(Fotoğraf: Zbynek Burival)
Suudi Arabistan'ın başını çektiği bazı OPEC ülkeleri, petrol üretiminde günde yaklaşık bir milyon varil kesintiye gidileceğini açıkladı. Analistler, bu kesintinin önümüzdeki aylarda enflasyonu daha da artırabileceğini düşünüyor.
Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) üyeleri Suudi Arabistan, Irak, Cezayir, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Kuveyt'in mayıs ayından itibaren petrol üretimini azaltma kararına Umman ve Rusya gibi OPEC+ ülkeleri de destek verdi.
Rusya'da Enerjiden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Alexandre Novak, halihazırda uygulanan ham petrol üretim kesintilerinin yıl sonuna kadar uzatılacağını duyurdu.
Bunlar, 2022 Ekim ayında açıklanan günlük 2 milyon varillik kesintiye eklenecek. Bu iki kesintinin miktarı, dünya petrol arzının yaklaşık yüzde 3'üne denk geliyor.
Petrol üreticilerinin "sürpriz" olarak nitelendirilen bu kararı, küresel ekonominin gidişatına ilişkin soru işaretlerinin artmasına neden oldu.
Rafinerilerden daha az petrol çıkacak olması teoride, petrol fiyatlarının ve Amerika Birleşik Devletleri ile Avrupa'yı vuran enflasyonun artması anlamına geliyor.
Bu durum ayrıca Rusya'nın Batı tarafından uygulanan yaptırımlarla mücadelesine yardımcı olabilir.
Başlıca petrol ülkelerinin kesinti kararı, yavaşlayan küresel ekonomide daha az yakıta ihtiyaç duyulması nedeniyle uluslararası gösterge ham petrol fiyatlarının düşmesinin ardından geldi.
Neden kesintiye gidildi?
OPEC'in önde gelen üyesi Suudi Arabistan, bu kesintinin petrol fiyatlarında daha derin bir düşüşü önlemek için "ihtiyati" bir tedbir olduğunu açıkladı.
Suudi Enerji Bakanı Abdülaziz bin Salman, gelecekteki talebe ilişkin sürekli olarak temkinli bir yaklaşım sergiliyor ve petrol ihtiyacındaki olası bir düşüş öncesinde arzı ayarlama konusunda proaktif davranıyor.
Geçtiğimiz yıl yaz aylarında yaklaşık 120 dolardan işlem gören bir varil petrolün fiyatı geçtiğimiz ay 73 dolara kadar geriledi.
Pazar günü gelen kesinti kararından sonra fiyatlar hızla arttı ve Brent petrolün fiyatı yüzde 6'lık bir artışla 85 dolara çıktı.
ABD'deki banka iflaslarıyla şiddetlenen resesyon korkusu, Avrupa'da ekonomik büyümenin yavaşlaması ve Çin'in Covid-19 sonrası toparlanma sürecinin beklenenden uzun sürmesi nedeniyle petrol üreticileri, fiyatlarda 2008 krizinde olduğu gibi ani çöküşler yaşanmasından endişe ediyor.
Kesintinin büyüklüğü ne oldu?
Ekim ayındaki günde 2 milyon varillik kesintinin bir kısmı, bazı OPEC+ ülkeleri paylarına düşen üretimi yapamadığı için sadece kağıt üzerinde kalmıştı. Günlük yaklaşık bir milyon varillik yeni kesinti, kotalarını dolduran ülkeler arasında paylaştırıldı. Bu da ekim ayındaki ile aşağı yukarı aynı büyüklükte bir kesinti anlamına geliyor.
Suudi Arabistan günde yaklaşık 500 bin varillik bir kesintiye giderken Birleşik Arap Emirlikleri, Kuveyt, Irak, Cezayir ve Kazakistan daha küçük kesintilerle katkıda bulunacak.
Petrol üretiminin azalması enflasyonu artıracak mı?
