Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) İsrail Büyükelçisi Muhammed Al Khaja, 6 Eylül'de Tel Aviv Menkul Kıymetler Borsası'nı açmak için düğmeye basıyor. Ardından Borsa'nın CEO'su Ittai Ben-Zeev ve BAE finans merkezi Abu Dhabi Global Market Başkanı Ahmed Al Zaabi'nin elini sıkıyor.
Bu sıradan bir İsrail borsa açılışı değil.
Daha çok, ABD'nin aracılık ettiği ve Bahreyn'in de dahil olduğu; İsrail ve BAE arasında İbrahim Anlaşmaları'nın imzalanmasından iki yıl sonra, iki ülke arasındaki bağların derinleştirdiği bir başka dönüm noktası.
BAE ve Bahreyn'in İsrail'le ilişkilerini tam diplomatik bağlar kurarak normalleştirme anlaşması, Körfez ülkelerinin İsrail'e karşı onlarca yıllık boykotunu sona erdirmişti.
İsrail'i ziyaret eden delegasyondan BAE'li yatırımcı Sabah Al-Binali Eylül ayı başında Tel Aviv'deki organizasyonu gülümseyerek takip etmişti.
Kudüs merkezli yatırım fonu OurCrowd Arabia'nın Yönetim Kurulu Başkanı ve risk sermayedarı Al-Binali, "Ortadoğu'daki komşular arasındaki uzun, derin ve verimli bir ilişki kurulmasına tanıklık ediyoruz" şeklinde konuşmuştu.
Al-Binali, İsrail ve BAE arasındaki iş ilişkilerinin güçlenmesini herkes için kazançlı olarak değerlendiriyor.
"İsrail ve Emirlik arasında, iş dünyasında, teknoloji becerisinde ve deneyiminde doğal bir sinerji var" diyen Al-Binali, bu ortaklığın daha da iyi sonuçlar doğurmasını beklediğini ekliyor.
Al-Binali, geçen ay bazı iş anlaşmalarında prensipte anlaşma sağlanan ziyaretinin sonucu olarak hali hazırda çalışaların ilerlemiş olduğu lojistik, tıp teknolojisi, tarım teknolojisi ve siber güvenlik gibi sektörlerde ortak projeler öngörüldüğünü belirtiyor.
Küresel ticaret
Ekonomistler İbrahim Anlaşmaları'nın İsrail ve BAE arasındaki ticareti arttıracağı konusuna katılıyor.
Bir taraftan İsrail teknoloji sektöründe güçlü ve buna askeri teknoloji de dahil. BAE ise Suudi Arabistan'dan sonra Körfez'deki ikinci büyük ekonomi ve hâlâ petrol satışları önde gitse de farklı sektörleri deniyor.
Dubai merkezli veri ve ekonomi araştırmaları firması Algorithm Research'ün kurucusu ve CEO'su Ketaki Sharma, İsrail ve BAE arasındaki ticaret hacminin gelecek beş yılda 10 milyar doların üzerine çıkacağına inanıyor.
"Mutabakat 2020'de imzalandı ve şimdiden hem İsrail hem de BAE ticaretini büyük ölçüde canlandırdı" diyen Sharma, Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre 2020'den 2021'e, İsrail'den BAE'ye yıllık ihracatın 74 milyon dolardan 384 milyon dolara çıktığını ekliyor. Tam tersinde ise 115 milyondan 632 milyon dolara doğru bir yükseliş gerçekleşti.
"Tarım, temiz enerji, siber güvenlik ve akıllı şehir alanlarında iki ülke arasında bazı iyi niyet mutabakatları imzalandı.
"Ayrıca 2022 yılı başında, iki ülke arasında ticareti yapılan ürünlerin yüzde 96'sında gümrük vergilerinin kaldırılmasını sağlayan bir serbest ticaret anlaşması da imzalandı".
İsrail, İbrahim Anlaşmaları'nın ardından silah satışlarında rekor kırdığını açıkladı.
İsrail Savunma Bakanlığı'na göre silah satışları, yüzde 7'si BAE ve Bahreyn'e olmak üzere 2021'de 11,3 milyar dolara çıktı.
İsrail'in 2013-2016 arasında görev yapan eski Savunma Bakanı Moshe Ya'alon BBC'ye bunun sebebinin 'bölgedeki ortak güvenlik tehdidi' İran olduğunu söyledi.
"Geçtiğimiz yıllarda İsrail ve Körfez ülkeleri, İran ile ona yakın ortak düşmanlarla karşı karşıyaydı. Filistin sorunu devam etmekle birlikte artık Arap-İsrail çatışması yok."
Filistin ise İsrail'le normalleşme anlaşmalarını keskin bir şekilde eleştirdi ve Arap ülkelerini "davayı satmakla" itham etti.
Körfez'in dışında Fas da İsrail'le benzer normalleşme anlaşmaları imzaladı ve son dönemde süreç hız kaybetse de Sudan da aynı yolda ilerledi.
Ya'alon şimdilerde İsrail'in yürüttüğü Abu Dhabi merkezli yatırım fonu Synaptech'in müdürü. İsrail'in yeni Körfez ülkeleri arasındaki ittifakın anahtarının savunma olduğuna inanıyor ancak güvenlik nedeniyle çok fazla detay veremiyor. Yalnızca, "Güvenlik konusunda ortalık yolu bulduk" diyerek onaylıyor.
Ya'alon başka alanlarda da gelişmeler olduğu konusuna da değiniyor:
"Körfez ülkesi liderleri teknoloji, çölde tarım, suyun kullanımı vs. gibi petrolden daha fazlasına ihtiyaçları olduğunu fark ettiler. İsrail'de bu teknolojilere ulaştığımız için şanslıyız. Dolayısıyla pek çok ortak çıkarımız var."
İsrail ve BAE firmaları arasında enerji sektöründe de anlaşmalar imzalandı.
Geçtiğimiz Eylül ayında İsrail şirketi NewMed Energy (Delek Drilling) yüzde 22'sini 1 milyar dolara BAE merkezli Mubadala Energy şirketine sattığını açıkladı.
NewMed CEO'su Yossi Abu, "Mubadala ile imzaladığımız anlaşma, bölgedeki ülkelerle ilişkilerimizi üçlendirme hedefimizin bir parçası" diyor ve bunun bölgedeki hareketliliği güçlendirmek için önemli bir adım olduğunu ekliyor.
Kaynak: BBC Türkçe