2022 yılında dünyada ciddi bir kuş gribi salgını yaşanırken hastalık 2023'ün ilk aylarında Türkiye'de de baş gösterdi. Mart ayından itibaren Afyonkarahisar ve Denizli'de kuş gribi vakaları nedeniyle tavuklar itlaf edilmeye başlandı.
Denizli'de yaklaşık 1,5 milyon, Afyonkarahisar Başmakçı bölgesinde ise yaklaşık 5 milyon yumurta tavuğu itlaf edildi. Bölgelerin karantina altında olduğu ve takip edildiği belirtiliyor. Tarım ve Orman Bakanlığı'nın son verilerine göre Afyonkarahisar 16,8 milyon ton yumurta tavuğu varlığı ve yüzde 13,9 pay ile lider durumda.
Dünya gazetesinin haberine göre, Afyonkarahisar'ın yumurtada lider şehir olması ve hayvan varlığının önemli bir kısmının itlaf edilmiş olması yumurta fiyatlarına da yansıdı. Ocak ayında marketlerde adedi 1,75-2 lira olan yumurtanın fiyatı mart ortasında 3 liraya yükseldi. Bölgenin karantinada olması nedeniyle hastalık geçene kadar fiyatlarda yükseliş bekleniyor. BESD-BİR'den yapılan açıklamaya göreyse etlik tavuk alanında bir sıkıntı bulunmuyor.
Tazminat belirsizliği
İtlaf edilen hayvanlara yapılacak olan tazminat ödemelerinde ise şimdilik belirsizlik var. Türk Veteriner Hekimleri Birliği Başkanı Prof. Dr. Murat Arslan, "Afyon'da 4 milyon 900 bin civarında itlaf var. Ama olay şu aslında burada 2,5 milyon kayıtlı hayvan var.
Üreticinin kendi imkanlarıyla yüksek girdileri karşılayabilmesi ve bırakın kârı, zarar etmemesi için bazı kuralları biraz esneterek yaptığı yetiştiricilik var. O bakımdan kayıtlı olması gerekenle itlaf edilen arasında fark var. Bunun da üreticiye ödenmesinde bir sorun yaşanıyor" diyor.
Aslan'ın değerlendirmesine göre 2,5 milyon hayvan üzerinden ödeme yapılmak isteniyor oysa burada yaklaşık 5 milyonluk bir itlaf var. Bunun da kayıtları var. Bu nedenle burada üreticiyle bakanlık arasında bir sorun yaşanıyor.
Hasta hayvan bedelinin yarısı ödeniyor
Salgın hastalıklarda hayvanın itlaf tazminatına ilişkin ilgili yönetmeliğe göre; işletmede, laboratuvarda hastalığın tespit edilmesi sonrası itlaf edilen hayvanların takdir edilecek kıymetlerinin dörtte ikisi, köy kanatlı işletmesinde ise hayvanların takdir edilecek kıymetlerinin tamamı ödeniyor. Hastalıktan şüphe edilmesi sebebiyle itlaf edilen hayvanların takdir edilecek kıymetlerinin de tamamının ödenmesi gerekiyor.
Tazminatı komisyon belirliyor
Yerel Kıymet Takdir Komisyonu, işletmenin bulunduğu mahallin rayiç bedellerini dikkate alarak tazminat ödenecek hayvanlar için tazminat bedelini, tazminatlı hastalıklar nedeniyle imha edilen hayvansal ürünler, yem, madde ve malzemeler ile imha, nakliye ve dezenfeksiyon masraflarını bakanlıkça belirlenen esaslar çerçevesinde tespit ediyor. Dün yapılan Yerel Kıymet Takdir Komisyonu toplantısından herhangi bir karar çıkmadığı ve yeni bir komisyon toplantısı yapılacağı belirtiliyor.
"Bekledikçe bulaş artıyor"
Murat Arslan 10 km yarıçapında bir alanda henüz hastalanmamış hayvanların da belirlenip bunlar için yüzde 100 tazminat ödenmesi gerektiğini söylüyor. Arslan, "Üreticilerden gelen bilgiler bu sırada beklenildiği şeklinde. Hızla örneklerin alınması veya örnek alınmadan bile bu bölgelerin o kordona dahil edilip oradaki hayvanın itlaf edilmesi gerekiyor. Burada bazı sorunlar olduğu üreticiler tarafından söyleniyor. Yetiştiriciler örneklerin alınması için geçen sürede bulaşın arttığını, dolayısıyla tazminat haklarının düştüğünü iddia ediyor" diyor.