Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde (BMGK), Suriye’ye yapılan uluslararası insani yardımların Türkiye’deki bir sınır kapısı üzerinden gönderilmesini sağlayan mekanizmanın görev süresinin uzatılmasına ilişkin tasarı dün beşinci kez oylanarak kabul edildi.
BM, Türkiye'den aktarılan yardımı, ülkenin kuzeybatısındaki Suriyeliler için bir ‘yaşam çizgisi’ olarak nitelendiriyor.
BMGK’da yapılan oylama, söz konusu mekanizmaya ilişkin karar tasarısının Suriye’nin iki müttefiki olan Rusya ve Çin’in dört kez veto etmesiyle çıkmaza girmişti.
Rusya ve Çin, yardımların geçiş kapı sayısını bire indirmek isteyerek, bu insani yardımın ülke içinden Suriye’nin kuzeybatısına ulaşabileceğini savundu.
Rusya'nın BM Daimi Temsilci Yardımcısı Dmitry Polyanski, oylamadan önce yaptığı konuşmada, “Rusya, ülkenin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne tam saygı göstererek ve meşru hükümeti ile koordineli olarak Suriye’ye insani yardım verilmesini her zaman desteklemektedir. Bu konu siyasallaştırılmamalıdır” dedi.
BMGK’nın daimi üyesi olmayan Almanya ve Belçika, 6 yıldır 4 kapı üzerinden sağlanan yardımların Türkiye’deki Cilvegözü Sınır Kapısı’ndan geçirilmesini ve programın 1 yıl uzatılmasını öngören bir tasarı sunmuştu.
Almanya ve Belçika tarafından oylamadan sonra yapılan ortak açıklamada, “Bir sınır geçişi yeterli değil ancak herhangi bir geçiş noktasının bulunmaması, tüm bölgenin kaderiyle ilgili endişeleri artıracak” denildi.
Ne olmuştu?
BM’nin söz mekanizması, Esed rejiminin onayı olmadan rejimin kontrolünde olmayan bölgelere yardım sağlanmasına izin veriyor. Rusya ise bu mekanizmanın Suriye egemenliğini ihlal ettiğini düşünüyor.
Rusya, geçtiğimiz Çarşamba günü kendi teklifini sundu.
Rusya, mekanizmanın 1 yıl değil, 6 aylığına uzatılmasını istedi. Ayrıca, yardımların yüzde 85'inin Cilvegözü Sınır Kapısı’ndan (Suriye tarafında Bab el-Hava) gönderildiğine dikkat çekerek, Bab es-Salam sınır kapısının kapatılmasını ve yardımların Esed rejiminin gözetiminde artırılmasını teklif etti.
Batılılar da bu mekanizmanın güvenilir bir alternatifi olmadığını, Suriye bürokrasisi ve siyasetinin, yardımın rejimin kontrolü dışındaki alanlara etkili bir şekilde aktarılmasını engellediğini göz önünde bulundurdu ve tasarı kabul edilmedi.
ABD ise 2 sınır kapısının kullanılmaya devam edilmesinin ‘kırmızı çizgileri’ olduğunu vurguladı.
BMGK’nın iki daimi üyesi olan Rusya ve Çin, geçtiğimiz hafta Salı ve Cuma günlerinde yapılan oylamada Almanya ve Belçika’nın sunduğu tasarıyı veto etti.
Cuma günü yapılan oylamada Rusya, savaşın başladığı 2011’den bu yana Suriye ile ilgili karar taslaklarını 16, Çin ise 10 kez veto etti.
Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Suriye’ye sınır ötesi yardımla ilgili kararın BMGK’da Cuma günü yapılan oylamada Rusya ve Çin tarafından veto edilmesinden üzgün olduklarını belirtti.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, geçtiğimiz ay sunduğu bir raporda, bölgede yeni tip koronavirüs (Covid-19) yayılma riskine karşı koymak için mekanizmanın görev süresinin 1 yıl uzatılmasını ve Türkiye sınırındaki mevcut iki giriş noktasından yardımların sürdürülmesini istemişti.
Suriye’nin kuzeyinde bulunan yerinden edilmiş 3 milyondan fazla kişiye yönelik yardımlar, BMGK kararıyla 2014’ten bu yana Esed rejiminin izni gerekmeden yapılabiliyor.