Ragıp Soylu | Middle East Eye | Tercüme: Mepa News
Konuyla ilgili bilgi sahibi kaynakların Middle East Eye'a verdiği bilgiye göre Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Türkiye ile Esed rejimi arasında Bağdat'ta yapılacak üst düzey bir uzlaşma toplantısına Irak'ın ev sahipliği yapması fikrine karşı çıkıyor.
Nisan ayından bu yana Irak Başbakanı Muhammed Şiya el Sudani, Ankara'nın Şam ile diplomatik bağlarını yeniden kurmasını sağlayacak bir anlaşmaya aracılık etme çabalarını yoğunlaştırdı.
Türkiye, Suriye'de iç savaşın patlak vermesinin ardından 2012 yılında Esed rejimiyle resmi ilişkilerini kesmiş ve büyükelçiliğini kapatmıştı. Bu süreçte Ankara'nın da aralarında bulunduğu Batılı müttefikler dönemin Beşar Esed yönetimine karşı muhalefeti desteklemişti.
Aralarında 3,6 milyon Suriyelinin de bulunduğu yaklaşık dört milyon sığınmacıya ev sahipliği yapan Türkiye'de artan ekonomik zorluklar ülke içindeki gerilimi de arttırdı.
Ankara, üç milyon Suriyeli sığınmacının nihai olarak geri dönüşünü kolaylaştırmak ve Suriye'nin doğusundaki Kürt silahlı gruplara karşı bir ittifak oluşturmak için Esed rejimiyle ile görüşmelere başlama zamanının geldiğine inanıyor.
Türkiye ile Esed rejimi savunma bakanları ve istihbarat başkanları arasında Rusların arabuluculuğunda 2022 ve 2023 yıllarında Moskova'da toplantılar yapıldı. Ancak Esed’in, herhangi bir müzakere yapılmadan önce Türk güçlerinin Suriye'nin kuzeyinden tamamen çekilmesini de içeren önkoşulları nedeniyle bu görüşmelerden bir sonuç çıkmadı.
Moskova'da yaşayan Rusya ilişkileri uzmanı Ümit Nazmi Hazir, Esed'in Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'la görüşmeye isteksiz olduğunu çünkü Ankara'nın geçen yıl Türkiye'de yapılan kritik cumhurbaşkanlığı seçimleri sırasında böyle bir görüşmeyi kendi lehine kullanabileceğinden şüphelendiğini söylüyor.
"Ama şimdi durum değişti. Suriye'nin kötüleşen ekonomisi de bunda bir etken" diyor Hazir.
Irak'ın gösterdiği ilerleme
Sudani'nin Irak hükümeti bu yıl kendi arabuluculuk çabalarında önemli bir ilerleme kaydederek Esed yönetimini ön koşullarından vazgeçmeye ve Türkiye'den sadece Suriye'den nihai çekilme taahhüdü talep etmeye ikna etti.
Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler Haziran ayında "Sınırlarımızın güvenliği tam olarak sağlandığında, gerekirse çekilmeyi düşünebiliriz" demişti.
Esed bu mesajlara olumlu yanıt verdi ve herhangi bir talepte bulunmadan Ankara ile ilişki kurmaya açık olduğunu ifade etti. Erdoğan Esed’in açıklamalarını memnuniyetle karşıladı ve Şam'ı anlaşmazlığı sona erdirmeye teşvik etti.
Haziran sonunda Ankara, Esed rejiminin kontrolündeki bölgelere bir sınır kapısı açtı ve Türkiye'yi Suriye ve Körfez'e bağlayabilecek önemli bir otoyolu temizlemeye başladı.
MEE'ye konuşan kaynaklar Suriye ve Türkiye'nin Bağdat'ta Irak hükümetinin himayesinde müzakereler yürüteceğini öne sürüyor. Ancak Sudani, Erdoğan ile Esed arasında on yılı aşkın bir süreden sonra yapılacak ilk kişisel görüşmeye de ev sahipliği yapmayı ve bunu Bağdat'ta gerçekleştirmeyi hedefliyor.
Eski bir Türk yetkili, Sudani'nin böyle bir görüşmeyi gelecek yıl yapılması planlanan parlamento seçimleri öncesinde Irak halkı nezdindeki konumunu güçlendirmek için kullanabileceğine inandığını belirtti.
Rusya'nın bu konudaki görüşlerini bilen bir kaynak ise "Ancak Putin böyle bir fikre sıcak bakmıyor ve Türkiye'de bir görüşmeyi destekliyor."
Kaynak, Erdoğan'ın Esed’i Rusya'nın arabuluculuğunda Türkiye'de bir toplantıya alenen davet etmesinin nedeninin de bu olduğunu öne sürdü.
"Putin'in Türkiye'de toplantı yapılmasına yönelik bir yaklaşımı var. Irak başbakanının da bu konuda görüşleri var." demişti Erdoğan bu hafta başında.
Hazir, Rusya'nın ilişkilerin normalleşmesini kolaylaştıracak görüşmelerde başından beri oynadığı rolü kaybetmek istemediğine inanıyor.
"Aynı zamanda Rusya için normalleşme sürecinin Irak'ın liderliğinde gerçekleşmesi başka aktörlerin de sürece dahil olması riskini taşıyor."
Birçok uzman daha önce Şam'ın iki ana destekçisi olan İran ve Rusya'nın Suriye içinde nüfuz mücadelesi verdiğini öne sürmüştü.
Görüşmelere yakın bir kişiye göre İranlı üst düzey bir yetkili geçen ay Ankara'daki mevkidaşlarına kendilerinin de Şam'a Türk hükümetiyle diyalog için önkoşullarını kaldırması yönünde baskı yaptıklarını söyledi. Kaynak, Irak'ın çabaları ilerleme kaydederken İranlıların kenara itilmek istemediklerini öne sürdü.
Hazir, Irak'ın uzlaşma görüşmelerini kolaylaştırmak için daha tarafsız bir aktör olabileceğini, ancak Rusya'nın çözülmemiş sorunları çözmek için daha fazla etkiye sahip olduğunu söyledi.
Hazir, "Ukrayna sorunuyla uğraşan Rusya, Suriye krizinin çözülmesini ve yükünün hafiflemesini istiyor; ancak bunu Suriye'deki hakimiyetini arttırarak yapmak istiyor" dedi.
Kaynak: Mepa News