Suriyeli muhalifler, Rusya ve İran tarafından desteklenen Beşar Esed rejimi güçlerinin çarpıcı bir şekilde çöküşünün ardından Suriye'nin ikinci büyük kenti olan Halep'i üç gün içinde tamamen kontrol altına aldılar.
Halep'e yönelik operasyona liderlik eden Ebu Muhammed el Cevlani, Suriye'deki en güçlü rejim karşıtı muhalif grup olan Tahruru'ş Şam Heyeti'nin (HTŞ) başında bulunan isim.
Bazı İran kaynakları kısa bir süre önce dolaşıma soktukları teyit edilemeyen görüntülerde Cevlani'nin bir Rus hava saldırısında öldürüldüğünü iddia etmiş ancak haberin doğru olmadığı kısa süre içerisinde anlaşılmıştı.
HTŞ ve gruba bağlı diğer muhalif oluşumla Suriye'de daha fazla toprak ele geçirmek ve Hama kentini de kontrol altına almak için ilerlerken Ebu Muhammed el Cevlani'nin ismi artık daha sık gündeme gelmeye başladı.
Ebu Muhammed el Cevlani kimdir?
Bugün
HTŞ'nin kurucusu olan Cevlani yaklaşık on yıldır kendisini diğer ülkelerin silahlı kuvvetlerinden ve onların ulus ötesi operasyonlara odaklanmalarından ayrı tutmaya çalışıyor ve bunun yerine Suriye'de bir “İslami yönetim” kurmayı planlıyor.
HTŞ İdlib vilayetini 2017'de sivil hizmetler, eğitim, sağlık, yargı ve altyapı sağlamak, mali işleri ve yardım dağıtımını yönetmek üzere kurduğu Suriye Kurtuluş Hükümeti aracılığıyla yönetiyor.
Geçmiş
Gerçek ismi Ahmed Hüseyin el Şaraa olan Cevlani, 1982 yılında babasının petrol mühendisi olarak çalıştığı Suudi Arabistan'ın Riyad kentinde doğdu
Aile 1989 yılında Suriye'ye döndü ve Şam yakınlarına yerleşti.
Şam'da 2003 yılında Irak'a taşınmadan önce geçirdiği zaman hakkında çok az şey biliniyor ve aynı yıl ABD işgaline karşı direnişin bir parçası olarak Irak'ta El Kaide'ye katıldı.
2006'da Irak'ta ABD güçleri tarafından tutuklanan ve beş yıl tutuklu kalan Ebu Muhammed el Cevlani, daha sonra El Kaide'nin Suriye'deki kolu olan ve başta İdlib olmak üzere muhaliflerin elindeki bölgelerde etkisini artıran Nusret Cephesi'ni (El Nusra) kurmakla görevlendirildi.
Cevlani bu ilk yıllarda henüz El Kaide ile bağlarını koparıp IŞİD adını almamış olan “Irak İslam Devleti” lideri Ebubekir el Bağdadi ile koordinasyon içindeydi.
Nisan 2013'te Bağdadi aniden grubunun El Kaide ile bağlarını kopardığını ve Suriye'ye doğru genişleyerek Nusret Cephesi'ni IŞİD (Irak ve Şam İslam Devleti) adlı yeni bir grup içine katacağını duyurdu.
Fakat Cevlani bu değişikliği reddederek El Kaide'ye bağlılığını sürdürdü.
2014'te televizyonda yayınlanan ilk röportajında El Cezire'ye Suriye'nin “İslam hukuku” ile yönetilmesi gerektiğini ve yönetimde Hıristiyanlar ve Aleviler gibi azınlıklara yer verilmeyeceğini söyledi.
İlerleyen yıllarda Cevlani, El Kaide'nin "küresel cihat" fikrinden uzaklaşmış ve bunun yerine Suriye sınırları içinde kendi grubunu kurmaya odaklanmış gibi göründü.
Analistlere göre bu bölünme, İdlib'deki gruplara grubun ulus ötesi değil ulusal hedeflerini yerine getirmek için yapılmış gibi görünüyor.
Ardından Temmuz 2016'da Halep rejimin eline geçti ve buradaki silahlı gruplar hala muhaliflerin elinde olan İdlib'e yönelmeye başladı. Aynı dönemde Cevlani grubunun adını Şam'ın Fethi Cephesi olarak değiştirdiğini duyurdu.
2017'nin başlarında Halep'ten çıkan binlerce muhalif savaşçı İdlib'e akın etti ve Cevlani bu gruplardan bazılarını kendi grubuyla birleştirerek HTŞ'yi kurduğunu duyurdu.
Washington DC'deki Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi adlı düşünce kuruluşuna göre HTŞ'nin amacı Suriye'yi Esed'in otokratik hükümetinden kurtarmak, İranlı milisleri ülkeden “kovmak” ve kendi “İslam hukuku” yorumlarına göre bir devlet kurmak.
Gelecek
Muhalif savaşçılar Halep'i geri alıp güneye doğru ilerlerken, Ebu Muhammed el Cevlani Suriye'deki azınlıklara karşı daha uzlaşmacı bir tavır takınmış görünüyor.
Grup Halep'i ele geçirdiğinden beri dini ve etnik azınlıkların korunacağına dair güvence verdi.
Şam bölgesindeki silahlı gruplar konusunda uzman Suriyeli Hassan Hassan'a göre Cevlani, "HTŞ'yi Suriye'de güvenilir bir yönetim birimi ve küresel terörle mücadele çabalarında olası bir ortak olarak göstermek istiyor."
Uzmanlara göre Cevlani İdlib'de birçok silahlı grupla ortaklık kurmaya ve El Kaide'nin Suriye'deki yeni yapılanması olan Hurras ed Din gibi eski müttefiklerinden de uzak durmaya çalışıyor.
HTŞ şu anda Birleşmiş Milletler, Türkiye, ABD ve Avrupa Birliği tarafından "terör örgütü" olarak nitelendiriliyor.
Cevlani, grubunun geçmişteki bağlılıklarından ulusal bir bağlılık lehine vazgeçmiş olması nedeniyle bu tanımlamanın adil olmadığını ifade ediyor.
Ebu Muhammed el Cevlani'nin ülke içindeki hedefleri ne olursa olsun, Suriye'deki en büyük silahlı muhalif grubun lideri olarak ülke üzerindeki etkisi ulusal ve uluslararası alanda yankı bulacaktır.
Halep'in ele geçirilmesi ve Suriyeli muhalif silahlı grupların ilerleyişini sürdürmesiyle birlikte Cevlani'nin HTŞ'yi feshedeceği ve gerek ulusal gerekse uluslararası arenada daha fazla kabul görmesi amaçlanan yeni bir isim ve yapıyla yola devam edeceği de ifade ediliyor.
Grup bu şekilde üzerlerine atılı olan "terör örgütü" nitelendirmesinden de kurtulmaya çalışıyor olabilir.
Kaynak: Mepa News, Al Jazeera