Yeni koronavirüs salgınının ortaya çıkmasından bu yana bilim dünyasını ilgilendiren bir soru var: Virüsün hava üzerinden bulaşması mümkün mü? Sonuçları bu hafta New England Journal of Medicine (NEJM) adlı tıp dergisinde yayınlanan bir araştırma bu tartışmayı daha da alevlendirdi.
Araştırmayı yapan bilim insanları, sonuç makalesinde "SARS-CoV-2 virüsünün aerosol şeklinde yayılabileceği sonucuna" vardıklarını ifade etti. Yani virüs havada minik damlalar ya da katı parçacıklar halinde yayılabiliyor. Ancak uzmanlara göre bundan, bir Covid-19 hastasının öksürmesi ya da hapşırması halinde virüsün havada kalacağı ve insanlara bulaşabileceği sonucunun çıkarılmaması gerektiğini de vurguladı.
Kesin olan bir şey varsa o da SARS-CoV-2'nin solunum yollarıyla, örneğin bir hastanın öksürdüğü zaman saçtığı tükürük damlaları ya da vücut teması yoluyla bulaştığı. Sağlık yetkilileri o nedenle insanların birbirleri arasında en az 1 metre mesafe bırakmalarını tavsiye ediyor.
Laboratuvar ortamında mümkün gerçek ortamda olası değil
NEJM’de yer alan çalışmada araştırmacılar virüsün havada üç saat boyunca asılı parçacık halinde yaşayabildiğine dikkat çekti. Araştırmacılar virüsü bir tür spreyle havaya sıkarak bu sonuca ulaştı. Ancak laboratuvar ortamında yapılan bu deneyin gerçekte meydana gelmesi olası değil. East Anglia Üniversitesi'nden Paul Hunter bir hastanın öksürmesi ya da hapşırması sırasında ortaya çıkan "damlacıkların havadaki partiküllere nazaran daha hızlı bir biçimde zemine düşeceğini" zira bunların bir sprey aracılığıyla sıkılan bulutsudan daha ağır olduklarını söyledi.
Hunter'e göre asıl risk bir taşıyıcının çok yakınında bulunmakta ya da üzerinde tükürük damlaları olan zeminlere dokunmakta. Virüs bulaşmış yüzeylere dokunduktan sonra elin yüze götürülmesiyle virüsün böylece burun, göz ya da ağza da bulaştırılması tehlikesi ortaya çıkıyor.
NEJM'de yayınlanan araştırmada virüsün plastik ve çelik yüzeylerde üç güne kadar ve kağıt üzerinde de 24 saate kadar yaşayabildiği belirtiliyor. Ancak bu yüzeylerden virüs kapmak "virüsün miktarı" ile ilgili. Britanyalı araştırmacı Hunter "Tavsiyemiz dolayısıyla her ihtimale karşı elleri düzenli olarak ayrıntılı bir şekilde yıkamak" diyor.
Öte yandan virüsün hava yoluyla bulaşma ihtimali de bütünüyle yanlışlanabilmiş değil. Ünlü ABD'li immünolog (bağışıklık bilimcisi) Anthony Fauci Perşembe günü NBC kanalına yaptığı açıklamada "Virüsün havada belli bir mesafe kat edebilecek konumda olduğu fikrini bütünüyle bir kenara atamayız" diyor.
Virüsün havadan bulaşabildiği hipotezinin başka çalışmalarla da doğrulanması halinde bu, alınacak önlemleri de kökünden değiştirecek. Örneğin gündelik hayatta hasta olunmadığı halde solunum maskesi takmanın gerekli olmadığı görüşü de değişmek zorunda olacak.
Pasteur Enstitüsü'nden Fransız virolog Etienne Simon-Loriere'e göre çalışma her halükarda koronavirüs hastalarını tedavi eden doktorların ve tüm sağlık çalışanlarının "çok iyi bir biçimde korunması gerektiği" görüşünü doğruluyor.