Kazan Tatarlarınca yayınlanan bildiride, “1992 yılının 21 Mart’ında Tataristan referandumunun uluslararası alanda tanınması yolundaki ilk adımını atın” ifadeleri kullanıldı.
Kırım Haber Ajansı'nın aktardığı habere göre, Kazan Tatar halkının tek bağımsız sivil toplum kuruluşu Bütün Tatar Toplum Merkezi, Tataristan’ın bağımsızlığının tanınması ve Rus yönetiminin baskılarına son verilmesi için Ukrayna Parlamentosuna çağrı yaptı. Kuruluşun yönetim kurulu adına Başkan Farit Zakiyev’in imzasıyla 27 Kasım 2022’de yayımlanan bildiride, Tataristan’da halk iradesinin nasıl Rusya Federasyonu tarafından gasp edildiğinden bahsedildi.
Söz konusu bildiride şu ifadelere yer verildi:
"9 Kasım 2022’de Ukrayna Verhovna Rada’sının beş vekili, meclise Tataristan’ın devlet egemenliğini ve bağımsızlığını tanıyan kararnameyi kabul etme teklifi verdi. Bu durum otuz sene önce gerçekleşmesi gereken bir şeydi. 1992 yılı Mart ayında önceden RSFSR ve SSCB’nin bir parçası olan geçmiş özerk cumhuriyetler, araziler ve vilayetler, Federal Antlaşma imzalayarak Rusya Federasyonu’nu oluşturdular.
Çeçenistan ve Tataristan bu antlaşmayı imzalamadılar. 21 Mart 1992’de Tataristan’ın devlet statüsü hakkında referandum yapıldı. Referandumun esas sorusu ‘Tataristan Cumhuriyeti’nin uluslararası hukuka tabi egemen devlet olduğuna, Rusya Federasyonu ve diğer cumhuriyetlerle ilişkilerini eşit antlaşmalar esasında kurduğuna katılıyor musunuz?’ idi. Referandumda oy kullanan halkın yüzde 61.4’ü olumlu yönde oy kullandı.
Referandumda uluslararası gözlemciler bulunuyordu. Referandumdan önce Bütün Tatar Toplum Merkezi yönetim kurulu üyesi olan İldus Sadıkov, Amerika Birleşik Devletleri’ne gitmiş, kongrede konuşmuş ve kongre üyelerini referanduma gözlemci gibi getirmişti. Amerika Birleşik Devletleri Kongresi’nin üç üyesi Tataristan’da yapılan referandumda gözlemci olarak bulundu. Referandum uluslararası hukuk normlarına uygun olarak, uluslararası gözlemcilerin katılımı ile gerçekleşti. Ancak Tataristan Cumhurbaşkanı ve Tataristan Yüksek Sovyeti halkın iradesini yok saydı ve yeni bağımsız olan devletin oluştuğunu ilan etmemiş, dünya devletlerine ve Birleşmiş Milletlere başvurmadılar.
Yalnız otuz sene sonra, 1552 yılından itibaren kaybedilmiş Tatar devletinin yeniden canlanmasına yönelik ilk adım atıldı. Bu adım kendi bağımsızlığı ve egemenliği uğrunda kutsal bir mücadeleye girişmiş bağımsız Ukrayna’nın başkentinde atıldı. Referandumun sonuçlarına esasen, Tataristan Yüksek Şurası, 6 Kasım 1992 yılında Tataristan Cumhuriyeti’nin anayasasını kabul etti. Burada, bağımsız bir devlet anayasasının birinci maddesine uygun olarak, ‘Tataristan Cumhuriyeti, cumhuriyetin çok uluslu halkının iradesini ve çıkarlarını ifade eden egemen demokratik bir devlettir’ maddesi eklendi. Ancak 2002 yılından itibaren Tataristan’ın egemenliğine saldırılar başladı. Moskova’nın emriyle Tataristan Anayasası, kanunsuz bir şekilde değiştirildi. Birinci maddeye ‘Rusya Federasyonu’nun bir parçasıdır’ ibaresi eklendi. Yani böylelikle halk iradesinin sonuçları mahvedilmiş oldu. Aslında bu bir darbeydi.
Sayın Ukrayna Verhovna Rada’sının milletvekilleri! 1992 yılının 21 Mart’ında Tataristan referandumunun uluslararası alanda tanınması yolundaki ilk adımını atın! Bağımsız Tataristan için oy verin! Slava Ukraini!”