Afrika'daki nüfuzunu artırmak için yeni bir hamle yapan Rusya, Wagner grubunun kıtadaki paralı askerlerinin yerini alacak bir silahlı güç için asker topluyor.
Afrika Kolordusu, Batı etkisinin hızla azaldığı bir dönemde Moskova'nın kıtadaki Soğuk Savaş dönemi nüfuzunu yeniden canlandırmak amacıyla, Savunma Bakanlığı kontrolünde planlanan üslerden oluşan bir ağ ile Rusya'nın askeri varlığını güçlendirecek.
Bu anlaşma aynı zamanda Kremlin'in, Wagner'in kurucusu Yevgeny Prigozhin'in geçen seneki ölümünün ardından, potansiyel olarak cazip madencilik çıkarları da dahil olmak üzere, Wagner'in Afrika'daki iş ağının kontrolünü pekiştirmesine olanak sağlayacaktır.
ABD'nin eski Sahel Özel Temsilcisi J. Peter Pham, "Bu, Kremlin'in sömürülecek bir fırsat olduğunun farkına varmasıdır" dedi.
"Eğer resmileşirse, özellikle de Fransızların çekilmesiyle birlikte, jeopolitik ve diplomatik dengelerde kesinlikle çok daha önemli ve potansiyel olarak kalıcı bir değişim olacaktır."
Sahel'de silahlı gruplara karşı savaşan Fransız birlikleri, ordunun sivil hükümeti devirip Rusya'ya yaklaşmasının ardından hem Mali'den hem de Burkina Faso'dan kovulmuştu.
Afrika Kolordusu, yıl ortasına kadar yeni askerleri ve eski Wagner savaşçılarını Rusya dostu en az beş ülkeye -Burkina Faso, Libya, Mali, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Nijer- konuşlandırmak üzere askere almayı hedefliyor.
Wagner, Prigozhin'in ölümünün ardından teknik olarak dağılmış olsa da halen faaliyetlerini sürdürüyor.
Ancak Rusya Savunma Bakanlığı'na yakın bir yetkilinin verdiği bilgiye göre grubun aradığı 20.000 askeri nereden bulacağı henüz belli değil.
Wagner'in Afrika operasyonları en yüksek seviyesine ulaştığı dönemde savaşçı sayısı en fazla birkaç bin kişiden oluşuyordu ve Rusya bu yıl Ukrayna'da savaşmak üzere en az 250.000 asker daha bulmaya çalışıyor.
Aynı zamanda, resmi bir askeri pozisyona geçiş, Wagner'in operasyonları ile Kremlin'e Birleşmiş Milletler'in paralı asker grubuna karşı Afrika'da savaş suçu işlediği iddialarına karşı makul bir yalanlama sağlayan mesafeli ilişkiyi de çökertecektir.
ABD'li eski üst düzey diplomat Pham, "Ruslar için de bir dezavantaj var, o da artık inkar edilebilirliğinizin olmaması" dedi.
"Eğer bu güçleri ordunun bir parçası olarak yeniden markalaştırırsanız, artık bu sorunun sahibi siz olursunuz."
Orta Afrika ile derinleşen iş birliği
Moskova'nın yaklaşımı küçük adımlarla ilerliyor. Grubun Telegram kanalından yapılan açıklamada, geçtiğimiz Çarşamba günü yaklaşık 100 Rus askerinin, 2022'deki askeri darbeyle iktidarı ele geçiren Yüzbaşı İbrahim Traoré'nin "güvenliğini sağlamak üzere" Burkina Faso'ya ulaştığı belirtildi.
Ancak Wagner'in son altı yıldır devlet başkanı adına yürüttüğü amansız kampanya ile elmas ve altın karşılığında ulusal güvenlik sistemine dahil olduğu Orta Afrika Cumhuriyeti'nde bölgesel bir karargah inşa etmek gibi iddialı planları var.
