Birleşmiş Milletler'e bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu (UAEK), İran'ın 2015 tarihli uluslararası nükleer anlaşmada izin verilen uranyum zenginleştirme sınırını aştığını doğruladı. UAEK'dan yapılan açıklamada, kuruma mensup müfettişlerin, İran'ın anlaşmada belirlenen yüzde 3,67 sınırını geçerek yüzde 4,5 zenginleştirme oranına çıktığını doğruladığı bilgisi verildi.
İran, 2015 nükleer anlaşmasının taahhütlerini azaltacak son adım olarak devre dışı bırakılan santrifüjleri yeniden başlatarak, uranyum zenginleştirme oranını yüzde 20'ye çıkartabileceğini açıklamıştı.
İran Nükleer Enerji Kurumu sözcüsü Behruz Kamalvindi, İran’ın yüzde 3,67 oranını aşarak yüzde 4,5 oranında uranyum zenginleştirmeye başladığını belirtmişti. Kamalvindi, yetkililerin uranyum zenginleştirmede kullanılan santrifüjlerin sayısını arttırmayı ve zenginleştirme oranını yüzde 20’ye kadar çıkarmayı görüştüğünü de bildirmişti
İranlı sözcü, ‘’Yüzde 20 seçeneği masada. Yerine göre daha yüksek seçenekler de mevcut. IR-1 ve IR-2M santrifüjlerini de yeniden başlatabiliriz’’ dedi. Uranyum saflaştırma işlemlerinde kullanılan IR-2M santrifüjlerinin durdurulması, İran nükleer anlaşmasının en temel başarılarından biriydi. İran’ın anlaşmadan önce Natanz nükleer tesisinde bin adet IR-2M santrifüjü bulunuyordu. Anlaşmaya göre İran’ın mekanik testler için en fazla ikisini çalıştırma hakkı vardı.
Uranyumu yüzde 20 saflıkla zenginleştirmek, çok ciddi bir adım zira anlaşmaya imza atmadan önce de İran’ın vardığı seviye buydu. Bu oran, nükleer bomba yapmak için yüzde 90 saflıkta parçalanabilir uranyuma ulaşmak için önemli bir aşama.
Öte yandan İran Dışişleri Bakanı Cevat Zarif, Batılı ülkelere, 2015 nükleer anlaşmasından daha iyi bir anlaşmayı müzakere edemeyeceği mesajı verdi. Zarif Twitter hesabındaki mesajında, ''B Takımı, Donald Trump'ı Kapsamlı Ortak Eylem Planı'nı öldürerek, ekonomik terörizm ile daha iyi bir anlaşma sağlayacağı budalalığına ikna etti'' ifadesini kullandı. Zarif ayrıca, ''Daha iyi bir anlaşma olmayacağı daha da belirginleşirken, garip bir biçimde İran'dan tam itaat bekliyorlar. Bu durumdan bir çıkış yolu mümkün; ancak B takımı iş başındayken değil'' dedi.
Zarif, Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ve Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed bin Zayid'i, "B Takımı" olarak adlandırıyor.
Yaptırımların etkisi
Tahran ile Batı arasındaki karşılıklı restleşmeler ise İran halkını endişelendiriyor. İranlılar ülkelerinin uzun vadede sürekli kriz halinde kalmasından yorgun düşmüş durumda. ABD yaptırımları nedeniyle en temel malların fiyatları fırlamış durumda. Gençler arasında işsizlik yaygın. Riyalde yüzde 60’ın üzerindeki devalüasyon nedeniyle hammadde yokluğu çeken birçok küçük çaplı fabrika kapandı.
Geçen Nisan ayında Uluslararası Para Fonu IMF, İran ekonomisinin üst üste ikinci yılda da küçüleceğini ve enflasyonun yüzde 40’ı görebileceğini öngörmüştü.
Haber ajansı Reuters’ın konuştuğu İranlılar, özellikle yaptırımların hayatı zorlaştırdığını ve İran’ın nükleer programının kendilerine pahalıya patladığını söylüyor. Ancak ne olursa olsun ülkelerine saldırılmasına da karşılar.