Mevlevi Muciburrahman Ensari, Afgan İslam alimi ve kanaat önderi (1984-2022).
Ensari, 1984 yılında, Afganistan'ın en önemli şehirlerinden biri olan, İran sınırındaki Herat'ta dünyaya geldi. Ensari'nin doğduğu dönemde Afganistan, Sovyetler Birliği'nin işgali altındaydı.
Ensari'nin soyu, Afganistan tarihinin en önemli İslam alimlerinden Hace Abdullah Herevi'ye (Ebu İsmail Abdullah el Herevi el Ensari, 1006-1088) dayanmaktadır. Ensari soy ismi, ailenin kökeninin, Hz. Muhammed'in sahabilerinden Ebu Eyyub el Ensari'ye dayanmasından ileri gelmektedir. Aile, ilk İslam fetihleri sırasında bölgeye gelerek yerleşmiş, Afganistan coğrafyasının İslamlaşmasına büyük katkıda bulunmuştu. Arapça ve Farsça dillerinde eserler veren Herevi, Hanbeli fıkhı, tefsir ve tasavvuf konularında bilgin bir şahıstı. "Herat'ın Şeyhulislamı" adıyla bilinen Herevi'nin ailesi, Afganistan'da köklü bir aile olageldi. Ailenin soy ağacı, Herevi'ye kadar şu şekildedir:
Ebu İsmail Hace Abdullah Ensari, babası Ebu Mansur Belhi, babası Cafer, babası Ebu Muaz, babası Muhammed, babası Ahmed, babası Ebu Mansur et Tabiî, babası Ebu Eyyub el Ensari.
Ebu Eyyub el Ensari'nin oğlu Ebu Mansur, Hz. Osman'ın hilafeti döneminde fetihlere katılmış ve bölgeye yerleşmiştir.
Hayatının ilk dönemi
Muciburrahman Ensari'nin çocukluk yıllarında Afganistan, Sovyet işgali sebebiyle harap olmuş durumdaydı. Özellikle bölgede Sovyet destekli rejime karşı yaşanan ayaklanmanın ardından, Herat şehri katliamların ve baskıların merkezi haline gelmişti.
Afganistan'da Sovyetlere karşı direnişin dönüm noktası: 1979 Herat Katliamı
Muciburrahman Ensari, ilk eğitimini ailesinden ve bölgedeki medreselerden aldı. Kendi ailesi Herat'ın İslami eğitim noktasında temelini teşkil ettiğinden, o da ailesinin içerisinde kapsamlı bir eğitim alma fırsatı bulmuştu.
Ensari'nin imamlık yaptığı camide cuma namazında çok sayıda insan toplanıyordu
Ensari'nin gençlik dönemi de mücahit gruplar arasındaki şiddetli iç savaşa denk geldi. Ensari, 1995 yılında Herat Taliban kontrolüne girdiğinde 11, 2001 yılında ABD ve İran tarafından ortak operasyonla ele geçirildiğinde 17 yaşındaydı.
2001 Herat: ABD ve İran Afganistan'da Taliban'a karşı nasıl ittifak yaptı?
İşgal sonrası dönem ve ABD karşıtlığı
Ensari'nin 20'li yaşlarını geçtiği ve bölgede faaliyetlere başladığı süreç, Afganistan'da Amerikan işgalinin devam ettiği sürece rastladı.
Medrese eğitimine devam eden Ensari zaman içerisinde medreselerdeki yüksek tahsilini de tamamlayarak "mevlevi" ünvanını aldı. Selefi/Eseri ekole yakın olduğu belirtilen, ailesinin de güçlü bir Hanbeli ekolüne sahip olduğu bilinen Ensari, bölgedeki diğer mezhep ve ekollerin bağlılarıyla da yakın ilişkiler geliştirdi. Ülkedeki Diyobendi eğitim usulüyle, Hanefi ve Maturidi din alimleriyle sıkı temas içerisindeydi.
Mevlevi Muciburrahman Ensari
Yaşı ilerleyen ve bölgedeki vaazlarıyla dikkat çeken Ensari, aynı zamanda birçok öğrenci de yetiştirdi ve Herat şehri ile çevresinde, mensup olduğu ailenin de tesiriyle bir güç alanı inşa etti. Herat şehrinin Guzergah bölgesindeki camisi ve medresesi, faaliyetleri için bir merkez oldu.
ABD işgaline, Kabil yönetimine, ahlaki bozulmalara karşı çok sayıda sohbet verdi ve açıklama yaptı. Farsça dilini etkili bir şekilde kullanması ve hitabeti, popülaritesinin artmasına ve camisine binlerce kişinin gelmesine sebebiyet verdi. İran etkisinin yakından hissedildiği Herat şehrinde, İran'ın etkinliğine karşı duruyor ve halkı bilinçlendirmeye çalışıyordu. Aynı zamanda Pakistan'ın Afganistan'daki istikrarsızlaştırıcı faaliyetlerini de tenkit ediyordu. Bu sebeple İran ve Pakistan bağlantılı kişiler de kendisini hedef almaya başladı.
Ensari, Taliban'ın direnişi hız kazanırken, Taliban hareketine de destek oluyordu. Taliban'ın ABD işgaline karşı savaşını hararetli bir biçimde savunan Ensari, ayrıca bölgede "iyiliği emredip kötülükten sakındırma" çalışmaları da yürüttü. Bölgede tesettürü savunduğu, ahlaki yozlaşmayı ve ABD işgalini eleştirdiği için, Batı basını tarafından sıklıkla eleştirildi ve hedef gösterildi.
Ensari'nin talebelerinden oluşan "iyiliği emredip kötülükten sakındırma" görevlileri
Zamanla Ensari'nin bağlıları ve talebeleri, bölgelerinde Kabil yönetiminin dahi etki edemediği bir güç alanı oluşturacaktı. Taliban 2021 yılı yazında Herat'ı kontrol altına alırken, Ensari de faaliyetlerine ve kurulan İslam Emirliği yönetimiyle beraberliğine devam etti. Ülkenin en etkin ve en sevilen din alimleri arasında gösteriliyordu. İran, Pakistan, ABD, Batı ve IŞİD'e karşı yaptığı eleştirilerle anılıyordu.
Herat şehrinde bir rikşa ve arkasında Ensari'nin fotoğrafı. Ensari şehrin en popüler isimleri arasında yer alıyordu
Ölümü
Ensari, 2 Eylül 2022 günü Herat şehir merkezindeki camisinde cuma namazını kıldırdı ve alışılmış vaazlarından birini verdi.
Namaz sırasında Ensari, bir canlı bomba tarafından hedef alındı.
Patlama sonrasında en az 47 kişi hayatını kaybederken, can verenler arasında Mevlevi Muciburrahman Ensari de bulunuyordu. IŞİD tarafından düzenlendiği belirtilen saldırı ülkede büyük tepki topladı.
38 yaşındaki Ensari, yaşamını yitirdiği Herat şehrinde toprağa verildi.
Kaynak: Mepa News