Uzmanlar kesintilerin önümüzdeki aylarda fiyatları artıracağını ve enflasyonu şiddetlendirebileceğini söylüyor.
Ham petrolü benzin, dizel ve jet yakıtına dönüştüren rafineriler, seyahat talebindeki yıllık artışı karşılamak üzere yaz aylarında üretim artışına hazırlanıyor.
Rystad Energy'nin kıdemli başkan yardımcısı Jorge Leon bir araştırma notunda, kesintilerin tam olarak uygulanması halinde "zaten sıkı olan petrol piyasasını daha da sıkılaştıracağını" belirtti.
Kesintiyle birlikte petrol fiyatları varil başına yaklaşık 10 dolar artabilir ve uluslararası Brent petrolün varil fiyatı bu yaza kadar 110 dolar civarına çıkarabilir.
Leon'a göre, bu yüksek fiyatlar, merkez bankalarını faiz oranlarını artırmaya zorlayan bir döngüde küresel enflasyonu körükleyebilir ve bu da ekonomik büyümeyi sekteye uğratabilir.
Kesinti Rusya için ne anlama geliyor?
Moskova, petrol üretiminde günlük 500 bin varillik kesintisini yıl sonuna kadar sürdüreceğini açıkladı.
Ukrayna'daki savaş nedeniyle Avrupa Birliği, ABD ve diğer ülkeler tarafından uygulanan yaptırımlarla mücade eden Rusya'nın ekonomisini toparlamak için petrol gelirlerine ihtiyacı var.
Jeopolitik açıdan bakıldığında bu kesintiler, Rusya'ya yönelik bir destek anlamına da geliyor. Rusya, Batı'nın yaptırımlarıyla daha iyi başa çıkabilmek için daha yüksek petrol fiyatlarından yararlanabilecek.
Nitekim Rusya Devlet Başkanlığı Sözcüsü Dmitry Peskov, bu kararı fiyatları doğru seviyede tutmak için dünya pazarının çıkarına alınan bir karar olarak nitelendirerek savundu.
Analistlere göre, Rusya'nın kesintiye gitmesi petrol talebinin azaldığını da gösteriyor olabilir. Batı, yaptırımlar uygulanmadan önce de Rus petrolünü tercih etmiyordu ve Moskova petrolünün büyük bir kısmını Hindistan, Çin ve Türkiye'ye yönlendiriyordu.
G7 ülkeleri Ukrayna savaşı sonrasında Rus petrolüne varil başına 60 dolarlık bir fiyat sınırı getirmişti.
Petrolü indirimli fiyattan satan Rusya'nın gelirleri bu yılın başından itibaren sürekli olarak düşüyor.
Amerika Birleşik Devletleri'nin tepkisi ne oldu?
Petrol devlerinin kesinti açıklaması ABD yönetimi tarafından "akılcı olmayan bir karar" olarak nitelendirildi.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü Adrienne Watson, "Piyasadaki belirsizlik göz önünde bulundurulduğunda, şu an kesintilerin tavsiye edilebilir olduğunu düşünmüyoruz ve bunu açıkça belirttik" şeklinde konuştu.
Fiyatların geçtiğimiz yaz yaşanan zirve noktasından bu yana galon başına 1,5 dolardan fazla düştüğünü belirten Watson, ABD'li tüketicilere daha düşük fiyatlar sunmak ve enerji piyasalarının ekonomik büyümeyi desteklemesini sağlamak için çalışmaya devam edeceklerini söyledi.
Capital Economics'in baş emtia ekonomisti Caroline Bain, kesintinin "grubun Rusya'ya verdiği desteği gösterdiğini ve Biden yönetiminin petrol fiyatlarını düşürme çabalarına ters düştüğünü" ifade ediyor.
ABD Başkanı Joe Biden uzun bir süredir OPEC ülkelerine petrol üretimini artırmaları çağrısında bulunuyordu.
Kaynak: Euronews