Dünya Sağlık Örgütü'nün geçen yıl açıkladığı verilere göre dünya genelinde her beş erkekten biri ile her altı kadından biri kanser nedeniyle hayatını kaybediyor. Uzmanlara göre, örneğin Almanya'da kanser vakalarının yüzde 37'si risk faktörleri olarak adlandırılan yaşam tarzına bağlı alışkanlıklar sonucu oluşuyor. Peki, kanser riskini düşürmek için nelere dikkat etmek, hangi alışkanlıkları değiştirmek gerekiyor?
Risk faktörleri neler?
Aşırı kilo, hareketsizlik, yüksek oranda alkol tüketimi, sağlıksız beslenme ve sigara içme kanser için risk faktörleri arasında sayılıyor. Öte yandan virüsler, kimyasal maddeler, morötesi (ultraviyole) ışınlar gibi çevresel faktörler de riskler arasına dahil ediliyor. Ayrıca kronik iltihaplar da kanser riski olarak kabul ediliyor. Tahminlere göre, kanser vakalarının yüzde beşi ile onu kalıtsal.
Sigara içmenin rolü ne?
Kanser araştırmacılarına göre, Almanya'da her yıl 85 bin kanser vakası doğrudan sigara içme alışkanlığı ile bağlantılı. Bunlardan 46 binini akciğer kanseri vakaları oluşturuyor. Tütün tüketimi kanser vakalarının beşte birinin doğrudan sorumlusu iken, kalp hastalıkları, yüksek tansiyon veya felç gibi rahatsızlıkların birçoğunda da sigara başrolü üstleniyor.
Sigarayı bırakmak nasıl etki ediyor?
Sigaranın bırakılmasından beş yıl sonra ağız, boğaz, yemek borusu ve idrar kesesi bölgelerinde kanser oluşma riski yarı yarıya azalıyor. On yıl sonra ise sigarayı bırakan bir kişinin akciğer kanserine yakalanma riski, sigara içmeye devam etmesi halinde oluşacak riskin yarısına iniyor. Ayrıca sigara alışkanlığının terk edilmesi durumunda gırtlak ve pankreas kanserleri riski de azalıyor.
Kanseri önlemek için neler yapılabilir?
Uzmanlar kanser riskini azaltmak için kilo verilmesi ve mümkünse günde 30 dakika olmak üzere düzenli egzersiz yapılması tavsiyesinde bulunuyor. Zira aşırı şişmanlıkla aralarında bağırsak, karaciğer, böbrek ve meme kanserinin de bulunduğu en az 11 kanser türü arasında bağlantı tespit edilmiş.
Beslenmede nelere dikkat edilmeli?
Uzmanlar sağlıklı beslenmenin de kanseri önlemedeki önemli rolüne dikkat çekiyor. Beslenmede yüksek miktarda şeker ve yağ içeren yüksek kalorili gıdalar yerine, tam buğday ürünleri, baklagiller, sebze ve meyveye ağırlık verilmesi tavsiye ediliyor. İşlenmiş et ürünlerine ise diyette daha az yer verilmesi tavsiye ediliyor. Ayrıca emzirmenin meme kanserini engellemedeki rolü de vurgulanıyor.
Kanserden aşı ile korunma mümkün mü?
Rahim ağzı kanseri ve buna yol açan Human Papilloma Virüsüne (HPV) karşı geliştirilen aşı 9-14 yaş arasındaki gençlere öneriliyor. Aşının, ağız, boğaz ve anal bölgede kanser riskini azalttığı belirtiliyor. Öte yandan yeni doğanlara ise dokuzuncu haftadan itibaren Hepatit B aşısı tavsiye ediliyor. Virüsler karaciğer kanserine yol açabilecek karaciğer iltihaplanmasına da yol açabiliyor.