Beşar Esed'in beklenmedik İran ziyareti, Suriye özelinde yeni tartışmaları da beraberinde getirdi.
2011 yılında Suriye'de başlayan savaşta Esed rejiminin iki büyük destekçisi bulunuyordu. İran ve Rusya.
Rusya, 2015 yılına kadar sahaya doğrudan müdahil olmazken, İran ise Şii milisler ve Devrim Muhafızları eliyle rejime desteğini sürdürdü. 2015 yılının bahar aylarında muhalif grupların kazanımları, İran'ın sahadaki etkisinin rejimi kurtarmaya yetmeyeceğini göstermiş oldu.
Bunun üzerine 2015 yılının Eylül ayında Rusya sahaya doğrudan müdahil olarak hava ve karada Esed rejimini koordine etmeye başladı. Rusya'nın saha ve masadaki ağırlığı, muhaliflerin ellerindeki bölgeleri kaybetmesine yol açtı. 2022'ye gelindiğinde muhaliflerin kontrolünde sadece Suriye'nin kuzeydoğusundaki İdlib ve çevresi kalmış oldu.
Rusya'nın Ukrayna'daki savaşı
Rusya'nın Ukrayna'da dahil olduğu çatışmalar ilk olarak 2014 yılında başlamıştı.
Bu çatışmalar başladığında bölgeyi analiz eden kaynaklar, Ukrayna'daki savaşın Rusya'nın Suriye'ye olan desteğine darbe vurduğunu belirtiyor, bölgede savaşın devamı halinde Rusya'nın Suriye konusunu gözden çıkarabileceğini iddia ediyordu.
Ancak Rusya, Ukrayna'da Kırım'ın tamamını, Donetsk ve Luhansk'ın bir bölümünü ele geçirdikten sonra çeşitli anlaşmalarla bu savaşı dondurdu. Bunun ardından Rus askeri kapasitesi neredeyse tamamen Suriye'ye ve kısmen Afrika'ya odaklanacaktı.
Rusya'nın tüm ağırlığını Suriye'ye vermesi sahada dengeleri değiştirirken, 2022 yılının Şubat ayında Ukrayna'da savaşın tekrar patlak vermesi, Rusya-Ukrayna-Suriye üçgenindeki tahminleri değiştirdi.
İlk olarak Suriye'nin her iki savaşı da aynı anda yürüteceği düşüncesi hakimdi. Fakat Rusya'nın Ukrayna'daki işgalinin sarpa sarması tahminleri değiştirdi. Sahada verilen ağır kayıplar, özellikle tank ve savaş uçaklarının Batı tarafından verilen füze sistemleriyle imhası, Rusya'nın elini zorlaştırdı.
Rusya Suriye'den çekilecek mi?
Rusya'nın Ukrayna'da verdiği kayıplar, işgal operasyonunun zayıflaması, istenen ilerleyişin bir türlü sağlanamıyor olması, Suriye konusunu bir kez daha gündeme getirdi.
Bir yandan Batı'nın yaptırımlarıyla ekonomik açıdan zorlanan Rusya, diğer yandan da askeri kapasitesinde yaşadığı kayıplarla sorunlar yaşamaya başladı.
Rusya'nın ülke dışındaki varlığı temel olarak iki eksene dayanıyor. Bunlardan ilki düzenli Rus askeri birimleriyken, diğeri ise Wagner bünyesindeki paralı askerler. Örneğin Rusya Mali, Orta Afrika ve Libya gibi Afrika ülkelerinde daha çok Wagner unsurlarıyla varlık gösterirken, Suriye'deki Rus varlığı ise daha çok düzenli Rus ordu güçlerine dayanıyor.
Bu durum, ayrıca Suriye'deki savaşın çok daha maliyetli bir yapısının olması, Rusya için durumu Afrika'da olandan daha fazla zorlaştırıyor.
Bu eksende bölge uzmanları, Esed'in Tahran ziyaretinde ana meselenin, Rusya'nın çekilmesi sonrasında boşluğu İran'ın doldurmasına yönelik istişareler olduğunu iddialarını gündeme getiriyor.
Rusya'nın Suriye'deki kara unsurlarının tamamını ve hava unsurlarının birçoğunu çekebileceği, varlığını yalnızca, eskiden olduğu gibi Lazkiye-Tartus hattıyla sınırlayabileceği iddia ediliyor.
Rusya Suriye'den çekilirse neler yaşanabilir?
Rusya'nın Suriye'den çekilmesiyle oluşacak boşluğu İran'ın tek başına doldurması oldukça güç. Bu nedenle 2015 öncesinde olduğu gibi muhaliflerin yeniden bazı kazanımlar elde edebileceği düşünülüyor.
Rusya'nın hava saldırılarının sona ermesi, karada Esed rejimine verdiği bombardıman ve kurmay desteğin kesilmesi, rejim güçlerinin operasyonel kabiliyetine büyük bir darbe vurabilir.
Bu durum Suriyeli muhaliflerin yanı sıra Türkiye'nin de Suriye'nin kuzeydoğusunda Rusya-rejim himayesindeki YPG bölgelerine yeni bir operasyon başlatmasına alan açabilir.
Öte yandan İsrail de Suriye'de düzenlediği saldırılarda Rusya ile yoğun bir iletişim halindeydi. İsrail savaş uçakları rejime ve İran'a ait noktalara saldırılar düzenlerken Rusya'yı önceden bilgilendiriyordu. Ayrıca Rusya'nın İran varlığına karşı adımlar atmasını istiyordu.
Rusya'nın Suriye'nin güneyindeki varlığı İsrail açısından İran'ı dengeleyici bir unsurdu. Bunun ortadan kalkması, İsrail'in Suriye'ye müdahalelerinde ve İran'ın vereceği karşılıklardaki görüntüyü de değiştirebilir.
Rusya, halihazırda Suriye'deki güç terazisinde oturan en ağır unsur durumunda. Rusya'nın bu teraziden kalkması, tahmin edilebilir olanların ötesinde birçok tahmin edilemez sonuca yol açacaktır.
Her ne kadar Rusya'nın ülkeden çekileceğine dair iddialar henüz doğrulanmaktan uzak olsa da, Ukrayna'da savaşın Rusya'yı yıpratan bir doğrultuda devam etmesi bu ihtimalleri güçlendiriyor.
İddiaların ne denli gerçekleşeceğini görmek için Suriye'yi olduğu kadar Ukrayna'yı da yakından takip etmek gerekiyor.
Bu yazıda yer alan ifadeler yazarın kendi görüşleridir ve Mepa News'in editöryel politikasını yansıtmayabilir.