Kimler risk altında?
Nefes yoluyla bulaşan koronavirüs, daha önceden sağlık sorunu bulunanlara daha kolay enfekte olmaz. Virüsü kapma riski herkeste aynı.
Ancak bağışıklık sistemi daha zayıf olanlar, kalp rahatsızlığı, şeker hastalığı ya da astımı olanlar, virüsü kaptıktan sonra daha sert sonuçları olabiliyor.
Çoğu kişi virüsü kaptıktan birkaç gün sonra, iyi bir dinlenmeyle iyileşebiliyor. Ancak küçük bir kesim için de olsa hayatî tehlike yaratabiliyor.
Bu kişiler için de belirtiler aynı oluyor: Öksürük, yüksek ateş ve nefes almada zorluk.
Yüksek risk grubuna girenler 70 yaş üstü herkes ve 70 yaşın altında olup aşağıdaki sağlık sorunlarından birini yaşayanlar:
- Anfizem, bronşit ya da astım gibi kronik akciğer hastalıkları,
- Kronik kalp hastalıkları
- Kronik böbrek hastalıkları
- Hepatit gibi kronik karaciğer hastalıkları
- Parkinson, MS, serebral palsi ya da öğrenme zorluğu çekme gibi kronik nörpolojik hastalıklar
- Diyabet
- Dalak hastalıkları, daha önce dalak ameliyatı geçirmiş olma
- AIDS gibi hastalıklar, steroidler ya da kemoterapi gibi tedaviler sebebiyle zayıflayan bağışıklık sistemi sorunları
- Çok yüksek kilo
Hamileler de risk grubunda.
Önümüzdeki günlerde sadece İngiltere'de hamile, 70 yaş üstü ya da kanser hastası toplam 1 milyon 400 bin insanın virüsten olumsuz şekilde etkilenmesi bekleniyor. Bu sebeple bu kişilere İngiltere'de 12 hafta karantina uygulanması planlanıyor.
Astımım var, ne yapmalıyım?
Astım UK isimli astım konusunda çalışan kuruluş, günlük aldığınız ilaçlara devam etmenizi ve nefes cihazınızı eskisi gibi kullanmanızı öneriyor. Böylece soluk borusuna bulaşan koronavirüs gibi virüsler enfekte olduğunda astım krizi geçirmenizin önüne geçmiş olursunuz.
Cihazınızı da sürekli yanınızda taşıyın. Eğer astımınız kötüleşirse ve koronavirüs kaptığınızdan kuşkulanıyorsanız, bir sağlık kuruluşuna başvurun.
Yaşım 70'in üzerinde, kendimi karantinaya almalı mıyım?
Uzmanlar, 70 yaş üzerinin evde kalmasını, özellikle kalabalık kapalı ortamlarda bulunmaması gerektiğini söylüyor.
Bu kişiler eğer yalnız yaşıyorsa, tanıdıkları ya da ailelerine durumu bildirmeli ve alışveriş gibi ihtiyaçları için yardım talebinde bulunmalı. Ailelere de 70 yaş üstü tanıdıklarını düzenli olarak arayıp durumları hakkında bilgi alması tavsiyesinde bulunuluyor.
Kronik bir hastalığım var, ne yapmalıyım?
Yüksek tansiyon, akciğer fonksiyonlarında sıkıntı, güçsüz bağışıklık sistemi gibi sorunlarınız varsa, virüsün bulaşması halinde ciddi sonuçlar doğurması olası.
Kış gribi ya da nezle gibi hastalıklarda da diğer insanlara göre daha ağır sonuçlarla karşılaşıyorsanız, koronavirüs kaptığınızda da sonuçları ağır olacaktır. Bu sebeple virüsü kapma riskini en aza indirecek önlemler almalısınız.
Evde kendinizi izole etmek, kalabalık ortamlarda bulunmamak, sevdiklerinizle bile olsa sosyal mesafeye dikkat etmek bunların başında geliyor.
Eğer normal bir soğuk algınlığı belirtileri gösteriyorsanız, kesinlikle evde kalmalı ve dinlenmelisiniz. Eğer belirtiler ağırlaşırsa ve 7 gün içinde kendinizi daha iyi hissetmezseniz, bir sağlık kuruluşuna başvurun.
