına izin verilmişti.
Karadan havaya füzeler dışında tank, top ya da uçaksavar füzeleri konuşlandırmasına izin verilmedi.
Söz konusu İsrail güçlerinin amacı Mısır üzerinden Gazze'ye silah girişini engellemekti.
İsrail tampon bölgeyi ne zaman terk etti?
2005 yılında İsrail, Philadelphi Koridoru da dahil olmak üzere bir "ayrılma planı" çerçevesinde silahlı kuvvetlerini Gazze'den çekti.
Ayrıca 25 yasadışı yerleşimde yaşayan 9.000 Yahudi yerleşimciyi de bölgeden çıkardı.
Koridor daha sonra Mısır ve Filistin Yönetimi'nin (FY) kontrolü altına girdi. Filistin Yönetimi tampon bölgenin Gazze tarafını kontrol ediyordu.
Mısır ve İsrail arasında 2005 yılında imzalanan ve Philadelphi Anlaşması olarak bilinen anlaşma uyarınca Mısır'ın terörle mücadele ve askeri olmayan amaçlarla koridorda devriye gezmek üzere 750 sınır muhafızı görevlendirmesine izin verilecekti.
Buna kaçakçılık ve sızmaların önlenmesi de dahildi.
İki yıl sonra Hamas Gazze Şeridi'nin kontrolünü tamamen ele alınca Filistin Yönetimi'nin tampon bölge üzerindeki ortak yönetimi sona erdi.
O tarihten bu yana İsrail Gazze Şeridi'ne kara, hava ve deniz ablukası uyguluyor.
Philadelphi Koridoru'nun bir parçası olan Refah geçidi bu süre zarfında Mısır güçleri tarafından aralıklı olarak açıldı.
Bu nedenle 2007'den sonra Gazze ile Mısır'ın Sina bölgesi arasında hem mal ve silah kaçakçılığı hem de aile birleşmeleri için inşa edilen tüneller çoğaldı.
Mısırlı yetkililer güvenlik kaygılarını gerekçe göstererek 2011-2015 yılları arasında Sina ve Gazze'yi birbirine bağlayan bu tünellerden 2,000 'den fazlasını imha etti.
Mevcut savaş sırasında koridora ne oldu?
Refah geçidi, kuşatma altındaki bölgeye İsrail tarafından kontrol edilmeyen tek giriş ve çıkış noktasıydı. Ancak bu yılın başlarında bu durum değişti.
Ocak ayında, İsrail'in Gazze'ye yönelik başlattığı saldırılarından üç ay sonra Netanyahu İsrail'in tampon bölgeyi yeniden işgal etmeyi hedeflediğini ilan etti.
O zaman "Philadelphi Koridoru -ya da daha doğru bir ifadeyle [Gazze'nin] güney çıkış noktası- bizim elimizde olmalı" demişti.
“Kapatılmalıdır. Başka herhangi bir düzenlemenin aradığımız askersizleştirmeyi sağlamayacağı açıktır.”
Mısır buna karşılık olarak böyle bir eylemin iki ülke arasındaki 1979 anlaşmasını ihlal edeceğini belirtti.
Aylarca Gazze'nin güneyindeki Refah'a kara operasyonu düzenlemekle tehdit eden İsrail, 7 Mayıs'ta Refah sınır kapısının Filistin tarafının kontrolünü ele geçirdi.
Birkaç gün sonra da Philadelphi Koridoru'nun Filistin tarafını ele geçirerek 2005'ten bu yana tampon bölgede ilk kez asker bulundurmaya başladı.
İsrailli yetkililer Mayıs ayı sonunda koridoru ele geçirdikten sonra 20 tünel ve tünellere açılan 82 erişim noktası bulduklarını ileri sürdüler.
Netzarim koridoru nedir?
Netzarim Koridoru kuzey ve güney Gazze'yi birbirinden ayıran 6 kilometrelik bir bölge.
Mevcut savaş sırasında İsrail ordusu tarafından oluşturulmuştur ve İsrail'in Gazze Şehri ile olan sınırından Akdeniz'e kadar uzanmaktadır.
