Somali'de son durum: Eş Şebab başkent Mogadişu'yu kuşatıyor

Somali Wire | Tercüme: Mepa News

Hafta sonu boyunca Eş Şebab savaşçılarından oluşan büyük gruplar, büyük kısmı Afgooye yönünde olmak üzere Somali'nin başkenti Mogadişu'ya yakın bölgelere sızdı. Yerel medya, Ceelasha Biyaha ve Sinka Dheer gibi birçok yerde iki gece üst üste Eş Şebab üyelerinin "görüldüğünü" bildirdi. Yerel kaynaklara göre Eş Şebab, "çatışmaları tetiklemek" ve "sivillere zarar vermek" ya da "insanların hayatlarını değiştirmek" gibi bir niyeti olmadığı konusunda halka güvence verdi.

Eş Şebab bu bölgelerin sakinlerine "amacın Mogadişu'yu ele geçirmek ve İslam şeriatına dayalı adil bir İslam devleti kurmak olduğunu" söyledi. Görünüşe göre Eş Şebab'ın taktikleri kısmen psikolojik savaş, amaç yumuşak güç kullanmak ve sivillere güven vermek. Ancak düşman topraklarına farklı yönlerden yapılan bu tür derin saldırılar çok daha cesur bir askeri stratejiye de işaret ediyor olabilir: Somali'nin beceriksiz federal hükümeti çözülürken Mogadişu'nun kontrolünü istikrarlı bir şekilde ele geçirmek.

Eş Şebab'ın kenti ele geçirmek istediğine dair haberler kent sakinleri arasında yeniden endişeye yol açtı. Hükümet destekçileri sosyal medyada "Mogadişu'da hayatın normal olduğunu göstermek" için harekete geçerken, muhalefet destekçileri ve eleştirmenler çok daha kasvetli bir tablo çiziyor. ABD Büyükelçiliği personelinin geri çekildiğine dair sosyal medya dedikoduları, Mogadişu'daki ABD Büyükelçiliği'nin bu haberlerin yanlış olduğunu belirten bir açıklama yapmak zorunda kalmasına neden olacak kadar heyecana sebep oldu.

Analistlerin hafta sonu görüştüğü çok sayıda kaynağa göre şehirde korku var ama henüz panik yok. Birçok çifte vatandaşın ayrılmayı düşündüğü söyleniyor. Kenya vizesi (onaylanması üç aya kadar sürebiliyor) için başvuruda bulunma telaşı var. Pazar günü hükümet, yeni bir çaresizliğe işaret edebilecek benzeri görülmemiş bir adımla, cezaevlerinin yönetimiyle ilgilenen güvenlik servisinin bir kolu olan Muhafız Birliği üyelerine ön saflara konuşlanma emri verdi. Savaş eğitimi almamış yüzlerce genç gardiyan kamyonlara bindirilerek Eş Şebab saldırısını önlemek üzere Şabel Vadisi'ne gönderildi.

Somali Ulusal Ordusu hem Aşağı Şabel hem de Orta Şabel'de kötü bir performans sergiliyor. Örneğin Ceelasha Biyaha'da, birden fazla kaynağa göre, yaklaşık 1400 kişilik bir Somali ordusu gücü, sayıları 200'ü geçmeyen ve bölgeye sızan Eş Şebab güçleriyle savaşmak yerine geri çekilmeyi tercih etti. Askerlerin "savaşmayı reddetme" modeli pek çok cephede tekrarlanıyor. Bu da hükümetin önünde ciddi bir sorun olduğunu gösteriyor.

Mogadişu yönetimi Eş Şebab'a karşı gardiyanları ve polisleri cepheye sürdü

Şabel Vadisi'ndeki ordu güçlerinin genel komutası Yarbay Hassan Adan'e (Muhammed Zubeyr alt aşiretinden bir Ogadini subayı) verildi. Hassan Adan, onlarca askerin öldürüldüğü ve 600'den fazlasının Kenya'ya kaçmak zorunda kaldığı Jubaland Başkanı'nı devirmeye yönelik başarısız "Ras Kambooni Operasyonu"nun mimarı olduğu için ordu subaylarının çoğu tarafından nefretle anılıyor. Hassan Adan, pek çok kişinin istediği şekilde rütbesinin geri alınması ve yargılanması yerine, Orta Şabel'deki Eş Şebab karşıtı operasyonların tam komutası verilerek terfi ettirildi. Haviye klanından olmayan biri olarak Somali ordusunun saygı ve sadakatini kazanacağı ve Şabel'de Haviye içi çekişmelerin yaşandığı bir bölgede eşitlikçi olarak görüleceği varsayımı doğru çıkmadı.

Somali hükümetinin Şabel stratejisi genel anlamda kargaşa içinde görünüyor. Somali'deki Afrika Birliği Destek ve İstikrar Misyonu (AUSSOM) himayesinde faaliyet gösteren 900'e yakın Uganda Halk Savunma Gücü (UPDF) askeri Cevher'de konuşlanmış durumda ancak cihat yanlılarını geri püskürtme konusunda etkili bir rol oynamıyor. Bunun yerine, bağımsız olarak faaliyet gösteren Etiyopya savaş uçakları, bölgedeki Somali ordusu birliklerine yakın hava desteği sağladı.

