Irak'ın eski lideri Saddam Hüseyin, 1937 yılında Irak'ın Tikrit şehri yakınlarındaki el Avce köyünde dünyaya geldi.
Çiftçi olan babası, kendisi doğmadan önce ölmüş, başka bir rivayete göre kaybolmuştu. Bu doğrultuda ailesinin yaşadığı sorunlar sebebiyle çocukluk yıllarını, eski bir subay olan Arap milliyetçisi amcası Hayrullah Talfa'nın yanında, Bağdat şehrinde geçirdi.
Amcasının fikirlerinin etkisiyle, o yıllarda Arap dünyasında oldukça popüler durumdaki Baas Partisi'ne sempati duydu. Suriye'de doğan ve zamanla bölge ülkelerinde "devrimci bir Arap milliyetçiliği" fikriyle, özellikle Arap gençleri etkileyen Baas, Saddam'ın hayatını da önemli ölçüde etkileyecekti.
İlk eğitimini bitirdikten sonra hukuk eğitimi almak üzere yükseköğrenim sürecine başlayan Saddam, üç yıl okuduktan sonra, 1957 yılında okulu bırakarak Baas Partisi'ne katıldı.
Baas içerisinde yükselişi
Baas içerisinde yeraltı faaliyetlerinde bulunan Saddam, 1959 yılında Irak Başbakanı Abdulkerim Kasım'a yönelik başarısız suikast girişiminde yer aldı.
Bu girişimde bacağından yaralanan Saddam önce Suriye'ye, buradan da Mısır'a kaçtı. Mısır'da da hukuk öğrenimine devam etti.
1963 yılında Kasım'ın devrilmesinin ardından Irak'a geri döndü, burada hukuk okumaya devam etse de Baas içerisindeki anlaşmazlıklar paralelinde hapse atıldı ve iki sene hapiste kaldı.
Hapiste olduğu süre içerisinde de siyasetle ilgilenen Saddam, 1966 yılında hapisten kaçarak Baas içerisinde yükselmeye devam etti. Sol fikirlere yaklaşan Suriye Baası ile arasındaki mesafe artarken, kendisine bağlı bir güvenlik teşkilatı kurdu.
1968 yılında Baas'ın Irak'ta yaptığı darbe içerisinde önemli rol oynadı ve darbenin ardından ülkenin başına gelen Ahmed Hasan el Bekir'in yardımcılığını yaptı. Aynı zamanda Devrimci Komuta Konseyi'nin başına geldi. Devam eden yıllarda Irak'ı şekillendirmek ve Baas ideolojisine uygun bir ülke oluşturmak için çalışmalar yürüttü.
1979'da, El Bekir'in, Hafız Esed yönetimindeki Suriye Baası ile yakınlaşması üzerine, onu istifaya zorlayarak ülkenin başına geldi. Bu tarihin ardından 2003 yılına kadar sürecek Saddam Hüseyin devri başlayacaktı.
Saddam devrinde Irak
Ülkenin başına gelmesinin ardından Saddam, ilk olarak Baas içerisindeki muhaliflerini bastırdı ve birçok kişiyi idam ettirdi.
Saddam döneminin ilk yıllarında ülke, İslam hukukundan hızlı bir biçimde uzaklaştı. Irak, Arap milliyetçisi ve seküler bir görünüm kazandı. Saddam Hüseyin, Birinci Körfez Savaşı ve takip eden yıllara kadar bu politikayla devam edecek, daha sonra ise ülkede, Saddam rejiminin bir politikası olarak İslami söylem yeniden yükselecekti.
Saddam'ın resmen ülkenin başına geldiği dönemde, komşu İran'da da bir devrim yaşanmıştı. Humeyni öncülüğünde İran'da gerçekleştirilen "İslam devrimi" sonrası, iki ülke arasında yaklaşık 8 yıl sürece büyük bir savaş başlayacaktı.
