'Sonu gelmeyen' işgalin 15. yıl dönümü: Kutlu olsun!

15 yıl önce, Başkan George W. Bush Amerikan halkına ABD'nin Afganistan'da Taliban ile savaşa gireceğini söyledi. Bush, "Bu görevi biz istemedik" demişti bizlere. Ama ekledi; "Bu görevi yerine getireceğiz".

15 yılın ardından, 2 bin 385 ölü ABD askeri, 20 binden fazla yaralı ve yüzlerce milyar dolar harcandı ancak görev yerine getirelemedi. Afganistan'daki savaş Amerika'nın en uzun ve hiç bitmeyecek gibi görünen savaşı.

Pentagon, Afganistan'da 10 binin biraz altında asker bulunduruyor. Bu askerlerin 2017'de evlerine döneceği düşünülüyordu ancak şu an ABD askerleri Afganistan coğrafyasının "demirbaşı" olacak gibi görünüyor.

Kabil hükümeti, ABD'nin yardımlarını 'iç ediyor'

Afgan Ulusal Ordusu problemin büyük bir parçası.  Kabil askerlerinin finansmanı Amerika'ya 68 milyar dolara mâl oldu. Koalisyon güçlerinin düşüncesi, ayakları üzerinde durmayı ve ülkesini korumayı becerene kadar Afgan Ulusal Ordusu'nu geliştirmek, eğitmek ve desteklemek üzerineydi. Ancak hiç bir denetim ve sorumluluk yoktu.

ABD, askerlere veya eğitim masraflarına gideceğine dair hiç bir güvencesi olmadan paralarını akıttı. Afgan İçişleri Bakanlığı bu paraların kaymağını yedi, yerel komutanlar yüksek maaş almak için birlik sayılarını yüksek gösterdiler. Çok sayıda Afgan Ulusal Ordusu askeri ise, birçok aracının bulunduğu karmaşık bir sistem nedeniyle maaşlarının ancak yarısını alabiliyorlardı.

Savunma Bakanı Ash Carter'a, Afganistan'da görevli müfettiş John Sopko'dan gelen son bir mektupta Afgan Ulusal Ordusu'nun para problemleri yer aldı ve soruna çözüm için Pentagon göreve davet edildi.

Afgan ordusunun 'hayalet' askerleri

Yaz boyunca Kabil hükümeti, Afgan Ulusal Ordusu'nun 319 bin 925 askeri olduğunu iddia ediyordu. Fakat kimliği açıklanmayan bir Afgan yetkili Ocak ayında AP ajansına verdiği röportajda, "En iyi tahminlere göre yaklaşık 120 bin var, ülkeyi korumak için ihtiyaç olan üçte birinden az" demişti.

Durum daha da kötüleşiyor. Sopko'nun Carter'a yazdığı mektupta, "Afgan hükümeti yetkilililerinin Helman ilindeki 'hayalet' Afgan Ulusal Ordusu personelleri hakkındaki endişeleri artıyor." deniliyor. Helmand ilinin yeni polis şefi, 26 binden  Afgan Ulusal Ordusu personelinin bölgeye atandığını belirtiyor. Şef, "Operasyonlar sürerken destek olarak istediğimizde bu güçlerin yüzde 40 ila 50'si fiziksel olarak ortada yoklar." diyor.

Ayrıca polis şefi bu askerlerin maaşları hakkında, "Hayalet askerlerin maaşları son sekiz ayda teslim alınmaya devam etmiş ve para kişisel hesaplara yatmıştır." ifadesini kullanıyor.

Pentaon'un SIGAR(müfettişlik hizmeti)'ın sorularına cevabı, "üzerinde çalışıyoruz"un uzun soluklu bir versiyonu oldu. 

"ABD'ye eğitim almaya gittiler, ortadan kayboldular"

Afgan ordusundan bir başka tuhaflık daha. ABD'ye eğitim almaya giden onlarca Afgan askeri kayıplara karıştı. 2007 yılından bu yana 2 bin 200 Afgan askeri eğitim almak için ABD'ye geldi. Düşünce, bu birliklerin Pentagon'un elit askerlerinden eğitim alması ve sonra ülkesine dönerek bu bilgiyi emsalleri ile paylaşmasıydı. 

Afgan Ulusal Ordusu, Kabil kırsalında eğitim yapıyor

Ancak hepsi evine geri dönmedi. Konuk olan askerlerden 44'ü eğitimlerden kaçtı ve geçtiğimiz son iki yıl içinde ortadan kayboldular. İddiaya göre bu adamlar ABD'de daha iyi bir hayat yaşamak istiyorlardı. Ve ülkelerine dönmek ve savaşmak istemediler.

Onları suçlamak zor. Şu anda, Taliban Afganistan'da işgalin başladığı güne nazaran daha fazla alanı kontrolü altında tutuyor. Kunduz bir savaş alanı, Taliban'ın bombaları Kabil'e düşebiliyor ve Helmand sürekli saldırı altında sallantıda.

Kabil hükümeti için yeni kazanç kapısı: AB ile anlaşma

Ortadan kaybolan Afgan Ulusal Ordusu askerleri ile birlikte, yüz binlerce insan son 15 yılda Afganistan'dan kaçtı.  Birçoğu Batı'da daha iyi bir yaşam aradı fakat sadece Batı'nın onları istemediğini keşfetti. Daha da kötüsü Avrupa Birliği ve Kabil hükümeti, gelecek birkaç yılda gelecek 4 milyar dolarlık yardım karşılığında binlerce kişiyi savaş bölgesindeki evine geri göndermek için anlaşma yaptılar.

Afganistan'ın paragöz hükümet yetkilileri, adeta kıtlıktan çıkmış gibi paraları iç ettiler. Rüşvet, yolsuzluk ve denetim eksikliği, dünyanın dört bir yanından ülkeye aktarılan milyarlarca dolar yardım paralarını yaktı. 

Fakat Kabil daha fazlasını yapabilir ve Avrupa'da yükselen mültecilere ve göçmenlere karşı hoşgörüsüzlükten faydalanarak birkaç milyon dolar daha kazanabilir.

Avrupa Birliği'nin yardımı yalanlaması, Kabil hükümetinin mültecilerin dönmesini kabul etmesi üzerine denk geldi. Fakat 'sızan' birkaç not farklı bir hikaye anlatıyor.

Sızan notlarda şu ifade yer alıyor:

"200 milyon Euro için Devlet Binası sözleşmesi hazırlanmasında göç duyarlılığı hedefleniyor"

"Üye devletler, kötüleşen güvenlik durumu ve savunmasız insanların tehdit ediliyor oluşunun farkındadır. Buna rağmen, 80 bin kişiden fazla kişinin yakın gelecekte iade edilmesi ihtiyacı doğabilir."

AB ve Kabil hükümeti 4 Ekim'de anlaşmayı imzaladılar. Afganistan, kaçan binlerce kişiyi ve milyarlarca dolar yardım parasını alacak. Buna, "İleriye Doğru Ortak Yol" diyorlar. Afganistan'daki savaşın ne zaman biteceğine yada ülkesinden kaçtıktan sonra geri dönmek zorunda kalan on binlerce kişiyi nasıl bir hayatın beklediğine dair bir bilgi yok.

Nice yıllara, yaşasın savaş!

War Is Boring yazarı MATTHEW GAULT tarafından kaleme alınan bu analiz Mepa News okurları için tercüme edildi.