Uluslararası Ceza Mahkemesi UCM Afganistan’da savaş suçları işlendiği iddialarıyla kendi savcılarının sunduğu soruşturma talebini reddetti. Mahkeme, ret kararına dayanak olarak, delil yetersizliği ve Afganistan’daki mevcut durumun soruşturmaya uygun olmamasını gösterdi.
UCM savcıları 2017 yılı Kasım ayında resmi olarak başlattıkları ve öncesinde de on yıl boyunca sürdürdükleri incelemelerinin ardından, Afganistan’da savaş suçları işlendiği iddiasıyla soruşturma açılması talebinde bulundu. Mahkeme, UCM savcısı Fatou Bensouda öncülüğünde yürütülen inceleme sonucunda gelen soruşturma talebini Cuma günü reddetti.
Mahkeme kararında, “Mahkeme heyeti, Afganistan’daki durumla ilgili bir soruşturmanın şu aşamada başlatılmasının adaletin menfaatine olmayacağına karar vermiş ve bu bağlamda da talebi reddetmiştir” ifadeleri kullanıldı.
Savcılar, Afganistan’daki savaş suçları incelemeleri kapsamında Afgan güvenlik güçleri ve Taliban savaşçılarının yanı sıra ABD askeri personelinin uygulamalarının da soruşturmaya tabi tutulması gerektiği sonucuna varmış ve UCM’ye bu yönde soruşturma talebi göndermişti.
Pompeo: "Karar UCM'nin saygınlığı açısından bir zafer"
UCM kararına ilişkin olarak ABD Dışişleri Bakanlığı’ndan Cuma günü yayınlanan açıklamada, mahkemenin kararı ‘hukukun üstünlüğü ve UCM’nin bir kurum olarak saygınlığı açısından bir zafer’ olarak nitelendirildi.
Dışişleri Bakanlığı Mike Pompeo imzasıyla yayınlanan açıklamada "Trump yönetimi uluslararası kurumların temel misyonlarına uyması, ulusal egemenliğe saygı göstermesi ve etkinliklerini ve meşruluklarını koruması için reform yapma niyetinde" ifadelerine de yer verildi.
Pompeo mesajında ayrıca, “Amerika Birleşik Devletleri müttefiklerini, Amerikan ordusunu ve sivil personelini, yüce ulusumuzu savunmak için yaptıkları eylemler nedeniyle adaletsiz bir şekilde yargılanma korkusuyla yaşamaktan her zaman koruyacaktır” şeklinde yazdı.
UCM kararının, Amerika’nın mahkeme savcılarının vize kısıtlamalarıyla ilgili 15 Mart 2019 tarihli duyurusunun ardından gelmiş olmasına değinen Bakan Pompeo, “Mahkemenin eylemlerini yeniden değerlendirmeye almış olmasından memnunum” ifadelerini kullandı.
UCM kararına tepki
UCM’nin soruşturmayı reddetmesi çeşitli kurum ve uzmanlarca eleştirildi. Amsterdam Üniversitesi Uluslararası Ceza Hukuku profesörü Kevin Jon Heller, “Eğer UCM’nin belirlediği kriterler bunlarsa hiçbir zaman bir soruşturma açılmaz” şeklinde konuştu.
Uluslararası Af Örgütü de bir bildiri yayınlayarak mahkeme kararını kınadı. Kurumun Güney Asya Direktörü Biraj Patnaik, “Afganistan, tüm ülkede ve on beş yıldan fazla bir süredir neredeyse tamamen cezasız kalan çok korkunç suçlara tanık oldu. UCM’nin bugünkü kararı mağdurları şok edici bir şekilde yalnız bırakmış oldu ve mahkemenin zaten tartışmalı olan güvenilirliğini de daha da zayıflatacaktır” dedi.
Amerikalı yetkililer Bensouda öncülüğünde yürütülen incelemelere ve soruşturma talebine karşı çıkmış, 5 Nisan tarihindeyse savcı Bensouda’nın ABD’ye giriş vizesini iptal etmişti.