Orta Afrika Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Faustin-Archange Touadera'nın kıdemli danışmanı Patrick Bida Kouyagbele Bloomberg News'e telefonla verdiği bilgide, "Askeri üs inşa edilecek. Burada çok sayıda adamımız ve çok sayıda Rus var. Onlara bir üs sağlamak gerekli.” diyen konuştu.
Üssün tam yerinin "çok gizli" olduğunu ve hükümetin halen çeşitli bölgeleri analiz etme sürecinde olduğunu söyledi.
Kouyagbele, Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki Rus askeri personel sayısının Prigozhin'in ölümünden bir ay sonra Eylül ayından bu yana neredeyse iki katına çıkarak yaklaşık 2.000'e ulaştığını ve bunun Rusya ile güvenlik işbirliğinin "nasıl yoğunlaştığının" bir işareti olduğunu söyledi.
Sahel grubu
Moskova, Batı Afrika'da askeri darbeler ve aşırılık yanlısı ayaklanmaların Mali, Nijer ve Burkina Faso'da yol açtığı, eski sömürgeci güç Fransa'ya yönelik halk öfkesi ve Batı'nın müdahalesi algısıyla şiddetlenen istikrarsızlıktan istifade etti.
Üç Sahel ülkesi ve Rusya Eylül ayında karşılıklı savunma anlaşması imzaladı. Geçtiğimiz hafta Nijer'in komşusu Çad'ın askeri lideri -şu anda Sahel'de Batı etkisinin son kalesi olarak görülüyor- güvenlik işbirliğini görüşmek üzere Moskova'da Putin ile bir araya geldi.
ABD Dışişleri Bakanlığı'nın en üst düzey Afrika yetkilisi Molly Phee, Rusya'nın, ABD'nin büyük bir insansız hava aracı üssüne sahip olduğu Nijer'de askeri varlık konusunda bir anlaşmaya varma konusunda başarılı olacağına dair endişelerini dile getirdi.
Ülkenin yeni cunta yönetimi geçen yıl Fransız askerlerini sınır dışı etmiş ve Fransa'nın büyükelçiliğini kapatmaya zorlamıştı.
Phee 18 Ocak'ta yaptığı açıklamada "Eğer Rusya gibi ülkelerle ortaklık kurmayı seçerlerse bu çok karmaşık bir durum olur” dedi ve ekledi: "Umarız doğru kararı verirler."
Wagner'in Afrika ve Orta Doğu'daki faaliyetlerini devralmaktan sorumlu olan Rusya Savunma Bakan Yardımcısı Yunus-Bek Yevkurov Aralık ayı başında Nijer'i ziyaret etti. Ülkenin başbakanı da bu ay içinde Kremlin ile görüşmelerde bulunmak ve yeni bir savunma anlaşması imzalamak için Moskova'ya gitti.
Mali ordusu Kasım ayında, on yılı aşkın bir süredir silahlı grupların elinde bulunan stratejik kuzey kenti Kidal'ı Rus savaşçıların yardımıyla geri aldı. Adlarının açıklanmaması kaydıyla konuşan iki Batılı yetkili, diğer ülkelerde olduğu gibi Mali'de de Wagner güçlerinin yavaş yavaş -ama tam olarak değil- düzenli ordu güçleriyle yer değiştirdiğini söyledi.
Yetkililer, Afrika Kolordusu'nun rejimleri destekleme rolünün yanı sıra, Wagner'in Ukrayna'daki savaşı finanse etmek için döviz getirme amacıyla işlenmemiş kaynakları çıkarmaya odaklanmaya devam etmesinin beklendiğini söyledi.
Wagner ve yerine geçmesi planlanan yeni grubun faaliyetlerini takip eden All Eyes on Wagner adlı kurumun analistlerinden Lou Osborn, "Şimdilik bir yeniden markalama çalışması olabilir ama bu Ruslar için çok iyi bir sonuç" diyor.
"Birdenbire Batı'nın caydırmak için çok çaba sarf ettiği Wagner'den, yeni kolları ortaya çıktı ve artık adı Afrika Kolordusu."
Kaynak: Mepa News, Bloomberg