Putin’in Ukrayna’yı olası bir askeri harekât ile tehdit ettiği bu günlerde, Batılı askeri uzmanlar Rus başkanın aralarında belirli hedeflerin vurulacağı füze saldırılarından ülkenin doğu veya güneyinden başlayacak sınırlı bir işgale ve hatta üçüncü ülke topraklarını üzerinden siber harp teknolojileri ile desteklenen geniş ölçekli bir işgale kadar masadaki senaryolardan birini seçebileceğini ifade ediyor.
Ukrayna’nın kuzey, doğu ve güney sınırlarına 100.000 Rus askeri sevk edilmesinin ardından Putin verdiği mesajlarda eski Sovyet bloğu içinde Ukrayna ve NATO’nun faaliyetleri hususundaki taleplerinin karşılanmaması halinde elinde ‘her türlü’ seçeneğin olduğu uyarısında bulundu.
ABD istihbaratının Avrupalı müttefikleri ile paylaştığı bulgular Rusya’nın olası bir işgal için hazırlık yaptığını açıkça gösterse de Avrupalı ve Amerikalı yetkililer Putin’in henüz nihai bir karar almadığını söylemektedir. Yetkililere göre Rus tarafının sınıra asker yığmasının amacı ABD Başkanı Joe Biden’dan diplomatik taviz koparmak olabilir. Ocak ayında başlaması planlanan Rusya, ABD ve NATO üyesi ülkeler arasındaki pazarlıklar öncesi Amerikalı ve Rus liderler bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi.
Fakat özellikle son dönemde geniş çaplı askeri birlikler ile sofistike silahların bölgeye sevk edilmesine ilaveten Rus tarafının şiddet içerikli söylemlerine devam etmesi nedeniyle Ukrayna’nın Donbas bölgesinde bir süredir devam eden vekalet savaşının tam teşekküllü devletler arası bir çatışmaya dönüşme ihtimali de yükseldi. Rusya’nın 2014 yılında Kırım Yarımadasını tek taraflı olarak ilhak ettiğini ilan etmesinin ardından başlayan çatışmalarda 14.000’den fazla insan öldü.
Siyaset bilimi alanında çalışmalar yürüten CNA’de görevli Michael Kofman konu hakkında şunları söyledi: “Günümüz liderleri arasında siyasi hedeflerine ulaşmak için güç kullanma hususunda sabıkası en kabarık olan isim Putin’dir. Bazılarının Putin’in blöf yapmadığını anlaması için Rusların Ukrayna topraklarında daha kaç askeri operasyon düzenlemesi gerekli bilmiyorum.”
Putin yaptığı açıklamalarda bir işgal planladığı iddialarını reddediyor ancak Rusya’nın ‘saldırgan faaliyetlere sert şekilde tepki verilmesi adına uygun oranda askeri ve teknik adımlar atacağını’ da açık bir şekilde ifade ediyor.
Sınırlı bir işgal
Uzun yıllardır Putin’e yakınlığı ile bilinen iki ayrı isim, Ukrayna’ya girilmesi için gerekli resmi savaş sebebinin (casus belli) 2008 yılında Gürcistan ile yaşanan dört günlük savaşı başlatan sebep ile benzer olacağını ifade etti. Bu savaşta Rusya, Tiflis yönetiminin Moskova destekli isyancıların elinde tuttuğu bölgeleri ele geçirmek için harekete geçmesine tepki olarak hava ve topçu unsurları ile desteklenen bir kara harekâtı başlatmış, Gürcistan’a deniz ablukası uygulamış ve siber saldırılar gerçekleştirmişti.
Bu iki şahıs ilaveten, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik olası bir operasyonu, Rusça konuşulan Donbas bölgesindeki insanları Ukrayna kaynaklı tehditten korumak amaçlı bir girişim olarak göstereceğini de söyledi. Donbas’ta tek taraflı olarak bağımsızlık ilan eden etnik Rusların birçoğuna Moskova yönetimi tarafından son yıllarda Rus vatandaşlığı verildi. Rus subayların önderlik ettiği ayrılıkçı güçler 2014 ve 2015’de Ukraynalı kuvvetleri bozguna uğratarak barış görüşmelerinde Kiev yönetimini tavizler vermeye mecbur bırakmıştı.
Güvenlik uzmanlarına göre Rusya’nın işgale kalkışması halinde meydana gelecek gerilimin ne kadar süreceği ve ne kadar şiddetli olacağı Ukrayna’nın Rus tarafının taleplerini kabul etmeden ne kadar süre savaşmaya devam edeceğine bağlı olacaktır.
Batılı istihbarat yetkililerinin açıklamalarına göre Rusya aralık ayı itibariyle aralarında 50 yüksek hareket kabiliyetine sahip esnek taktik grup mensuplarının da bulunduğu yaklaşık 100.000 askeri Ukrayna sınırına sevk etti. Yetkililer ayrıca, ocak ayının sonuna kadar bu sayının 175.000’e ulaşacağını zira toprağın donmasıyla birlikte olası bir kara harekâtında kullanılacak tankların ilerlemesi için bu dönemin daha uygun olduğunu da ifade etmektedir.