Bu gelişigüzel hat, İsrail'in 2005'teki çekilmesinden önce Gazze Şeridi'nde var olan yasadışı İsrail yerleşimlerinden biri olan Netzarim'in adını taşıyor.
Bu isim, 7 Ekim'den bu yana aşırı sağcı İsrailli bakanların sık sık çağrıda bulunduğu, Şerit'te yasadışı yerleşimlerin yeniden kurulmasına bir gönderme olabilir.
Netzarim güzergahı askeri üslerden oluşuyor ve İsrail güçleri tarafından Filistinlilerin kuzey ve güney Gazze arasındaki hareketlerini izlemek ve kontrol etmek için kullanılıyor. Ayrıca askeri operasyonlar düzenlemek için de kullanılıyor.
Analistler, İsrail'in yeni oluşturulan koridoru kontrol etmesinin, tüm bölgeyi işgal etmek zorunda kalmadan, savaşın ardından Gazze'deki durumu kalıcı olarak kontrol etme girişimi olduğunu söylüyor.
İsrail görüşmeler sırasında koridorlar hakkında ne söyledi?
Netanyahu, İsrail'in her iki koridorun yanı sıra Refah geçişinin de askeri kontrolünü elinde tutacağına söz verdi ve bu taleplerini ateşkes müzakerelerine ekledi.
Başbakan, “İsrail, üzerindeki muazzam baskıya rağmen hiçbir koşulda Philadelphi koridorunu ve Netzarim eksenini terk etmeyecektir” dedi.
Bu hafta İsrailli müzakerecilerin Netanyahu'ya, Philadelphi Koridoru'ndaki varlığını sürdürme ısrarının ateşkes anlaşmasının önündeki başlıca engel olduğunu bildirdikleri bildirildi.
Bu koşullar, ABD Başkanı Joe Biden'ın 31 Mayıs'ta yaptığı bir konuşmada onayladığı ateşkes önerisinde ve bunu takiben 10 Haziran'da BM Güvenlik Konseyi'nin aldığı kararda yer almıyordu.
Hem Güvenlik Konseyi kararı hem de Biden tarafından onaylanan plan, İsrail güçlerinin Gazze'den tamamen çekilmesini sağlayacak müzakerelere atıfta bulunuyordu.
İsrail, Philadelphi ve Netzarim koridorlarına ilişkin yeni taleplerini, Biden tarafından onaylanan önceki teklife “açıklık getirme” olarak nitelendirdi.
Hamas ve Mısır nasıl karşılık verdi?
Hamas'ın siyasi büro üyesi Basim Naim yaptığı açıklamada Hamas'ın Güvenlik Konseyi kararını memnuniyetle karşıladığını ve Temmuz başında “derhal uygulamaya hazır olduğunu teyit ettiğini” söyledi.
Netanyahu'nun ise buna “daha fazla katliam ve cinayetle” ve iki koridordan ve Refah geçişinden çekilmemek, Gazze'nin kuzeyine dönen yerinden edilmiş Filistinlileri denetlemek ve diğer değişikliklerin yanı sıra üzerinde mutabık kalınan esir takası anlaşmasının şartlarını değiştirmek gibi “yeni şartlarla” karşılık verdiğini söyledi.
Naim, “ABD yönetimi ve uluslararası toplum bu pervasızlığa bir son vermeli ve Netanyahu ile faşist hükümetine saldırganlığı durdurmaları ve ateşkes anlaşmasını imzalamaları için baskı yapmalıdır” dedi.
Bu hafta başında Mısırlı üç üst düzey kaynak Mısır ve İsrail'in Philadelphi Koridoru boyunca İsrail güvenlik varlığına izin verecek bir anlaşmaya vardığını söylemişti.
Kaynaklara göre seçeneklerden biri İsrail'in sahada asker bulundurmaya devam etmesi. Diğer seçenek ise askerlerin yerine bir yeraltı bariyeri, elektronik izleme cihazları ve zaman zaman devriyeler bulundurmak olacak.
Yetkililer ayrıca Mısır'ın bu seçenekleri başta Hamas olmak üzere Filistinli grupların desteklemesi halinde kabul edebileceğini söyledi.
Kaynak: Mepa News