2017 yılı Avrupa’nın en uzun süreli anlaşmazlıklarından Kıbrıs sorunun çözümü için önemli bir yıl olarak görülüyordu. Ancak 2016’nın sonlarında İsviçre’nin Mont Pelerin şehrinde başlayan görüşmelerden sonuç çıkmadı. 12 Ocak’ta görüşmeler son buldu.
Böylelikle Mart ayında İsviçre’nin Cenevre kentinde yapılması umulan asıl görüşme gerçekleşemedi.
Ancak Birleşmiş Genel Sekreteri Antonia Guterres’in Kıbrıs Özel Danışmanı Esper Bart Eide, 29 Mayıs’ta Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Kocias ile, 30 Mayıs’ta da Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile görüştü.
Bu görüşmelerin ardından BM Genel Sekreteri, Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı ve Kıbrıs Cumhurbaşkanı Nikos Anastasiadis’le New York’ta üçlü görüşme yapacağını açıkladı.
Amerikanın Sesi'nin bildirdiğine göre, 4 Haziran’da yapılacak görüşme için Amerika Birleşik Devletleri’ne giden Kuzey Kıbrıs Cumhurbaşkanı Akıncı, Ercan Havalimanı’nda yapılan açıklama Türk tarafından uzun zamandır dile getirdiği “önkoşulsuz görüşme” pozisyonunu koruduğunu gösteriyordu.
Akıncı: Yeni önkoşullar kabul edilemez
Akıncı, “Üçlü görüşmede hedefin süreçteki tıkanıklığın aşılması, biz New York'a bu hedefe bağlı gidiyoruz. Temennim, Rum tarafının da New York'a aynı yaklaşımla gelmesidir. Yeni önkoşullar Kıbrıs'ta kabul edilmediği gibi New York'ta da, Cenevre'de de kabul edilemez. Tüm başlıkları birbiriyle ilintili bir şekilde ele alarak sonuca götürmeye hazırız” dedi.
Kıbrıs Türklerin lideri, Mont Pelerin’de yaşanan sorunların ne olduğunu da hatırlattı ve “Mont Pelerin kasabasında beş tarafın katıldığı, güvenlik ve garantiler başlığı ile ilgili teknik çalışmalar yapıldı. Konferans yeniden toplanabilirse bu teknik çalışmanın, konferans başında takdimi çok doğaldır. Konferansın başlangıcında güvenlik ve garantiler başlığı altında Mont Pelerin'deki beşli çalışmanın getirilip sunulması gayet doğaldır. Doğal olmayan 'güvenlik ve garantiler başlığının bitirilmesi, ardından toprak başlığının bitirilmesi, daha sonra da dört başlığın kendi içinde konuşulmaya başlanması' talebidir. Doğal olmayan ve mutabakatlara aykırı olan budur” diye konuştu.
Fehmi Gürdallı: Top Rum tarafının sahasında
Kıbrıs uzmanı gazeteci Fehmi Gürdallı, Cenevre görüşmeleri konusunda topun Kıbrıslı Rumların yani Nikos Anastasiadis’in tarafında olduğu görüşünde.
Amerika’nın Sesi’nin sorularını yanıtlayan Gürdallı, “Mont Pelerin görüşmelerinin kesilmesinin ana sebebi Rum tarafının güvenlik, garantiler ve toprak konusunda mutabakat sağlayalım öyle Cenevre’ye gidelim demesidir. KKTC Cumhurbaşkanı bunu kesin bir dille reddetti. Eğer Anastasiadis bu tutumundan vazgeçerse bu konuların Cenevre’de konuşulmasını kabul ederse Cenevre sürecinin önü açılır. Ben sürecin akıbetini Rum tarafının Türk tarafı gibi esneklik göstermesine bağlı olduğunu düşünüyorum. Eğer Anastasiadis, tek bir Türk askeri kalmayacak görüşünde ısrar ederse Cenevre süreci imkansız olur. Ayrıca Türk tarafı Rum tarafının garantiler konusundaki diretmesinden vazgeçmesi halinde Güzelyurt konusunda esnek olabileceğinin dahi işaretini verdi” dedi.
Gürdallı: Anastasiadis 2018'de aday olacak, tavizkar görünmez istemez
Akıncı ve Anastasiadis, Pazar günü New York’ta bir araya gelecekler ama buluşmanın önündeki en önemli meselelerden biri takvim konusundaki sıkışıklık. Zira Kıbrıs Cumhuriyeti 2018 Şubatında seçime gidecek ve yaz aylarında cumhurbaşkanlığı için aday olacak isimler seçimler seçim kampanyalarına başlayacak.
Fehmi Gürdallı, “16 Nisan Referandumu sürecin Türkiye’deki muhataplarını netleştirdi. Ancak Rum tarafındaki belirsizlik olası. Çünkü Anastasiadis aday olma amacı güdüyor. Diyelim Rumlar garantiler, güvenlik konusundaki ısrarlarından vazgeçtiler ve Cenevre süreci tıkır tıkır işledi. Tüm bunlar için dört aylık kırtasiye olacaktır. Sonbaharda yapılacak bir referandumda herkes başkanlık seçimlerini düşünerek kampanya yapacaktır. Bu nedenle kimse tavizkar davranmak istemeyecekti. Seçime yakın bir dönemde bu süreci sürdürmek kolay değil” dedi.
Daha önce birçok görüşme için kullanılan “Kıbrıs’ta bu son şans klişesi” Anastasiadis-Akıncı görüşmeleri için de söyleniyor. Ancak Gürdallı aynı kanıda değil.
Kıbrıs uzmanı, “Bence Cenevre sürecinin New York’ta açılmasa da asla ‘bu son fırsat’ olmaz. Adayın güneyindeki başkanlık seçimlerinden sonra yeniden süreç hızlanır. Eğer masada Anastasiadis otuyorsa kaldığı yerden devam eder, yeni bir lider seçilirse o zaman daha uzun bir süreç olur” diye konuşuyor.