Mısır'da protesto gösterileri sosyal medyada Devlet Başkanı Abdülfettah el Sisi'nin kamu parasıyla kendisine saraylar ve villalar yaptırdığı yolundaki suçlamalarının yaygınlaşmasıyla patlak verdi.
Sisi ise suçlamaları yalanlıyor ve "siyasi İslam'ın" ortalığı karıştırdığını öne sürüyor.
Sürpriz gösteriler
Geçen hafta Mısır'da binlerce kişinin Devlet Başkanı Sisi'nin görevden alınması talebiyle sokaklara dökülüşü birçok siyasi yorumcu için sürpriz oldu. Fakat bir kişi, Muhammed Ali hiç şaşırmamıştı. Hatta gösterileri onun çabalarının tetiklediği bile söyleniyor.
Sadece bir kaç hafta içinde 45 yaşındaki bu Mısırlı işadamı ülke çapında ünlendi ve son yıllarda muhalefetin sert bir şekilde bastırıldığı ülkede devlet başkanının en önde gelen muhaliflerinden biri haline geldi.
Eylül ayı başlarından bu yana Muhammed Ali ülkeden çıkarak yerleştiği İspanya'daki evinden internete hemen her gün bir video koyuyor. Bu videolarda Devlet Başkanı Sisi ve ordunun üst kademesi hakkında ayrıntılı yolsuzluk suçlamalarına yer veriyor. Bu videolar Mısır sosyal medya ortamlarında bir dizi çok ilgi gören etiketle yaygınlaştı ve Mısırlılar arasında yaygınlaşan öfke sonunda gösterilere dönüştü.
İnternetteki videolar
Videoları izleyen BBC Arapça Servisinden Muhammed Yehia "Kamera karşısında oturarak anlatıyor ve yer yer çok heyecanlanıyor ve küfür de ediyor" diyor ve sürdürüyor:
"Aslında suçlamalarına belge şeklinde kanıtlar sunmuyor ama kendisinin de işadamı olarak içinde yer aldığı projelere dair bilgiler veriyor. Devlet Başkanı Sisi'nin muhalifleri onun söylediklerinin doğru olabileceğini düşünüyor, Sisi'yi destekleyenler ise kuşkulu. Muhammed Ali'nin verdiği bilgilerin ne kadar güvenilir olduğunu ve ne kadar destek bulduğunu tespit etmek kolay değil fakat herkesin ilgisini üzerinde topladığı kesin."
Mısır medyası Muhammed Ali'nin iddialarına asla yer vermiyor ama o dinleyicilere internet üzerinden ulaşıyor. Bazı videoları 50 binin üzerinde izleyici buluyor.
Muhammed Ali'nin videolarının bu kadar ilgi görmesi Sisi'yi bizzat iddialara cevap vermeye zorladı. Suçlamaların yalan ve iftira olduğunu söyleyen Sisi videoları seyredenleri de kınadı. Muhammed Ali de cevaben onu devirmeye ant içtiğini söylediği yeni bir video yayınladı.
Muhammed Ali kim?
Videolarıyla bir anda siyaset gündeminin odağına oturan Muhammed Ali Emlak adlı bir inşaat şirketinin eski sahibi. Bu şirket geçmişte Mısır ordusunun ihale ettiği bazı projeleri yürütmüş. Muhammet Ali'nin, varını yoğunu satıp İspanya'ya göçmeden kısa bir süre oyunculuk da yaptığı ve örneğin The Other Land (Diğer Ülke) adlı az tanınmış ama övgü alan bir filmde oynadığı biliniyor.
İspanya'da Mısır ordusunun kamu fonlarını çarçur ettiğini ve bu bilgileri içerden aldığını söylediği bir dizi video ona hızla ün kazandırdı.
Babası Ali Abdül Halik, oğullarıyla birlikte bir inşaat şirketi kurmadan önce milli bir halter şampiyonuydu. Hükümet yanlısı televizyon sunucusu Ahmed Musa'nın programına çıkan baba Abdül Halik oğlunu reddettiğini, iddialarının inanılır olmadığını, ailesinin bütün servetini ordu ihalelerine borçlu olduğunu söyledi.
