1970’li yıllardan bu yana Suudi Arabistan’da laik bir rejim kurulması gerektiğini savunan, mevcut Suudi kralı Selman (1935) ve oğlu Veliaht Prens Muhammed bin Selman (1985) ile köklü ilişkileri olduğu bilinen seküler Suudi yazar Turki el-Hamd’ın (1952) sosyal medyayaki paylaşımları dikkat çekti.
Yukarıdaki tweette “Sevgili Rasulümüz, İbrahim-i Halilin itikadını düzeltmek üzere geldi. Muhammed bin Abdullah’ın itikadını düzeltecek birine de ihtiyaç duyduğumuz zaman geldi” diyen Turki el-Hamd, attığı bir diğer tweette de kendisini ziyaret eden Muhammed bin Selman ile çekilen fotoğrafını şu sözlerle paylaştı: “Umutla beraber... Gelecekle beraber... Vizyonla beraber... Muhammed bin Selman’la beraber...”
Turki el-Hamd’ın bu iki tweetini bir arada ele alan sosyal medya kullanıcıları “Turki el-Hamd’ın beklediği, Hz. Muhammed'in dinini kaldırmaya çalışan yalancı peygamber geldi” yorumlarında bulundu. El Hamd’ın bu sözleri büyük tepki gördü.
Turki el Hamd kimdir?
1952’de Ürdün’de Suudi Arabistan’ın Kasim ili kökenli bir ailede doğan el-Hamd gençliğinde ailesiyle beraber Suudi Arabistan’ın Dammam şehrine yerleşti.
Gençliğinde Irak’ta iktidarda olan Baas rejiminin etkisiyle Baas Partisi’ne girse de ilerleyen senelerde siyaset bilimi alanında eğitim almaya gittiği ABD’de liberalizm fikrini benimsedi.
Yüksek lisans ve doktorasını da siyaset bilimi alanında ABD’de tamamlayıp 1985’te Suudi Arabistan’a geri döndü ve başkent Riyad’daki Kral Suud Üniversitesi’nde, kendi alanında eğitim vermeye başladı.
Suudi Arabistan’da laik bir yönetim ve toplum kurulması gerektiği çağrıları ile dindar kesimden büyük tepki çekti.
Yine 1985 yılında, mevcut Suudi kralı ve 1963-2011 döneminde Riyad Valisi olan Selman ile yakın dostluk kurdu. Selman’ın, resmi statüde olmaksızın, danışmanlığını yaptı. Selman'ın, el-Hamd’ın perşembe akşamları yaptığı ve laiklik çağrısı yaptığı siyaset derslerini kaçırmamaya gayret ettiği biliniyordu.
Turki el-Hamd’ın laikliği savunduğu, “Bütün din devletleri suçlu ve zalimdir” dediği bir konuşması:
Turki el-Hamd: "Allah ve şeytan bir madalyonun iki yüzüdür"
1990’lı yıllarda yazdığı gençlik romanlarında İslam hakkında kullandığı ifadeler, özellikle de 1999’da yayınladığı el-Keradib romanında geçen “Allah ve Şeytan bir madalyonun iki yüzüdür” ifadesi 2003’ten beri Suudi Arabistan’da tutuklu olan din adamı Ali el-Hudayr (1954-) öncülüğünde pek çok din adamının "Turki el-Hamd’ın İslam'dan çıktığına" dair fetva yayınlamasına sebep oldu.
Bu ifadelerine rağmen Turki el-Hamd yargılanmadığı gibi Suudi rejimi, özellikle de el-Hamd’ın arkadaşı mevcut Suudi kralı Selman tarafından can güvenliği için kendisine özel korumalar sağlandı. Ali el-Hudayr’a fetvasını çekmesi için devlet tarafından baskı uygulandı.
“Kral Selman ve oğlunun açılımlarının akıl hocası Turki el-Hamd”
2016’dan bu yana Suudi Arabistan’da Kral Selman ve oğlu Muhammed bin Selman öncülüğünde gerçekleşen ve ülkedeki dini kuralların pek çoğunun kaldırıldığı, sosyal hayatta daha önce görülmeyen seküler uygulamalara gidildiği “açılım” sürecinin akıl hocalığını Turki el-Hamd’ın yaptığı, 2015’te tahta geçen Selman’ın tahta geçmeden çok daha önce arkadaşı Turki el-Hamd tarafından, yavaş bir laikleştirmeye değil devlet kuvvetiyle hızlı bir laikleştirmeye ihtiyaç duyulduğuna ikna edildiği belirtiliyor.
Liberal olarak bilinen Turki el-Hamd’ın liberalliğin sadece laiklik kısmına odaklanması, laikleştirme için devlet kuvvetine, aykırı görüş bildirenlerin hapsedilmesine taraftar olması dikkat çekiyor. El-Hamd inanç veya ideolojik sınırlamalar yerine faydacılık eksenli daha makyavelist bir siyasetten yana olduğunu belirtiyor.
Katar ve Cemal Kaşıkçı krizlerinde Turki el-Hamd
el-Hamd 2017’de Katar’a uygulanan Suudi ambargosunda ve 2018’de gerçekleşen Cemal Kaşıkçı’nın kaçırılıp öldürülmesinde Suudi tezlerini savunmak için Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri medyasında pek çok konuşma yapmıştı.
Hapiste tecavüzle öldürülen Suudi din adamı Duveyş’in Turki el-Hamd’a tepkisi
Muhammed bin Selman’ı açıkça eleştirdiği için hapsedilen ve hapiste öldüğü ilan edilen, hakkında Suudi yönetiminin emriyle hapiste tecavüzlü işkence ile öldürüldüğü belirtilen Suudi din adamı Süleyman Duveyş ile Turki el-Hamd arasında önceki yıllarda ciddi tartışmalar olmuştu.
Süleyman Duveyş 2009’da katıldığı bir tv programında Turki el-Hamd hakkında “Allah ve Şeytan aynı madalyonun iki yüzüdür diyecek kadar zatı ilahiye hakaret eden kim olursa olsun yüzüne tükürürüm” diyor.
Süleyman Duveyş’in tutuklanma ve işkence ile öldürülmesinin bir sebebinin de Kral Selman ve veliahd Muhammed bin Selman’ın çok değer verdiği Turki el-Hamd ile yaşadığı bu gerginlikler olduğu öne sürülüyor.
Kaynak: Mepa News