Afganistan’da gerek Taliban tarafından olsun gerekse Kabil hükümetine bağlı askeri güçler tarafından olsun, tarafların birbirlerine yönelik gerçekleştirdiği saldırıların Afganistan medya kaynaklarınca servis edilme şekli her zaman dikkat çekmiştir.
Taliban tarafından gerçekleştirilen saldırılarda genellikle sivillerin hedef alındığını, askeri hedeflerin en az hasarla saldırıları atlattığını öne süren Afgan medyası, Kabil hükümetine bağlı güçler tarafından gerçekleştirilen her saldırıda ise Taliban hedeflerinin nokta hassasiyetle hedef alındığını iddia eder. İstisnalar mevcut olsa da genel durum bu şekilde.
Bahsedilen haberlerden birine konu olan saldırı geçtiğimiz gün Afganistan’ın güney kesiminde, Taliban’ın da oldukça etkin olduğu Gazni vilayetinde gerçekleşti. Vilayetin Andar (Ender) ilçesinde hükümet güçlerine yönelik askeri üssün hedef alındığı saldırı sonrasında Kabil hükümetine yakın, Taliban muhalifi bir medya kaynağı olan Tolo News’te yer alan bir haberde şöyle diyordu: “Gazni’de geri püskürtülen Taliban saldırısında güvenlik güçlerinden 2 kişi öldü, 3 kişi de yaralandı.”
Dün gece saatlerinde düzenlendiği belirtilen saldırıyla ilgili olarak Afgan medyasında yer alan haberler ya bundan ibaretti ya da saldırıyla ilgili herhangi bir haber verilmiyordu. Zaten Afganistan gibi habere ulaşımın genel anlamda radyodan sağlandığı bir ülkede herhangi bir görsel materyalle uğraşmaya gerek kalmadan, sadece basit bir rapor ile halkı kolayca manipüle edebilirsiniz.
Afganistan’ın sürekli olarak sahada haber kovalayan ajansları olmadığı için, Tolo News gibi medya organları da hükümet kaynaklarından besleniyorlar. Yukarıda bahsi geçen saldırıya dair açıklama da Afganistan Savunma Bakanlığı tarafından medya kaynaklarına servis edilen açıklamadır. Dolayısıyla medya bu gibi konularda açıkça Afganistan’daki mevcut iktidar eliyle yönlendirilmekte. Medyada çıkan haberlere muhalif birkaç ismin de geçtiğimiz dönemlerde başkent Kabil’de uğradıkları suikastları unutmamak da gerekli.
Dünkü saldırıya geri dönecek olursak, Taliban’a yakınlığıyla bilinen bazı sosyal medya hesapları bu sabah itibarıyla Gazni’nin Andar ilçesinde hedef alınan askeri noktaya dair “drone” görüntüleri servis etti. (Bu görüntülerin Taliban tarafından mı yoksa Kabil hükümetine bağlı kaynaklardan mı elde edildiği bilinmiyor. Ancak ilk denk gelinen kaynakların Taliban’a yakın hesaplar olduğunu eklemek gerekli.)
Sağ: Hedef alınmadan önce Sol: Hedef alındıktan sonra
Soldaki görüntü Taliban kaynakları tarafından servis edilmiş olan görüntü. Bombalı araç saldırısı sonrasında askeri üssün büyük oranda yok olduğu görülüyor. Ancak Afganistan Savunma Bakanlığı ve Afgan medyasının aktardığı bilgilere göre bu askeri üssü hedef alan Taliban saldırısı geri püskürtülmüştü.
Aslında burada sorun sadece Afgan medyasının, Afgan halkına yönelik manipüle edici haberler servis etmesi değil. Zaten gerek Kabil hükümeti, gerekse hükümete yakın medya kaynakları bu tür haberleri iç gündemden ziyade uluslararası gündemi manipüle edebilmek için servis ediyor. Ancak çoğu zaman “bağımsız” olarak atfedilen haber ajanslarının bölgedeki muhabirleri tarafından hükümetin ve yerel medya kaynaklarının aktardığı haber ve rakamları pek de güvenilir olmadığı anlaşılıyor.
Taliban tarafından askeri üsten ele geçirildiği belirtilen silah ve diğer eşyalar (Sosyal medya)
Olayın bir de Türk medyasını ilgilendiren kısmı var tabi ki. Türk medyası da birçok ülke gibi Afganistan’da yaşanan gelişmelerde Kabil hükümetine bağlı kurumların servis ettiği bilgi ve rakamları baz alarak okuyucularına haber servis ediyor, haberleri buradan aktarılan bilgi ve rakamlar üzerinden dolaşıma sokuyor. Bu da, doğrudan haber “ithaline” bağımlı haldeki Türk medyası için pek iyi bir durum sayılmaz.
Sonuç olarak, bölgeyi takip edip çalışmalar yürüten kişilerin haber edinme konusunda çok daha hassas davranması gerektiğini bu yazıya konu olan haberden net bir şekilde anlayabiliyoruz. Yazıya konu olan haber, Afganistan için oldukça küçük bir örnektir. Konu özelinde daha detaylı araştırmalar yapıldığında olayın çok daha derin noktalara ulaştığı görülebilir.
https://halidabdurrahman.com/2020/12/09/taliban-saldirilari-ve-afgan-medyasi/