İddiaları neler?
Muhammed Ali Mısır ordusunun kendisine milyonlarca dolar borcunu ödemediğini ve orduyla ilgili suçlamaları yüzünden başına geleceklerden korktuğu için ülkeyi terk ettiğini söylüyor. Ordunun ihale ettiği inşaat projelerini işi icabı bilen biri olması kendisini dinleyenlere, anlattıklarının doğru olabileceği konusunda bir inanç veriyor.
Muhammed Ali ayrıca Devlet Başkanı Sisi'yi de kamu fonlarını saraylar ve villalar yaptırmak için kullanmakla, ayrıca yakın çevresindeki generallerle arasını iyi tutmak için onlara bu tür harcamalar yapmakla suçluyor. Suçlamalarının dozunu giderek artıran Muhammed Ali, buna karşılık ordu içinde yolsuzluğa karışmayan subaylar da olduğunu söylüyor.
Yakınlarda yaptığı son videolarından birinde Savunma Bakanı Muhammed Zeki'nin Sisi'yi tutuklaması için çağrı yapmış ve ayrıca bazı subaylar ve polis yetkililerinin kendisini desteklediklerini belirten mesajlar yolladıklarını söylemişti.
Videolar neden etkili oluyor?
Muhammed Ali'nin videolarının Mısırlılar üzerinde etkili olmasında ülkede ekonominin durumu ve giderek ağırlaşan kemer sıkma politikaları da rol oynuyor. Temmuz ayında resmi istatistiklere göre Mısırlıların yüzde 32,5'u yoksulluk sınırında ya da altında. 2015 yılında bu oran yüzde 27,8 idi.
Ekonomik baskılara rağmen ülkede protesto gösterileri olması çok muhtemel görünmüyordu çünkü yıllardır en küçük muhalif ses bile çok şiddetle bastırılmaktaydı. Fakat küçük ölçekli de olsa Kahire'nin sembolik Tahrir meydanı ve diğer şehirlerde yapılan protesto gösterileri ilk kez bu konuda psikolojik bir sınırın aşıldığının işareti.
Halk öfkeli
Muhammed Ali'nin "içerden bilgi aldığı" iddiaları ve gayet anlaşılır ve geçime, ekonomiye odaklı popülist söylemleri onu, daha çok siyasi haklara odaklı bir söylem sürdüren İslamcı muhalefetten de seküler siyasetçilerden de ayrı bir yere oturtuyor.
Dahası Muhammed Ali yöntem de gösteriyor. Örneğin kendisini izleyenlere, bir futbol maçı sonrasındaki kutlamalar civarında gösteri yaparlarsa daha güvenli olacaklarını söylemişti.
Kemer sıkma önlemleri
Gösterilerden sonra yüzlerce kişinin gözaltına alındığı haberleri geldi.
Muhammed Ali'nin ortaya çıkmasından önce de ekonomi politikaları yüzünden halkın çok zorlandığı ve öfkenin tırmandığı biliniyor. 2016 yılında dalgalanmaya bırakılan Mısır parasının değerinin yarıya düşmesi ve temel ihtiyaç maddelerinin fiyatlarının fırlaması bu öfkeyi katladı.
Sisi kemer sıkma önlemlerinin gerekli olduğunda ısrar ediyor ve sonuçlarını bir kaç yıl sonra vereceğini söylüyor.
Fakat Muhammed Ali'nin videolarında dile getirilen yolsuzluk iddialarını reddetmekle birlikte Sisi ona verdiği cevapta, saraylar ve villalar yaptırmasını hararetle savundu. Bunları hep Mısır için yaptığını ve yapmaya devam edeceğini söyledi. Sisi'nin, gerçekten saraylara ve villalara milyonlar harcandığını doğrulayan ifadeleri de halkın öfkesinin daha da artmasına yol açtı.