Telefonlar 184 Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi (SABİM-184) Korona Danışma Hattı'nı da arayabilirsiniz.
Şeker hastasıyım, ne yapmalıyım?
Tip 1 ya da tip 2 diyabet hastaları daha büyük risk altında.
Diyabet üzerine çalışan uzman Dan Howarth, "Eğer diyabetiniz varsa ve öksürük, yüksek ateş belirtilerinin yanı sıra nefes almakta zorluk yaşıyorsanız, düzenli şekilde kan şekerinizi ölçmelisiniz." diyor ve ekliyor:
"7 gün boyunca evden çıkmayın ve düzenli ilaçlarınızı almaya devam edin. Aile sağlığı merkezi, eczane ya da hastanelere gitmeyin. Kan şekerinizi sık aralıklarla ölçün ve durumunuz 7 gün içinde düzelmez ya da daha kötüye giderse, gerekli tıbbi birimlere telefon ederek durumunuzu bildirin."
Türkiye'de bu birim, SABİM-184 hattı.
Hamile kadınlar endişelenmeli mi?
Hamile kadınların ve bebeklerinin koronavirüs kapması halinde daha ağır sonuçlarla karşılaştığına dair henüz bir kanıt yok. Ancak uzmanlar yine de hamileleri çok daha fazla dikkat etmesi ve sosyal temasları durdurması konusunda uyarıyor.
Sigara içiyorum, risk grubunda mıyım?
Kamu sağlığı gönüllülerinden Deborah Arnott, koronavirüs kapması halinde hayati tehlike riskini azaltmak için sigara içenlerin sigarayı azaltması ya da tamamen bırakması tavsiyesinde bulunuyor:
"Sigara içenlerin nefes yolu enfeksiyonlarını kapsamı ihtimali diğer insanlara göre iki kat yüksektir ve kolayca zatürre olabilirler.
"Sigarayı bırakmak sağlılığınız için her açıdan faydalı olacağından sigara içenler, koronavirüs salgınını sigarayı bırakmak için bir motivasyon olarak görmeli. Koronavirüs yayılmadan önce sigarayı bırakmalı ve akciğerlerinizin bu virüse karşı bağışıklığını artırmalısınız."
Düzenli ilaçlarım konusunda ne yapmalıyım?
Eğer kendinizi iyi hissetmiyorsanız ve belirtileri gösteriyorsanız, yine de reçeteli ilaçlarınızı almaya devam edin. Böylece başka sağlık sorunları yaşamanın önüne geçmiş olursunuz.
Eğer ilaçlarınızı alamayacak durumdaysanız yakınlarınızdan sizin için eczaneye gidip ilaçlarınız almasını rica edin.
Grip aşısı vurulmalı mıyım?
Koronavirüs gripten çok farklı bir virüs ve henüz aşısı bulunamadı. Bu sebeple grip aşısı koronavirüse fayda etmeyecektir. Ancak normal gribe karşı size korur. Bu da aynı anda iki virüsü kapmanız halinde işinizi kolaylaştırır.
Nasıl güvende olurum?
Virüsün öksürükle ve toplu alanlardaki kapı kolları gibi daha önce bulaştığı yüzeyler üzerinden yayıldığı biliniyor. Hijyene dikkat etmek, virüsü kapmanızı da engelleyecektir:
- Hapşırırken ya da öksürürken ağzınızı bir peçeteyle kapatın ve ardından o peçeteyi atın
- Ellerinizi sabun ve suyla sık sık yıkayın, eğer sabun bulmanız mümkün değilse o zaman dezenfektanlarla temizleyin
- Diğer insanlarla temastan kaçının
- Ellerinizin temiz olduğundan emin değilseniz gözlerinize, ağzınıza ve burnunuza dokunmayın
Maske takmalı mıyım?
İngiliz Akciğer Derneği, maskelerin koronavirüse karşı ne kadar koruma sağladığı henüz bilinmediği için, maske takmayı önermiyor.
Hatta, akciğer sorunları yaşayan kişilerin maske takması, nefes almalarını da zorlaştıracağı için takmamaları tavsiye ediliyor.