Sudan'da 15 ayı geride bırakan savaşta son durum ne?

Sudan'daki savaş 16. ayına yaklaşırken, uluslararası kuruluşların dünyanın en kötü yerinden edilme krizi olduğunu söylediği savaşta on binlerce insan öldü ve milyonlarca insan yerinden edildi.

Sudan Silahlı Kuvvetleri'ne (SAF) bağlı güçler ile paramiliter Hızlı Destek Güçleri (RSF) arasında Nisan 2023'te patlak veren çatışmalarda iki grup ülkeyi kontrol etmek için yarışıyor.

Sudan, 2019'da Devlet Başkanı Ömer El Beşir'in devrilmesinden ve ardından 2021'de gerçekleşen askeri darbeden bu yana, iki silahlı taraf çekişirken sivil güçlerin bir hükümet kurmaya çalışmasından dolayı geçiş sürecinde.

İşte çatışmaların ve ülke genelindeki etkilerinin bir özeti:

Son çatışmalar ne durumda?

Birleşmiş Milletler'e göre, RSF geçen ay güneydoğudaki Sennar eyaletindeki kasabalara saldırmaya başladı ve 24 Haziran'dan bu yana 136.000'den fazla insanın bölgeden kaçmasına neden oldu.

Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi (OCHA) bir raporunda, sivillerin Sennar'ın Sinja ve El Dinder kasabalarındaki çatışmalardan, çoğunlukla komşu El Gedaref ve Mavi Nil eyaletlerine kaçtığını söyledi.

OCHA, son çatışmalar patlak vermeden önce Sincar ve El Dinder'de halihazırda 286.000 yerinden edilmiş insanın barındığını söyledi.

Raporda, "Sennar'dan yerinden edilen insanlar ikincil veya üçüncül yerinden edilme yaşıyor olabilirler" denildi.

Bu arada Sudan ordusunun Darfur bölgesinde elinde tuttuğu son büyük kent olan Kuzey Darfur’un El Faşir kentinde de çatışmalar devam ediyor.

Sağlık Bakanı İbrahim Hatir Çarşamba günü AFP haber ajansına yaptığı açıklamada, kentteki bir pazar yerine düzenlenen saldırıda 15 sivilin öldüğünü ve 29 sivilin de yaralandığını söyledi.

Kaç kişi kaçıyor?

BM Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) Salı günü yaptığı açıklamada, savaşın patlak vermesinden bu yana Sudan'da yaklaşık 10 milyon kişinin zorla yerinden edildiğini söyledi.

Yaklaşık 7,7 milyon kişi ülke içinde yerinden edilirken, 2 milyondan fazla kişi de aralarında Mısır, Çad, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Etiyopya'nın da bulunduğu komşu ülkelere kaçtı.

UNHCR, Sudan mülteci müdahale planını bu yıl için sırasıyla 149.000 ve 55.000 mülteci beklediği Libya ve Uganda'ya genişlettiğini söyledi.

UNHCR'nin Küresel İletişim Başkanı Ewan Watson gazetecilere verdiği demeçte, "Bu durum insanların ne kadar çaresiz bir durumda olduklarını ve ne kadar umutsuz kararlar verdiklerini gösteriyor; kendilerini Libya gibi, şu anda mülteciler için son derece zor olan bir yerde buluyorlar" dedi.

UNHCR, Libya'nın savaşın başlamasından bu yana Sudan'dan 20.000'den fazla kayıtlı mülteciyi kabul ettiğini söyledi.

Uluslararası kuruluşlar herkese yardım ediyor mu?

UNHCR'nin mülteci müdahalesi için ihtiyaç duyduğu fonların yalnızca yüzde 19'unu alabildiğini söyleyen Watson, bu durumun kendilerini gıda yardımlarını "büyük ölçüde kesmeye" zorladığını sözlerine ekledi.

Geçtiğimiz hafta BM açlık izleme sistemi Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması (IPC), Sudan'ın tarihindeki en kötü gıda kriziyle karşı karşıya olduğunu söyledi.

IPC'ye göre 18 eyaletin 10'unda yaklaşık 755.000 kişi aşırı açlığın en şiddetli seviyesi olan "felaket" ile karşı karşıya.

Bu arada IPC, nüfusun yüzde 18'inin yani 8.5 milyon kişinin ciddi yetersiz beslenmeye ve potansiyel olarak ölüme yol açabilecek gıda kıtlığıyla mücadele ettiğini de sözlerine ekledi.

IPC, "Çatışmanın daha da tırmanması halinde 14 bölgede [...Büyük Darfur, Büyük Kordofan, Al Jazirah eyaletleri ve Hartum'daki bazı sıcak noktalarda] kıtlık riski var" uyarısında bulundu.

"[Çatışmanın tırmanması] kritik bölgelerde kuşatma altındaki nüfusa insani yardım erişiminde devam eden kısıtlamalara katkıda bulunacak ve insanların yaklaşan tarım sezonunda çiftçilik ve gündelik işçilik faaliyetlerinde bulunma kabiliyetlerini kısıtlayacaktır."

Savaşı sona erdirmeye yönelik diplomatik çabalar ne durumda?

Cumartesi günü rakip gruplar Demokratik Blok ve Takaddum, Mısır'ın başkenti Kahire'de uzlaşma görüşmelerine katıldılar ancak ortak oturumlar düzenlemeyi reddettiler.

Demokratik Blok orduya bağlıyken, Takaddum ordu tarafından RSF'ye sempati duymakla suçlanıyor. Savaşan taraflardan hiçbiri görüşmelere katılmadı.
Ateşkes sağlamaya yönelik birkaç girişim de başarısızlıkla sonuçlandı.

Mayıs 2023'te Suudi Arabistan'ın Cidde kentinde Suudi ve ABD'li yetkililerin kolaylaştırıcılığında yapılan görüşmeler, sivillerin korunmasına yönelik taahhütlerin beyan edilmesine ve defalarca ihlal edilen iki kısa vadeli ateşkes anlaşmasına yol açtı.

BM Güvenlik Konseyi Mart ayında Müslümanların kutsal Ramazan ayı boyunca ateşkes çağrısında bulunan bir kararı kabul etti.

RSF, ordu lideri Abdülfettah El Burhan'ın paramiliter grubun kontrolünü ele geçirdiği vilayetlerden çekilmesi şartına yanıt vermedi.

Kaynak: Mepa News, Ajanslar