Bu yıllarda Irak, gerek petrol endüstrisi, gerek Arap milliyetçiliği doğrultusunda şekillendirilmiş yapısıyla bölgenin önde gelen devletlerinden biri olmuştu.
İran ile yaşanan savaş, Irak'ı oldukça yıpratmış ve ülke kaynaklarını önemli ölçüde zorlamıştı. Aynı zamanda Saddam yönetimi, ülkenin kuzeyinde Kürt halka yönelik Halepçe katliamı gibi birçok katliam gerçekleştirdi.
1980'li yıllar biterken, Saddam yönetimi de dünyanın odağına oturacaktı.
Birinci Körfez Savaşı
İran ile savaşın ardından ekonomisi bozulan Irak, bir süre sonra Kuveyt'i işgal etmeye karar verdi.
Saddam yönetimi, 1990 yılında Kuveyt'i işgal etmeye başladı. Bu işgal girişimi, Saddam için sonun başlangıcı olacaktı. Bu işgalin ardından Birleşmiş Milletler, Irak'a yönelik ambargolara başladı. Kuveyt'in işgali üzerine başlayan Birinci Körfez Savaşıyla, ABD öncülüğündeki güçler Saddam'ı Kuveyt'ten çıkardı ve Saddam yönetimi büyük bir yara daha aldı.
İran ve Kuveyt savaşları, buna ek olarak BM ambargoları ile Irak toplumu çöküşün eşiğine geldi. Yaşanan krizler doğrultusunda Saddam yönetiminin etkinliği eski yıllara kıyasla azaldı ve ülkede, başta Şii ve Kürt gruplar olmak üzere birçok yapılanma faaliyet göstermeye başladı. Aynı zamanda ülkenin kuzeyinde BM'nin ilan ettiği uçuşa yasak bölge de Saddam'ın etkinliğini ciddi ölçüde azaltacaktı.
Irak işgali ve Saddam'ın düşüşü
Birinci Körfez Savaşı'nın ardından gücü azalan Saddam yönetimi, 11 Eylül 2001 sonrası döneme kadar, Irak içerisindeki krizlerle boğuştu.
2001 yılının ardından ABD, Saddam yönetimini tamamen ortadan kaldırmak için harekete geçecekti.
ABD ve İngiltere tarafından yürütülen girişimlerle Saddam rejiminin kitle imha silahları ürettiği öne sürülerek Irak işgali için meşru bir zemin oluşturulmaya çalışıldı.
Bu silahlara dair gerçek bir delile hiçbir zaman ulaşılamasa da, ABD ve İngiltere öncülüğündeki güçler 20 Mart 2003 tarihinde Irak'ı işgal etmeye başladı.
Yakalanması ve idamı
20 Mart 2003'te Irak'a yönelik harekata başlayan ABD ve İngiltere öncülüğündeki koalisyon güçleri, kısa süre içerisinde Saddam yönetimini devirdi.
9 Nisan'da başkent Bağdat düşerken, Saddam Hüseyin'in izine ise rastlanamadı.
Küçük çaplı direniş hareketleri başlarken, koalisyon güçleri Irak genelinde Saddam'ı aramaya devam etti.
Saklandığı süre boyunca bazı ses kayıtları yayınlayan ve "direniş" çağrısı yapan Saddam Hüseyin, kısa bir süre sonra yakalanacaktı.
Saddam Hüseyin 13 Aralık 2003 tarihinde, doğum yeri olan Tikrit yakınlarındaki Ed Devr'de bir çiftlik evindeki yeraltı sığınağında yakalandı.
Buradan önce Bağdat'ta bir ABD üssüne nakledilen devrik Irak lideri, daha sonra "insanlığa karşı suçlar" nedeniyle yargılandı.
5 Kasım 2006 tarihinde idama mahkum edilen Saddam, 30 Aralık 2006'da, Kurban Bayramı'nda idam edildi.
Kaynak: Mepa News