ABD, 20 yıl önce Irak'ı işgal etti. Geride insan hakları ihlalleri, sivil katliamları, işkenceler ve savaş suçları bırakan bu askeri hamle, hala daha istikrarı elde edemeyen bir ülkenin de başlıca mimarı oldu.
İkinci Körfez Savaşı olarak da anılan işgal, temel olarak iki ana safhadan oluşuyordu. İlk safha, ABD ve İngiliz güçlerinin yoğun hava saldırıları ve kara harekatı ile Saddam yönetimini ve düzenli orduyu mağlup etmesiydi. İkinci safha ise bunun ardından gelen gerilla hareketleri ile sürdürülen savaştı.
Irak'ın Kuveyt'i işgali sonrası başlayan Birinci Körfez Savaşı sonrası mağlubiyet yaşayan Saddam yönetimindeki Baas Partisi, buna rağmen ülkedeki kontrolünü sürdürdü.
11 Eylül saldırısı ve Afganistan işgalinin ardından gözlerin çevrildiği ikinci ülke Irak oldu. Bu dönemde Baas yönetimindeki Irak, ABD ve İngiltere öncülüğündeki BM tarafından sürekli bir biçimde yasaklı silahlar üretmekle suçlandı. Yaptırımlar ve siyasi hamleler Saddam'ı yönetimden uzaklaştırmakta yetersiz kalınca, askeri işgal kartı devreye girdi.
Dönemin ABD Başkanı George W. Bush
20 Mart 2003 tarihinde ABD ve İngiltere öncülüğünde Irak işgali başladı. Irak'a ait askeri ve siyasi merkezler, Baas rejiminin önemli noktaları ani hava saldırılarıyla hedef alındı. Ardından ülkenin güneyindeki Kuveyt ve kuzeydeki Kürt bölgeleri üzerinden hara harekatı başladı. Irak'ın düzenli ordusu kısa bir süre içinde tamamen çöktü, birçok asker savaşmadan teslim olmayı seçti.
Paramiliter grupların ağırlıklı olarak yer aldığı lokal çatışmaların ardından, 9 Nisan'da başkent Bağdat tamamen düştü. Kuzeyde de TBMM'nin tezkereyi geçirmemesi nedeniyle yaşanan gecikmelere rağmen 10 Nisan'da Kerkük, 11 Nisan'da Musul ele geçirildi. Saddam yönetiminin en büyük kalesi Tikrit de 13 Nisan tarihinde kontrol altına alındı. Takip eden süreç içerisinde Irak direnişi Felluce gibi birçok şehirde ağır savaşlara sahne olacak yerel ayaklanmalar ve saldırılar tertip etti.
1 Mayıs'ta ABD başkanı Bush savaşın büyük kısmının sona erdiğini ilan etti. Kısa bir süre sonra, 13 Aralık tarihinde Saddam Hüseyin yakalanarak yargılandı. Saddam yaklaşık 3 sene sonra, 30 Aralık 2006 tarihinde idam edilecekti.
Irak'ın işgalinin ardından ülkede ağırlıklı olarak Sünni ve kısmen Şii silahlı gruplar tarafından ABD ve İngiltere öncülüğündeki güçlere karşı kapsamlı bir direniş hareketi başlatıldı. ABD koalisyonunun hiçbir zaman tam olarak sona erdiremediği silahlı direniş, koalisyon güçlerine ciddi kayıplar verdirdi. Yaklaşık 8 yıllık savaşın ardından ABD, 2011 yılının sonunda ülkeden çekildi. Askeri işgal sürecinde hava saldırılarında ölen siviller, Ebu Gureyb gibi cezaevlerinde yapılan işkenceler, yaygın insan hakları ihlalleri, yasaklı silahların kullanımı gibi birçok olay akıllara kazındı.
ABD'nin çekilmesinin ardından Irak, işgalin sebep olduğu çatışma ve kaos ortamından halen kurtulabilmiş değil. 2003 yılında başlayan ve etkileri günümüze dek süren işgalin doğrudan ve dolaylı olarak milyonlarca sivilin ölümüne sebep olduğu tahmin ediliyor.
Kaynak: Mepa News