Fotoğraf: Hama şehir merkezine girdikten sonra toplu halde namaz kılan muhalifler
Muhalif güçlerin Suriye'nin orta kesimindeki Hama kentini ele geçirmesi, muhaliflerin sekiz gün önce başlattıkları yıldırım taarruzundan bu yana elde ettikleri en son zafer ve Rusya ile İran'ın desteklediği Beşar Esed rejimine indirilen en büyük darbe oldu.
Esed rejimine bağlı güçler, silahlı muhaliflerin Perşembe günü yoğun çatışmaların ardından Hama'ya girdiğini ve birliklerinin kentten çekildiğini ilan etti.
Ordu yaptığı açıklamada yoğun çatışmaların ardından "sivillerin hayatını korumak ve şehir çatışmalarını önlemek için" güçlerini yeniden konuşlandırdığını söyledi.
Suriye'deki en güçlü silahlı muhalif grup olan Tahriru'ş Şam Heyeti'nin (HTŞ) lideri Ebu Muhammed el Cevlani, muhalif güçlerin Hama'da tam kontrole sahip olduğunu açıkladı.
Türkiye'nin Suriye sınırındaki Kilis kentinden bildiren Al Jazeera muhabiri Resul Serdar, “Muhalifler sadece bir hafta içinde Suriye'nin ikinci büyük kenti Halep'i ve şimdi de dördüncü büyük kentini tamamen kontrol altına almayı başardılar” dedi.
Serdar'ın bildirdiğine göre muhalifler, rejim güçlerinin muhaliflerin kontrolündeki bölgelere karşı saldırılar düzenlemek için kullandığı ve “Suriye'nin en büyüklerinden biri olan” askeri havaalanını da ele geçirdi.
“Bugün rejimin cephe hatlarını aşmayı ve doğudan şehre girmeyi başardılar” diyen Serdar, Hama'da yaşayanların ‘önemli’ bir kısmının şehirden kaçtığını da sözlerine ekledi.
Geçtiğimiz Çarşamba gününden itibaren HTŞ öncülüğündeki muhalif gruplar Suriye'nin kuzeybatısında kontrolleri altındaki bölgelerden güneye doğru ilerleyerek hafta sonu Halep'i ele geçirdikten sonra Salı günü Hama'nın hemen kuzeyindeki stratejik bir tepeye ulaşarak kentin doğu ve batı kanatlarına doğru ilerlemeye başladı.
Esed rejiminin kuzeydeki kontrolünün hızla çökmesi, Esed'in savaş alanındaki gücünün dayanak noktası olan Lübnanlı silahlı grup Hizbullah'ın İsrail'le savaşında ağır kayıplar vermesinden bu yana güç dengesinde bir kayma olduğunu ortaya koydu.
Esed, Suriye'de 13 yılı aşkın süredir devam eden savaşın en yoğun yıllarında büyük ölçüde Rusya ve İran'ın desteğine güvenmiş, müttefik güçler 2020'de ateşkesle cephe hatları dondurulmadan önce Esed'in çoğu bölgeyi ve en büyük şehirleri geri almasına yardımcı olmuştu.
Ancak Rusya 2022'den bu yana Ukrayna'daki savaşına odaklanırken, İran'a bağlı en büyük güç olan Hizbullah'ın birçok üst düzey lideri son aylarda İsrail saldırılarında öldürüldü.
Ebu Muhammed Cevlani bir video açıklamasında İran'a bağlı bir diğer güç olan Irak merkezli Şii çatı örgütü Haşdi Şabi'nin herhangi bir müdahalesine karşı Irak başbakanına uyarıda bulundu.
Iraklı ve Suriyeli kaynaklar, bazı Iraklı savaşçıların bu hafta başında Esed rejimini desteklemek üzere Suriye'ye girdiğini bildirdi.
Haşdi Şabi Suriye sınırı boyunca harekete geçti ve bu hareketlenmenin Irak'a sıçrama ihtimaline karşı "tamamen önleyici bir tedbir" olduğunu ileri sürdü.
Cevlani, Irak başbakanına "Irak'ı Suriye'de yaşananlarla bağlantılı yeni bir savaşın alevleri arasına girmekten uzak tutması için bir kez daha çağrıda bulunuyoruz" dedi.
Hama neden önemli?
Durham Üniversitesi'nden Robert Geist Pinfold, muhalefetin “Hama'yı ele geçirmeyi” başarması halinde bunun hem sembolik hem de stratejik bir öneme sahip olacağını ifade etti.
Al Jazeera'ye konuşan Pinfold, “Hama, Beşar Esed ve babasının Baas partisine karşı direnişin doğduğu yerdir” dedi.
Pinfold, Hama'nın ele geçirilmesi aynı zamanda “Humus'a giden yolu açacak, Şam'a giden yolu açacak” ifadelerini kullandı.Humus, Suriye'nin en merkezi şehri ve en kalabalık bölgelerini birbirine bağlayan bir kavşak işlevi görüyor.
Hama aynı zamanda dini azınlıkların yoğun olarak yaşadığı iki büyük kasabanın kontrolü açısından da kritik önem taşıyor: Çok sayıda Hıristiyan'ın yaşadığı Muhrada ve çok sayıda İsmaili'nin yaşadığı Selemiye.
Hama vilayeti aynı zamanda Esed'e yoğun bir desteğin olduğu Lazkiye kıyı bölgesine de sınır.
Perşembe gününe kadar Hama, 2011 yılında Esed'e karşı bir isyan olarak patlak veren savaş boyunca rejimin elinde kalmıştı.
Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü'nde yardımcı araştırmacı olan Samuel Ramani, Şam rejiminin muhtemelen “şehir çatışmalarında büyük can kayıplarından kaçınmak için güçlerini geçici olarak yeniden konuşlandırdığını ve ardından gerekli askeri yardımla yeniden toparlanıp Hama'yı geri almaya çalışacaklarını” söyledi.
Al Jazeera'ye konuşan Ramani, “Ancak bence Ruslar ve Suriyeliler için hemen ivme kazanmak çok zor olacak çünkü muhalifler Hama'nın kontrolünü ele geçirdiğine göre Humus'a büyük bir saldırı başlatacaklar” dedi ve ekledi: “Eğer Humus alınırsa Şam ciddi bir tehdit altında demektir.”
Kremlin sözcüsü Dmitry Peskov Perşembe günü yaptığı açıklamada Rusya'nın Suriye'deki durumu değerlendirdiğini ve Suriyeli yetkililerle sürekli temas halinde olduklarını söyledi.
“Şu anda Suriye'de olup bitenleri yakından izliyoruz. Suriyeli dostlarımızla, Şam ile sürekli diyalog halindeyiz”
“Durumun değerlendirilmesine bağlı olarak, militanlarla başa çıkmak ve bu tehdidi ortadan kaldırmak için Suriyeli yetkililerin ihtiyaç duyduğu yardımın derecesi hakkında konuşacağız"
Kaynak: Mepa News, Al Jazeera