Batılı yetkililer, halihazırdaki askeri sevkiyatların sürdürebilir bir operasyon için gerekli cephane stokları, sahra hastaneleri ve kan bankaları gibi tüm lojistik desteği içermediğini ancak Moskova’nın bu ihtiyaçların giderilmesinde kullanılacak ekipmanları sınıra doğru kaydırmaya başladığına dair bulgular olduğunu bildirdi.
Rus ordusu üzerine çalışmalar gerçekleştiren Dış Politika Araştırma Enstitüsü’nde bir araştırmacı olarak görev yapan Rob Lee konu ile alakalı olarak şunları söyledi: “Bir işgal için bu takviyeleri yapmak isteseler görece az bir uyarı ile kısa sürede bunu gerçekleştirebilirler. Gerekli askeri personel büyük ihtimalle hala Sibirya’daki üslerinde ama bu unsurları hızlıca başka bir noktaya sevk etmek isterlerse, askerleri bir uçağa koyup göndermek komple ekipmanları sevk etmekten çok daha hızlıdır.”
Hedef odaklı hava saldırıları
Rand Corporation bünyesinde kıdemli politika araştırmacısı olarak görev yapan Dara Massicot’a göre Ruslar hava saldırıları ile Ukrayna ordusu birliklerine, askeri binalara ve hayati öneme sahip altyapıya hatırı sayılır seviyede zarar verebilir.
Her ne kadar Rus Hava Kuvvetleri son Gürcistan Savaşı’ndan bu yana saldırgan hava savunma sistemlerine karşı göreve çıkmamış olsa da Massicot, “gerek Karadeniz’den gerekse Rusya topraklarından ateşlenecek çok sayıda seyir ve balistik füzenin denkleme girmesini Ukraynalı hava savunma sisteminin kaldırmasının pek olası olmadığını” söylemektedir.
Dara ilaveten, havadan ateşlenen füzelerin yanı sıra ağır topçu saldırıları ve uzun menzilli alev silahlarının kullanılması halinde bunun “Ukrayna’nın kara gücü için bir felaket olacağını” da ifade etti.
41 milyon nüfuslu Ukrayna’da halkın her türlü Rus işgaline karşı direnmeye hazır olduğu ifade edilmektedir. Kiev merkezli Uluslararası Sosyoloji Enstitüsü tarafından geçtiğimiz ay yapılan bir ankete göre Rusya’nın daha derin bir işgale yeltenmesi halinde erkeklerin %58’i silah başına koşmaya hazır olduğunu söyledi. Bazı insanlar uzun süredir alelacele tertip edilen sivillerden müteşekkil savunma kuvvetleri bünyesinde savaşmaktadır.
Kofman’a göre Rusya, askeri bakımdan sahip olduğu üstünlük sayesinde aralarında Belarus ve Karadeniz’in de bulunduğu birçok cepheden aynı anda saldırılar düzenleyerek sadece birkaç hafta içinde Ukrayna ordusuna karşı galibiyet kazanacaktır.
“Ukraynalılar Avrupa’daki en geniş ülkenin doğu cephesini savunuyorlar ama bu insanların elinde bunu yapabilecek ne var? Ukrayna’nın doğu kısmında direnmeyi seçerlerse etrafları kolayca sarılabilir olduğu için birden fazla cepheden aynı anda saldırıya maruz kalmaları halinde bir anda kendilerini organize bir şekilde ricat etmeye çalışırken bulabilirler.”
Geniş ölçekli işgal
Rusya, tam teşekküllü bir işgal neticesinde büyük toprak parçaları ele geçirerek bu yeni bölgeleri Donbas’ta karşı saldırıya geçmek için kullanabilir. Bunun için Putin, Ukrayna’daki Dnipro Nehri’nin doğusunda kalan bölgelerin Moskova’ya ait ‘tarihi topraklar’ olduğu argümanını da kullanabilir.
Uzmanlar bu senaryonun pek ihtimal dahilinde olmadığını zira bu ölçekte bir operasyon için çok büyük insan gücü gereceğini ve yaşanacak çatışmalarda Rus kuvvetlerinin hatırı sayılır oranda kayıp vereceğini düşünmektedir.
Lee’ye göre saldırının boyutunu belirleyecek en büyük faktör, Ukrayna’nın mağlubiyeti kabul etmesi için Moskova’nın vermesi gereken zarar miktarı olacaktır.
“Sadece birkaç günde on binlerce insanı öldürebilir ve Ukrayna’nın doğudaki askeri kapasitesini büyük oranda azaltabilirler. Fakat bu Ukrayna’yı havlu atmaya zorlamaya yeter mi? Her şey nihayetinde bedel-fayda analizlerini nasıl yaptıklarına bağlı.”
Financial Times için Henry Foy ve Roman Olearchyk tarafından kaleme alınan bu analiz Mepa News okurları için tercüme edilmiştir. Yazıdaki ifadeler Mepa News'in editöryel politikasını yansıtmayabilir.