Mısır askeri birliklerinin aynı bölgeye konuşlandırılması beklentisi de zorluklara yol açıyor. Somali hükümeti, Mısır'ı AUSSOM altında 1000'den fazla asker konuşlandırmaya davet etti ve ikili bir düzenleme kapsamında daha da fazlası konuşlandırılabilir. Şimdiye kadarki plan, Mısır Özel Kuvvetleri'nin Orta Şabel'deki Adan Yabal ve Adale'de konuşlandırılması ve Mısır helikopterleri ve insansız hava araçları tarafından desteklenmesi. Ancak Eş Şebab'ın bölgedeki ilerleyişi Mısır'ın planlarını suya düşürebilir.

Mogadişu yönetimi lideri Hasan Şeyh Mahmud'a suikast girişimi

Somali hükümetinin Eş Şebab'ın başkenti kuşatmasına karşı koyacak bir planı ya da stratejisi olmadığı açık. Kabadayılık, palavra ve Eş Şebab kayıplarına dair temelsiz iddialarla isyanı bastırmayı başaramayan Somali yönetimi, şimdi de Somali başkentini savunmak için bu göreve uygun olmayan polis ve hapishane gardiyanlarını görevlendiriyor. Bu da şu soruyu akla getiriyor: Hükümet, Eş Şebab'ın şehri ele geçirmesini önlemek için hala başka hangi araçlara sahip?

2007'de Somali hükümeti hayatta kalmasını, o zamanlar oluşum aşamsında olan Somali ordusunun veremediği savaşı veren Etiyopya ve Afrika Birliği (çoğunlukla Uganda) güçlerinin bir kombinasyonuna borçluydu. Bugün böyle bir yabancı askeri müdahalenin gerçekleşmesi mümkün görünmüyor. Somali hükümet yetkilileri geçtiğimiz yılın büyük bir bölümünü, Somali ordusunun Eş Şebab'ı kendi başına yenebilecek kapasiteye fazlasıyla sahip olduğu gerekçesiyle, Afrika Birliği misyonunun 12 bin askerden daha az bir kuvvete indirilmesi konusunda ısrar ederek geçirdi. Etiyopya son 12 ayın büyük bölümünü Mogadişu'dan gelen, kuvvetlerinin Somali'den tamamen çekilmesi yönündeki kavgacı taleplere direnerek geçirdi. Kenya ise Somali hükümetinin, Juba Vadisi'ndeki uzun süreli müttefiki Jubaland Başkanı Ahmed Madobe'yi devirmeye çalışmasını kayıtsızca izledi.

Trump yönetiminin gelişinden bu yana Amerikan güvenlik yardımının askıya alınması, Somali hükümetinin en etkili savaş gücü olan Danab Özel Kuvvetler Tugayı'nı kolu kanadı kırık bırakma tehdidi oluşturuyor. Washington'un BM Güvenlik Konseyi'nin 2719 sayılı kararı uyarınca AUSSOM'a fon sağlamayı reddetmesi de muhtemelen aynı mekanizma aracılığıyla 10 binden fazla Somali ordusu askerine yapılan maaş ödemelerini sona erdirecek. Bu arada, uzun zamandır Somali'ye yönelik güvenlik yardımlarına yaptığı katkıyı "daha adil bir yük paylaşımı" yoluyla azaltmaya çalışan Avrupa Birliği de şu anda Ukrayna'nın savunması için para bulmakla meşgul.

Somali'deki Eş Şebab ilerleyişine karşı Türkiye devrede

Bu vahim koşullar altında Somali hükümetinin, Eş Şebab'ın Mogadişu'da giderek sıkılaşan kuşatmasını kırmak için çok az seçeneği kalmış gibi görünüyor. Belki de Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud'un 2022'deki ikinci döneminin başından beri yapması gerekeni yapması için hala çok geç değildir: Somali'nin federal üye devletlerinin liderlerine düşman gibi davranmak yerine onlarla el ele vermek ve Eş Şebab'a karşı ortak bir cephe oluşturmak. Ya da açıkça beceriksiz ve yolsuzluğa bulaşmış güvenlik görevlilerini, hükümetinin Eş Şebab'la mücadele için her yıl aldığı 1 milyar dolardan fazla dış yardımı çarçur etme ihtimali daha düşük olanlarla değiştirmek. Belki de sağlam ve kapsayıcı bir Somali geçiş hükümetinin kurulması tam bir yenilgiyi önleyebilir.

Ne yazık ki Somali Cumhurbaşkanı gerçeklerden etkilenmiyor ve hükümetinin kaderini birkaç hapishane gardiyanının adanmışlığına ve iyi huylu bir yabancı gücün kendisini kurtarmaya gelebileceği umuduna bağlıyor gibi görünüyor. Kendisinden önceki pek çok zor durumdaki liderin üzülerek öğrendiği gibi, umut bir strateji değildir.

Bu değerlendirmede yer alan ifadeler yazarın kendi görüşleridir ve Mepa News'in editöryel politikasını yansıtmayabilir.