Rusya'da bağımsız bir internet altyapısı kurulmasını öngören yasa tasarısı parlamentonun alt kanadı Duma'dan ilk onayı aldı. Tasarının yasalaşması için iki oylamadan daha geçmesi gerekiyor.
Bir "Rus internetinin” oluşturulmasına yönelik tasarı, güvenlikten ve enformasyondan sorumlu bakanlıklar tarafından destekleniyor. Ancak Duma'da Salı günü yapılan oylamada bazı milletvekilleri projenin finansmanına ilişkin endişelerini ifade ederken, kimi eleştiriler de ülkede internet servisinin kötüleşebileceği yönünde oldu.
Zira tasarı metninde Rusya'da internetin küresel internetten kopartılmasının nasıl hayata geçirileceğine ilişkin somut ifadeler yer almıyor. Ancak proje hayata geçerse telekom şirketlerinin Rusya'nın telekom ve iletişimi denetleyen kurumu Roskomnadzor'un denetimine açık internet bağlantı noktaları oluşturması gerekecek. Bu da Roskomnadzor'un ülke içindeki internet kullanıcıları arasındaki iletişimi denetleyebileceği ve içerikleri bloke edebileceği anlamına geliyor.
Projenin Rusya dışındaki internet sağlayıcıları ile iletişim kesilse dahi ülke iç inde internet sağlanmasına olanak vereceği açıklandı. Diğer bir deyişle projeyle, diğer ülkelerin Rusya'nın internetini kesme girişiminde bulunması halinde ülkenin hazırlıklı olmasının amaçlandığı belirtiliyor.
"Diğer ülkeler”den özellikle ABD'nin kastedildiği biliniyor. Tasarıyı hazırlayan uzmanlar, yasayı "Ekim 2018'de ABD'nin ulusal siber stratejisine agresif bir karakter kazandıran düzenlemeye cevap” olarak nitelendiriyor.
Söz konusu belge, Rusya'yı "sorumsuz” siber saldırıların arkasındaki ülke olarak hedef alıyor ve ülkeyi ABD'nin "stratejik düşmanlarından biri” olarak nitelendiriyordu.
İnsan hakları örgütleri endişeli
Hak savunucusu örgütler, yeni düzenlemelerin doğrudan ülke içinde muhalifleri hedef alabileceği uyarısında bulunuyor. Nitekim, Roskomnadzor son yıllarda Kremlin muhaliflerine karşı aldığı sert önlemlerle biliniyor.
Hükümetin internet üzerindeki kontrolü artırması ülkede yükselen "ulusal politika trendinin" bir parçası olarak görülüyor. 2017'de yapılan bir açıklamada, ülkenin internet trafiğinin yüzde 95'inin 2020'ye kadar yerelleştirilmesinin hedeflendiği belirtilmişti. 2016'dan bu yana yürürlükte olan bir yasa, sosyal ağların Rusya'da internet kullanıcılarının bilgilerini depolamasını öngörüyor. Resmi olarak, "terörle mücadele yönünde bir önlem" olarak gerekçelendirilen yasa, online platformların Kremlin karşıtı gösteriler düzenlenmek için kullanılmasının önüne geçme girişimi olduğu iddiasıyla eleştiriliyor.
Bu ay içinde insan hakları örgütü Agora tarafından yayınlanan bir raporda Rusya'nın global internet ağından kopma girişimi "internet özgürlüğüne yönelik ciddi bir tehdit" olarak nitelenmişti. Örgüte göre bu adım, Rusya'nın internet pazarında yer almak isteyen Google, Facebook ve Twitter gibi büyük şirketler üzerinde hükümetle çalışmaları yönünde baskı oluşturma stratejisinin bir parçası. 2018'in ilk altı ayında Google'dan talep edilen bilgi silme talebinin yüzde 75'inin Rusya'dan gelmiş olması da bu yönde yorumlanıyor.
Rusya, Çin'in izinden mi gidiyor?
Söz konusu yasa, Çin'de uygulanan ve "Büyük Güvenlik Duvarı" (Great Firewall) olarak adlandırılan internet sansürüyle karşılaştırılıyor. Bu sistem, bazı kelimeleri ve Facebook gibi siteleri bloke ediyor.
Ancak yasayı savunan yetkililer bu yöndeki iddiaları geri çeviriyor. Duma sözcüsü Viyaçeslav Volodin yasanın amacının interneti kapatmak değil, internet güvenliğini sağlamak olduğunu vurguladı.
Duma Enformasyon Politikaları Komitesi Başkanı Leonid Levin de Çin ile yapılan karşılaştırmaların doğru olmadığını söyleyerek, tasarının yasa dışı bilgiyi bloke etmeye yönelik teknik bir çerçeve sunduğunu savundu. Levin, tasarının bunun dışında ifade ya da bilgi özgürlüğüne herhangi bir ek sınırlama getirmediğini sözlerine ekledi.